ضرورت باز شدن بسته سیاست‌های اقتصادی

هفته گذشته بسته سیاست‌های دولت برای تسریع در رونق اقتصادی در نهاد ریاست جمهوری رونمایی شد و رئیس کل بانک مرکزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به عنوان رؤسای مجموعه‌های درگیر در این سیاست‌ها به ارائه جزییات این بسته اقتصادی پرداختند. بر اساس موارد مندرج در این بسته قرار است علاوه بر سرمایه‌گذاری در بخش تولید، از طریق مکانیزم‌های خاصی تقاضا به صورت هدفمند تحریک شود. این در حالی است که فعالان بخش خصوصی بر این باورند که دولت در زمان مناسبی این بسته اقتصادی را رونمایی کرده و باید مسئولان عزم جدی در اجرای آن داشته باشند تا از تشدید رکود در کشور جلوگیری شود. همچنین به اعتقاد فعالان اجرای این بسته اقتصادی همزمان با شروع پروسه لغو تحریم‌ها و ورود پول‌های بلوکه شده به کشور می‌تواند شرایط خوبی را برای بخش تولید رقم بزند و انگیزه را برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولیدی و صنعتی افزایش دهد. «فرصت‌امروز» در گفت‌وگو با تعدادی از فعالان اقتصادی، اجرا و تأثیرات بسته سیاست‌های دولت برای تسریع در رونق اقتصادی را مورد بررسی قرار داده است.

سیدحسین سلیمی:
بسته اقتصادی روی کاغذ باقی نماند

سیدحسین سلیمی، رئیس انجمن سرمایه‌گذاری خارجی اتاق ایران معتقد است که اگر بسته اقتصادی ارائه شده توسط دولت فقط شعاری و روی کاغذ باشد و اجرایی نشود، قطعا تورم سیر نزولی خواهد داشت اما خروج از رکود میسر نمی‌شود و این رکود می‌تواند به اقتصاد کشور فشار وارد کند.
فکر می‌کنید چه مسائلی موجب شده که اجرای بسته اقتصادی برای شش‌ماهه دو سال، مدنظر دولت و مسئولان قرار گیرد؟
در دو سال اخیر دولت تلاش کرد که تورم را کنترل کند و البته در این کار موفق هم بوده و از همین رو رکود شدیدی بر اقتصاد کشور حاکم شد. به عبارت دیگر در دو سال گذشته دولت تورم بیش از 30درصدی را به 15‌درصد رساند و در حال حاضر، تورم نقطه به‌نقطه 12درصد است. در عین حال رئیس‌جمهور بر این موضوع تأکید کرده که قرار است دولت در جهت رساندن تورم به عدد یک رقمی هم گام بر دارد. اما با توجه به اینکه رکود بیش از حد به اقتصاد و صنایع فشار وارد کرد، دیگر جایز نبود که بیش از این دولت تورم را پایین بیاورد.
همچنین بحث دیگری که فعالان بخش‌خصوصی با مسئولان داشتند این بود که آیا تولید با تورم بالا به نفع اقتصاد است یا اینکه رکود بر اقتصاد کشور حاکم باشد. در نهایت، نظر بر این موضوع قرار گرفت که یکی دو درصد بیش از آنچه الان وجود دارد، به تورم افزوده شود اما در مقابل به تولید کشور اضافه شود، فشار از روی مردم کم شود، اشتغال گسترش بیابد و تولید ناخالص ملی بالا برود و در نهایت افزایش تولید ناخالص ملی، از فشار اثرات افزایش تورمی بکاهد. از همین‌رو پیشنهاد فعالان بخش خصوصی این بود که باید دولت کاری کند که هر چه سریع‌تر اقتصاد از رکود بیرون بیابد و بیش از این به مردم فشار وارد نشود.
به نظر شما این بسته اقتصادی اجرایی و عملیاتی خواهد شد یا این احتمال وجود دارد که در حد یک شعار باقی بماند؟
بله، قطعاً اجرایی خواهد شد. در واقع اگر این بسته اقتصادی فقط شعاری و روی کاغذ باشد و اجرایی نشود، قطعاً تورم سیر نزولی خواهد داشت اما خروج از رکود میسر نمی‌شود و این رکود می‌تواند به اقتصاد کشور فشار وارد کند.
فکر می‌کنید که این بسته اقتصادی در زمان مناسبی ارائه شده است؟
تصور ما این است که دولت به‌موقع تصمیم‌گیری کرد و بسته‌ای را برای خروج از رکود ارائه داد. البته به نظر می‌رسد که دولت تصمیم گرفته با کنترل مدیریتی وارد عمل شود. در واقع دولت قصد دارد کنترل شده و مدیریت‌شده، ایجاد شغل کند و در بسته‌ای که ارائه شده اینگونه پیش‌بینی شده که عده‌ای از طریق تسهیلات، خودرو خریداری کنند و همچنین این‌طور مقرر شده که از 13درصد سپرده قانونی که بانک‌ها در زمان دریافت سپرده به بانک مرکزی می‌دهند، 3 درصد کم شود. البته این موضوع شامل بانک‌هایی است که از انضباط مالی خوبی برخوردار بودند. به این ترتیب وجوهات بانک‌ها 3 درصد افزایش پیدا می‌کند و بانک‌ها می‌توانند تسهیلات ارائه بدهند که این موضوع در نهایت خیلی به نفع تولیدکنندگان خواهد بود.
همزمانی این بسته اقتصادی با آغاز لغو تحریم‌ها چه تأثیراتی بر کشور خواهد داشت؟
خوشبختانه ارائه این بسته اقتصادی با شروع پروسه لغو تحریم‌ها همزمان شده است و کشور این آمادگی را پیدا می‌کند که همزمان با ورود دارایی‌های بلوکه شده به کشور، راهکارهایی در جهت افزایش تولید ارائه شود و مقداری کسالت اقتصادی از بین برود و بخش‌های تولیدی مرمت یابد.

