صادرکنندگان دقیقا چه می‌خواهند؟

جوایز صادراتی که به‌صورت نقدی از نیمه دوم دهه 80 به صادرکنندگان نمونه پرداخت می‌شد، پیش از آنکه در سال 1390 لغو شود در سال 88 متوقف شده بود. قطعی شدن عدم پرداخت این کمک صدای صادرکنندگان را درآورد و با وجود تحریم‌ها، کار را برای آنها سخت‌تر کرد. صادرکنندگان طلب‌شان را می‌خواستند و دولت یازدهم بارها اعلام کرده که از پرداخت بدهی‌اش به آنها عاجز است، با این حال در سال جاری 100 میلیارد تومان بودجه برای حمایت از صادرات اختصاص داد، چرا که توسعه صادرات از اولویت‌هایش بود مشوق‌های غیرنقدی جای پرداخت نقدی را گرفت، اما هنوز گره از مشکلات صادرکنندگان باز نشده‌است و با بروز اختلاف میان روسیه و اتحادیه اروپا، همچنین مشکلات این کشور با ترکیه، صادرکنندگان ایرانی حسرت به دل همچنان منتظر کمک‌های دولت ماندند تا راه را برای این بازار گسترده باز کند. سازمان توسعه تجارت در تعاریف جدیدش بسته‌های تشویقی را برای صادرکنندگان اعلام کرد تا شاید ورود آنها را به بازار روسیه تسریع کند،

البته با اجرایی شدن برجام مشکلات ویزا، حمل‌و‌نقل و بانکی کمرنگ شد اما بسته‌های پیشنهادی صادر‌کنندگان را چندان راضی نمی‌کند و حالا صاحب‌نظران بخش خصوصی خودشان دست به‌کار شده‌اند و از سازمان توسعه تجارت خواسته‌هایی دارند؛ خواسته‌هایی که به گفته آنان می‌تواند بخشی از مشکلات صادرات را بکاهد و به این امید شاید کاربردی و مکمل بسته‌های مشوق صادراتی باشد.

خطوط منظم هوایی تهران- آستاراخان- تهران از روز 4 اسفند راه‌اندازی می‌شود؛ اقدامی که به دنبال امضای تفاهم‌نامه‌ای بین سازمان توسعه تجارت با شرکت هواپیمایی تابان برای کمک به تجار و افزایش صادرات به روسیه انجام می‌شود و قرار است بودجه آن از محل 50‌میلیارد تومان مشوق‌های غیرنقدی که برای رونق‌بخشی به صادرات و ایجاد زیرساخت‌ها در نظر گرفته شده است تامین شود.

پیش از این نیز دو مشوق توسط این سازمان برای تسهیل صادرات اختصاص یافته بود؛ مشوق‌هایی که به گفته رئیس کنفدراسیون صادرات و به نقل از سازمان توسعه تجارت آن طور‌که باید از آنها استقبال نشد. به طور مثال ایجاد دو خط کشتیرانی از بندر امیرآباد و انزلی به سمت آستارا خان که تخفیف‌های ویژه‌ای هم در قیمت‌شان لحاظ شده بود، قیمت‌هایی که 40 تا 50‌درصد کمتر از نرخ رایج و معمول بود، اما نتوانست نظر صادرکنندگان را جلب کند.

محمد لاهوتی دلایل متعددی را در این ماجرا دخیل می‌داند. او عدم اطلاع‌رسانی دقیق و کامل این سازمان و همین‌طور متوجه نبودن صادرکنندگان را برای استفاده از این مشوق‌ها، دلایل این ادعای سازمان توسعه تجارت می‌داند. مرحله دیگر مشوق‌ها، کمک 50‌میلیارد تومانی این سازمان برای ایجاد زیرساخت‌ها، حضور در نمایشگاه‌ها و هیات‌های تجاری بود که به اعتقاد لاهوتی رقم قابل توجهی نیست و از پس مشکلات بزرگ این حوزه برنمی‌آید.

اما رئیس کنفدارسیون صادرات ایران در روزهای آخر هفته گذشته در جلسه‌ای که با حضور بخش خصوصی و معاونت توسعه صادرات این سازمان تشکیل شده حضور داشت و از جزییات پیشنهادات این بخش به دولت می‌گوید. به گفته او، شرایطی که در صادرات به روسیه برای ایران پیش آمده، موقتی است و هر زمان ممکن است با روابطی که مصر و هند با روسیه دارند یا حتی با تغییر روابط ترکیه و روسیه این شرایط برای صادرکنندگان کشور از دست برود و دولت باید سریع‌تر وارد عمل شود.

لاهوتی درخصوص جزییات جلسه نشست صادرکنندگان بخش خصوصی در سازمان توسعه تجارت و پیشنهادات آنها به دولت به «فرصت امروز» می‌گوید: ما از سازمان خواستیم مشوق‌های صادراتی قبلی احیا شود. به این معنی که صادرکننده بداند برای کالایی که صادر می‌کند چه میزان مشوق دریافت می‌کند که بتواند قیمت‌های صادراتی خود را کاهش دهد و با بازارهای صادراتی رقابت کند. پیشنهاد دیگر صادرکنندگان در مورد اختصاص بخشی از یارانه صادراتی به صادرکنندگان کالا به روسیه بود.

