صنعت روباتیک مهجور مانده است

ورود ایران به طراحی و ساخت ربات چند سالی است که با جدیت بیشتری دنبال می‌شود و با اینکه این حوزه در جهان علم نوظهوری به حساب نمی‌آید اما در کشور ما رشته تحصیلاتی تازه‌ای است که فقط در چند دانشگاه کشور تدریس می‌شود. این رشته در سال 1381 در دانشگاه صنعتی شاهرود تدریس شد و با اینکه هرساله مسابقات فراوانی برای طراحی این ماشین‌های هوشمند در سراسر کشور برگزار می‌شود اما فعالان این بخش معتقدند که کم‌لطفی‌های زیادی به این حوزه می‌شود. این درحالی است که کشور‌های صنعتی دنیا یا حتی کشورهای خاوردور توجه زیادی به صنعت روباتیک دارند و کودکان خود را در مدارس یا حتی قبل از آن با طراحی و ساخت ربات‌های ساده آشنا می‌کنند. 

فریبرز نیک‌نژاد، کارشناس طراحی و ساخت ربات درباره مشکلات فعالان این بخش به «فرصت‌امروز» گفت: مهم‌ترین مشکلات صنعت روباتیک در ایران جدی گرفته نشدن آن است و هر سال تنها به برگزاری چند مسابقه خاص بسنده می‌شود و از توان متخصصان این بخش برای تولید انبوه استفاده نمی‌شود. وی افزود: علم روباتیک در اغلب کشورها به‌عنوان یک صنعت محسوب می‌شود و در بیشتر حوزه‌ها به‌خصوص امدادرسانی سرمایه‌گذاری زیادی انجام می‌شود که متاسفانه در کشور ما این مبحث فقط به‌صورت ظاهری و در حد شعار است. این کارشناس درباره نحوه آموزش در رشته‌های مرتبط به علم روباتیک اظهار کرد: با اینکه سال‌هاست قرار است توجه زیادی به آموزش در این حوزه شود اما رشته‌های مرتبط با علم روباتیک تنها در چند دانشگاه تدریس می‌شود که آن هم درمراتب عالی تحصیلی فاقد استاد مجرب است. 

نیک‌نژاد افزود: رشته مهندسی روباتیک در ایران در همان مقطع کارشناسی هم در دانشگاه‌های اندکی تدریس و به چند شهرستان کوچک محدود می‌شود. هیچ یک از دانشگاه‌های برتر ایران، نه این رشته را دارند و نه تلاشی برای ایجاد این رشته می‌کنند. به همین علت کسانی که کنکور داده‌اند و می‌خواهند انتخاب رشته کنند با وجود اینکه به این رشته بسیار علاقه‌مند‌تر از رشته‌های دیگر هستند چون نمی‌خواهند از مزایای دانشگاه‌های برتر، اساتید بهتر، شهر بزرگ و غیره محروم شوند، آرزوی درس خواندن در این رشته را فراموش می‌کنند. وی افزود: متاسفانه برخی از اساتید دانشگاه‌ها نیز با آموزش در مقاطع عالی این رشته مخالفند و عقیده دارند بهتر است بیشتر روی آموزش در رشته برق یا مکانیک متمرکز شد درحالی‌که این دو رشته می‌توانند هدف‌های عالی‌تری داشته باشند که آن استفاده در حوزه روباتیک است. 

پارسا محمودی‌نسب، یکی از برندگان مسابقات روباتیک نیز درباره نوع حمایت‌هایی که از بخش روباتیک می‌شود، گفت: به جرات می‌توان گفت نوع حمایت‌ها در حوزه روباتیک نزدیک به صفر است و تقریبا هیچ‌گونه سرمایه‌گذاری در آن نمی‌شود. وی افزود: تنها فعالیتی که در این بخش می‌شود برگزاری چند مسابقه در برخی دانشگاه‌هاست که از شرکت‌کنندگان در آن استفاده نمی‌شود و این امر باعث می‌شود تا نخبگان این رشته برای پیشرفت خود رو به کشورهای خارجی بیاورند و از بیگانگان درخواست کنند تا مقدمات ادامه فعالیت آنها را فراهم کنند. 

محمودی نسب درباره کیفیت آموزش در رشته مهندسی روباتیک گفت: این رشته در همان مقطع کارشناسی هم در دانشگاه‌های اندکی تدریس و به چند شهرستان کوچک محدود می‌شود. با وجود اینکه این رشته از سال 1381 در ایران تدریس می‌شود و فارغ‌التحصیلان زیادی داشته است، هنوز رشته گمنامی است و بسیاری از افراد از وجود این رشته خبر ندارند. بعضی‌ها فکر می‌کنند این رشته، برای ساخت آدم آهنی و اسباب بازی ایجاد شده است. این مشکل در کارفرمایان و مدیران صنایع نیز به‌شدت یافت می‌شود. اگر به آگهی‌های استخدام نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم که حتی یک مورد هم آگهی جذب مهندسی روباتیک منتشر نشده است. 

وی افزود: بعضی از فارغ‌التحصیلان این رشته که به دنبال کار رفته‌اند در صحبت با کارفرمایان به این نتیجه رسیده‌اند که آنها نمی‌دانستند این رشته وجود دارد. در بعضی از آگهی‌های استخدام که مربوط به کار با ربات‌ها بوده است به دنبال مهندسی برق و مکانیک بوده‌اند نه روباتیک. این طراح ربات اظهار کرد: بعضی‌ها می‌گویند که این رشته گرایشی از رشته مکاترونیک یا مکانیک یا برق یا هوش مصنوعی است، اما این تصوری نادرست است. با وجود اینکه کسانی که این رشته‌ها را می‌خوانند می‌توانند گرایش خود را روباتیک برگزینند، نمی‌توان گفت آنها یک مهندس روباتیک هستند. به‌عنوان مثال امروزه کسی رشته کنترل را گرایش مکانیک یا شیمی نمی‌داند و آن را به‌عنوان یک رشته مستقل می‌شناسند، این در حالی است که در گرایش‌های این دو رشته گرایش کنترل دیده می‌شود و کسی که شیمی گرایش کنترل خوانده است نمی‌گوید من رشته‌ام کنترل است، بلکه می‌گوید شیمی خوانده‌ام. همین مثال در مورد روباتیک و رشته‌های مذکور نیز صادق است. به این دلیل دانشجویان روباتیکی که قصد ادامه تحصیل دارند، یا مجبور به مهاجرت به کشور‌های دیگر می‌شوند یا تغییر رشته می‌دهند. 

محمودی نسب افزود: ما از مسئولان این انتظار را داریم که مانند سایر کشور‌ها این علم را جدی‌تر بگیرند چرا که روباتیک می‌تواند کمک فراوانی به صنعت و حتی حوزه کسب‌و‌کار کند و ما استعداد‌ها و نیروهای بسیار خوب و مشتاقی را در این زمینه داریم و فقط باید از آنها استفاده کنیم.