سایه تیره فساد در اقتصاد کشورهای در حال توسعه

وجود فساد در ارکان زیربنایی دولتی از جمله مهم ترین موارد تاثیر گذار در وضعیت اقتصادی کشورها محسوب می شود. این تاثیر برای کشورهای در حال توسعه، بسیار وخیم تر خواهد بود. کشورهای در حال توسعه به ویژه در منطقه آفریقا و آسیا بسیار آسیب پذیر تر از سایر کشورها محسوب می شوند. درواقع هر نوع فساد اداری و دولتی می تواند در حکم یک ترمز و اهرم وقفه به ایجاد اختلال در کلیه بخش های مهم تجاری و اقتصادی این کشورها منجر  شود. اما عمده دلایل ایجاد کننده فساد در کشورهای در حال توسعه کدامند؟

به نظر می رسد یکی از مهم ترین علل ایجاد فساد در کشورهای در حال توسعه، نبود برنامه ریزی مناسب برای توسعه پایدار و بلند مدت باشد. عامل دیگر وجدان اخلاقی و حرفه ای سطح پایین و عدم شایسته سالاری در استخدام مدیران رده بالا ارزیابی می شود.

درواقع در یک بررسی ساده می توان به این نتیجه رسید که اشاعه فساد روانی مقدمه ای است برای اشاعه فساد اجرایی و عملی در بدنه دولت. در مثالی واضح تر می توان این گونه توضیح داد که هر اندازه مدیران رده بالا به لحاظ وجدان حرفه ای سطح پایین تر باشند، نرخ رفتارهای فاسد مدیران و کارمندان رده پایین نیز حرکتی افزایشی خواهد داشت.

هند

اگرچه وضعیت فساد دولتی در هند نسبت به سال های گذشته اندکی بهبود یافته است، اما هنوز هم می توان رگه هایی از فساد اداری را در این کشور مشاهده کرد.

اثرات منفی فساد دولت هند در اقتصاد را می توان در بخش های گوناگونی مشاهده کرد. دیوان عدالت (دادگستری) هند یکی از بخش هایی است که بارها به سبب فساد دولت هند متضرر شده و از عملکرد مناسب خود فاصله ای آَشکار گرفته است. همبستگی برخی رفتارهای ناسالم مدیران دولتی و مقامات ارشد سیاسی با سیستم نظامی و پلیس در نهایت منفی ترین اثر خود را در نظام دادگستری این کشور می گذارد. متاسفانه  فساد دیوان عدالت  هند پیشینه ای طولانی دارد و به یک بدعت گذاری همیشگی تبدیل شده است.

کیفیت پایین خدمات پزشکی از دیگر مسائلی است که در سایه عملکرد ضعیف دولت به معضلی بزرگ برای دولت هند تبدیل شده است. درواقع بودجه ای که قرار است صرف افزایش سطح بهداشت و سلامت جامعه شود، در سایه بی مسئولیتی مدیران رده بالا و اختلاس های متعدد به یک سوم و حتی کمتر از این میزان کاهش می یابد. این مسئله نتیجه ای جز افزایش شیوع بیماری های مسری و کاهش سطح سلامت افراد جامعه نخواهد داشت.

افزون بر اینها افزایش بیماری ها دور باطلی ایجاد می کند که حل آن بسیار دشوار خواهد بود. این دور باطل شامل عدم صرف هزینه برای حفظ سلامت جامعه، سپس افزایش نرخ بیماری های واگیر و خطرناک و در نهایت افزایش بار سنگین ارائه خدمات پزشکی به بیماران است. بنابراین هزینه ای که از ابتدا قرار بود به شکل سهمی برای حفظ سلامت بیماران در نظر گرفته شود، تبدیل به باری بر دوش نهادهای بهداشتی خواهد شد.

اما شاید بتوان منفی ترین تاثیر فساد اقتصادی و اداری دولت هند را در نگرش مردم نسبت به دولت جست وجو کرد. نرخ بالای مشاغل سیاه و کاذب، کپرنشینی و مشکلات اجتماعی در هند باعث شده است مردم فقیر این کشور، نگرشی منفی نسبت به دولت داشته باشند. احساس بی اعتمادی یکی از نشانه های همین نگرش منفی است.

با این وجود تمامی این موارد باعث نمی شود که بتوان هند را در عرصه اقتصاد جهانی ناتوان ارزیابی کرد. با توجه به اینکه روند فساد اداری هند طی سال های اخیر نسبتا نزولی شده است، می توان امیدوار بود رشد اقتصادی این کشور نیز بهبود یابد.

سیرالئون

شاید برای بسیاری از افراد نام سیرالئون ناشناخته باشد یا کمتر به گوش رسیده باشد. سیرالئون را می توان یکی از بزرگ ترین قربانی های فساد سیستم اداری و دولتی ارزیابی کرد. بسیاری از سران این دولت آفریقایی در برهه های مختلف زمانی درجاتی از فساد را به نام خود ثبت کرده اند. درواقع کارنامه کاری تعداد زیادی از مدیران این کشور سیاه و پر از نقاط منفی است.

بر این اساس چندان عجیب نیست که سیرالئون یکی از ناکام ترین دولت های در حال توسعه آفریقایی در اجرای برنامه های بلندمدت تلقی شود. این مسئله تا جایی پیش رفته که حتی تلاش های قانونی برای افزایش سطح سلامت اداری نیز بی نتیجه است.

مجلس قانونگذاران سیرالئون در سال 2000 تلاش هایی جدی برای شناسایی مدیران فاسد دولتی را آغاز کرد، اما این طرح در همان سال با موانعی جدی روبه رو شد. در ماه های اولیه اجرای این طرح بالغ بر 55 مورد مدیر فاسد رده بالا شناسایی شدند که از آن میان تنها 30مدیر به دادگاه فرستاده شدند. و در نهایت تعداد انگشت شماری از این مدیران محکوم شدند.

این روند که بی شباهت به عبور از یک قیف برعکس نبود، نشان داد تنها شناسایی مدیران فاسد مهم نیست. به نظر می رسد نفوذ بالای این مدیران در رده های مختلف اداری و سیاسی سیرالئون، عمیق تر از آن باشد که بتوان براساس یک شناسایی ساده به پایان کار امیدوار بود. در نظر داشتن تمامی این موارد در کنار این موضوع که سیرالئون یکی از غنی ترین منابع الماس در جهان است، بسیار عجیب و نا امید کننده به نظر می رسد.