رئیس کنفدراسیون صادرات در بیان جزییات بیشتری می‌گوید: ما پیشنهاد دادیم که بررسی شود حمل‌و‌نقل در قیمت تمام‌شده چه کالاهایی تاثیر‌گذار است تا آنها مشمول این کمک شوند. پیشنهاد دیگر فعالان بخش خصوصی این بود که براساس ارزیابی کالاها در گمرک، ارزش صادرات کالا هم تعیین‌کننده میزان پرداخت یارانه حمل‌و‌نقل باشد. به طور مثال یارانه به کالاهایی مانند میوه و سبزیجات تعلق بگیرد که حمل‌و‌نقل‌اش 100‌درصد هزینه کالا را افزایش می‌دهد و کالایی که ممکن است ارزشش بیشتر باشد، اما حجم کمتری را اشغال کند، ممکن است نیاز به یارانه حمل‌و‌نقل نداشته باشد. رئیس کنفدراسیون صادرات می‌گوید: به نظر من الان مهم‌ترین مسئله دولت باید صادرات به روسیه باشد و سازمان توسعه تجارت با هر روش حمایتی باید فعلا حضور تجار و صادرکنندگان در بازار روسیه را تحکیم بخشیده و از این شرایط به نفع اقتصاد کشور استفاده کند.

به گزارش «فرصت امروز» کمک به تجار و بازرگانان برای اعزام هیأت‌ها و حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی در مشوق‌های غیر‌نقدی 50‌میلیارد تومانی دولت به صادرکنندگان دیده شده است. از سویی دیگر به ‌زودی نمایشگاهی در روسیه برگزار خواهد شد که به گفته عضو هیات مدیره اتحادیه تولید‌کنندگان و صادرکنندگان صنایع پوشاک و نساجی فرصت مناسبی برای حضور تجار ایرانی است.

سعید حسین‌زاده اما معتقد است مشوق‌های موجود انگیزه بالایی به تجار ایرانی نمی‌دهد. این فعال حوزه نساجی درباره چگونگی حضور در این نمایشگاه به «فرصت امروز» می‌گوید: هزینه یک غرفه 14 متری برای 3 روز 150‌میلیون تومان است و سازمان توسعه تجارت به ما گفته است شاید بتوانند 7‌میلیون تومان از این مبلغ را تقبل کنند؛ مبلغی که به نظر حسین‌زاده در مقایسه با کمکی که ترکیه به فعالان حوزه نساجی و پوشاک کشورش می‌کند، ناچیز است و در نمایشگاه‌های خارجی اجازه رقابت و جولان را به ایرانی‌ها نمی‌دهد. به گفته وی، تا به حال دولت ترکیه در حوزه پوشاک و نساجی هزینه‌های حضور در نمایشگاه، هتل و دیگر مخارج را برای حضور در ایران متقبل شده است.

عضو هیات‌مدیره اتحادیه تولید‌کنندگان و صادرکنندگان صنایع پوشاک و نساجی معتقد است مشوق‌های دولت بهتر است در یک مجموعه و با تعاریف دقیق و مشخص ارائه شود و دولت به آن پایبند باشد. حسین‌زاده به بدهی‌های دولت به صادرکنندگان اشاره می‌کند و می‌گوید: به نظر من مناسب‌ترین مشوق دولت پرداخت بدهی‌هایش است. دولت به بسیاری از صادرکنندگان قدیمی و حرفه‌ای بدهکار است و به همین دلیل این صادرکنندگان به مشوق‌های جدید اعتماد ندارند و از آن استقبال نخواهند کرد.

به گفته وی، بهره بانکی صادرکنندگان در ایران بالای 30‌درصد است در حالی که در هیچ کشوری این‌طور نیست. حسین‌زاده می‌گوید: برخی صادرکنندگان از سال 75-74 و برخی هم از سال 80 به بعد از دولت طلب دارند. به گفته او، برخی از آنها با مشکلات بیمه، گمرک و بازپرداخت وام مواجهند و نمی‌توانند کارت‌شان را تمدید کنند، در حالی که دو برابر این هزینه‌ها از دولت طلب دارند. این فعال اقتصادی می‌گوید: دولت بارها نظرات ما را به عنوان بخش غیر‌دولتی جویا شده و ما هم بارها اعلام کرده‌ایم پرداخت بدهی‌های قبلی چاره کار است. اما آنها می‌گویند بودجه ندارند. به نظر من نباید وعده جدید هم بدهند چون باز هم صادرکنندگان را بی‌اعتماد می‌کنند و باز هم این صادرکننده است که نابود می‌شود. 

به گزارش «فرصت امروز» و به نقل از سازمان توسعه تجارت، این سازمان در راستای اهداف وزارت صنعت، معدن و تجارت و به استناد بند 4 موافقت‌نامه اعتبارات هزینه‌ای و منابع سال 1394، کمک به تسهیل دسترسی تجار به بازارهای هدف صادراتی، کاهش هزینه‌های حمل‌و‌نقل و برقراری خطوط منظم دریایی و هوایی به مقصد بازارهای صادراتی دارای اولویت را در دستور کار خود قرار داده است. خرداد ماه سال جاری خطوط منظم دریایی از بنادر شمالی به مقصد آستاراخان روسیه و اکتائو قزاقستان را ایجاد کرد. بسته دوم مشوق‌های غیرنقدی نیز صرف ایجاد خطوط منظم دریایی از بندر شهید رجایی به بندر صحار عمان شد که این خطوط از 15 بهمن ماه شروع به کار کرد و سومین بسته یارانه حمل‌و‌نقل را به راه‌اندازی خطوط منظم هوایی تهران- آستاراخان- تهران اختصاص داده است. اما در روزهای اخیر صادرکنندگان در اعطای مشوق‌های صادراتی حرف‌ها و پیشنهاداتی داشتند که هم‌اکنون در این سازمان در دست بررسی است.