جلیل افشارنژاد:
تمایل به سرمایه‌گذاری افزایش می‌یابد

جلیل افشارنژاد، عضو هیأت رئیسه انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی معتقد است به واسطه اجرای صحیح بسته اقتصادی، تمایل و انگیزه برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف افزایش می‌یابد.
طبق بسته اقتصادی ارائه شده توسط دولت، قرار است خروج از رکود در دستور کار قرار گیرد. این بسته چقدر می‌تواند اجرایی شود و اجرای آن تا چه اندازه گره از مشکلات موجود باز خواهد کرد؟
آنچه مسلم است صحبت‌هایی که در روزهای اخیر در مورد این بسته اقتصادی مطرح می‌شود، بسیار جالب است اما به حدی مشکلات اقتصادی در کشور وجود دارد که بعید می‌دانم این مشکلات به واسطه اجرای این بسته و به این زودی حل شود. به نظر می‌رسد که دولت تصمیم جدی دارد که این بسته اقتصادی را اجرا کند و قصد دارد که اقدامات اقتصادی مختلفی را انجام دهد. البته مشخص نیست که قرار است بودجه این اقدامات از کجا تأمین شود. از همین رو به نظر می‌رسد بهتر بود که در این بسته اقتصادی، دولت 40 تا 50 درصد از بهره بانکی را به شکل سوبسید در اختیار بخش صنعت قرار می‌داد. در واقع اگر دولت می‌خواهد صنعت و کشاورزی کشور راه بیفتد و باعث رشد اقتصادی شود، باید به صنایع سوبسیدپرداخت کند، نه به مردم. اما از آنجا که بخش مسکن و ساختمان بسیار مهم است و می‌تواند نقش مهمی در راه‌اندازی اقتصاد داشته باشد، باید ابتدا به این بخش یارانه داده شود. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دنیا مبلغ قابل توجهی از قیمت خانه به شکل تسهیلات و با اقساط بلندمدت به متقاضیان پرداخت می‌شود. این موضوع در کشورهایی مانند انگلستان موجب راه‌اندازی اقتصاد شد. در عین حال باید بخشی از امور به بخش‌خصوصی واگذار شود و دولت خود را از برخی عرصه‌ها کنار بکشد. در این مورد هم می‌توان کشور انگلستان را مثال زد که سال‌ها پیش در آستانه یک بحران اقتصادی و ورشکستگی قرار گرفت اما برای رفع این بحران، بخشی از امور را به بخش‌خصوصی واگذار کرد.
در صحبت‌های خود اشاره کردید که کاهش نرخ سود بانکی و خصوصی‌سازی باید به شکل جدی در بسته اقتصادی دولت مد نظر قرار گیرد. این موضوعات چه تأثیری در رشد اقتصادی کشور خواهد داشت؟
این موضوع که متقاضیان مجبور باشند برای دریافت تسهیلات، در بانک سپرده‌گذاری و بعد از مدتی وام دریافت کنند، اقدام اشتباهی است و به اقتصاد ضربه می‌زند. همچنین باید به این موضوع توجه داشت که نرخ سود بانکی بالا، اقتصاد و صنعت کشور را از کار می‌اندازد و دیگر انگیزه‌ای برای کارهای صنعتی و تولیدی باقی نمی‌گذارد. اگر بهره بانکی کاهش یابد و اقتصاد رونق بگیرد، مردم هم از بلاتکلیفی خارج می‌شوند. موضوع مهم دیگر این است که در حال حاضر دولت وضعیت مالی خوبی ندارد و بودجه لازم در اختیار ندارد و بنابراین مناسب‌ترین کار این است که تمام شرکت‌های دولتی به بخش خصوصی واگذار شود تا موجبات رشد اقتصادی را فراهم آورد.
به نظر می‌رسد در شرایط فعلی، تمایلی به سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولیدی و صنعتی وجود ندارد. به نظر شما اجرای این بسته اقتصادی، انگیزه سرمایه‌گذاری را افزایش خواهد داد؟
مسلم است که به واسطه اجرای صحیح این بسته اقتصادی، تمایل و انگیزه برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف افزایش می‌یابد. البته به شرط آنکه وضعیت مالی دولت هم بهبود یابد. به نظر می‌رسد که اگر در قالب این بسته اقتصادی، برای فعالیت در بخش‌های مختلف مسکن، صنعت و کشاورزی وام‌های بزرگ و بلندمدت پرداخت شود، می‌تواند در تشویق سرمایه‌گذاری اثرگذار باشد.

محمود تولایی:
صنایع از نقدینگی یکسان برخوردار شوند

به گفته محمود تولایی، رئیس اتاق بازرگانی کاشان در قالب بسته اقتصادی ارائه شده توسط دولت، باید نقدینگی به شکل یکسان به تمام صنایع تعلق بگیرد و در غیر این صورت، تحریک تقاضا ایجاد نخواهد شد.
به‌نظر شما بسته اقتصادی ارائه شده برای شش ماهه دوم امسال چه تأثیراتی بر کشور خواهد داشت؟
البته آنچه تا به حال در مورد این بسته اقتصادی مطرح شده، بیانات شفاهی مسئولان اقتصادی دولت بوده است. نظر ما این است که اگر قرار است در قالب این بسته اقتصادی، نقدینگی به کل شبکه خرید کشور تزریق شود و تقاضا را تحریک کند، می‌تواند تأثیر جدی بر اقتصاد داشته باشد.
اما این موضوع در صورتی محقق می‌شود که نقدینگی در نظر گرفته شده فقط به یک بخش خاص تعلق نگیرد و این منابع فقط به سمت یک بخش نیاید. در واقع نقدینگی باید برای تمام صنایع یکسان باشد و در غیر این صورت، تحریک تقاضا ایجاد نخواهد کرد.
در صحبت‌های خود اشاره کردید که باید این بسته اقتصادی تحریک تقاضا را ایجاد کند. به نظر شما شرایط تحریک تقاضا چیست؟
تحریک تقاضا یعنی مردم تصمیم به خرید بگیرند. به‌عبارتی باید اتفافی در بدنه پولی و در سمت تقاضا رخ دهد که مردم تصمیم به خرید بگیرند و این تصمیم به خرید در مورد تمام کالاها باشد و از مواد غذایی تا فولاد را دربر‌بگیرد. قاعدتاً اگر بسته اقتصادی دولت بتواند تحریک تقاضا را ایجاد کند، شرایط تغییر خواهد کرد.
فکر می‌کنید آنچه دولت به عنوان بسته اقتصادی در نظر گرفته تا چه‌اندازه عملیاتی و اجرایی است؟
چون هنوز این بسته به‌طور کامل ارائه نشده و سرفصل‌های آن مشخص نیست، نمی‌توان در میزان عملیاتی و اجرایی بودن آن اظهار نظرکرد. باید ابعاد و سطح پوشش و اهداف آن مورد مطالعه قرار گیرد و سپس در خصوص اجرایی بودن آن اظهارنظر کرد.
در مورد این موضوع که در شرایط فعلی باید خروج از رکود و اشتغال‌زایی در دستور کار دولت قرار گیرد یا کاهش تورم، اختلاف نظرهایی میان کارشناسان و صاحب‌نظران وجود دارد. به نظر شما با توجه به وضعیت حاکم بر اقتصاد کشورمان، خروج از رکود و اشتغال زایی باید بیشتر مد نظر قرار بگیرد یا کاهش تورم؟
موضوع بسیار روشن و واضح این است که افزایش بیکاری در بخش‌های مختلف از آثار حاکم شدن رکود در اقتصاد است و اگر میزان رکود کاهش نیابد، افزایش بیکاری یکی از تبعات و پیامدهای منفی آن خواهد بود. بنابراین در شرایط فعلی باید خروج از رکود و اشتغال‌زایی در دستور کار دولت قرار گیرد. قطعاً دولت این موضوع را باور دارد و برنامه جدی دارد که این کار را انجام دهد. البته ابزار و روش‌های انجام این کار بسیار مهم است.