رقابت آلمان و ایتالیا برای حضور در بخش نفت و گاز ایران

مقامات ایرانی روزهای گذشته بسیار پر مشغله و فعال، مذاکره در مورد قراردادهای جدید انرژی و جزییات آنها با هیات‌های اروپایی، روسی و شرکت‌هایی از آسیای میانه و چین این روزها به برنامه روزانه ایرانی‌ها بدل شده است. براساس توافق جامعه هسته‌ای که در 14 جولای سال‌جاری در وین میان ایران و قدرت‌های عمده جهانی حاصل شد، در ازای اعمال محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای ایران تحریم‌های اعمال شده بر بخش‌های انرژی، بانکداری، کشتیرانی و تجارت این کشور لغو خواهند شد.

با توجه به لغو تحریم‌ها هم‌اکنون این موضوع که کدام کشور و شرکت اروپایی خواهد توانست از فرصت ایجاد شده بهترین بهره را ببرد مورد توجه کارشناسان و ناظران بین‌المللی قرار گرفته است. در حال حاضر آلمان، ایتالیا، فرانسه و اتحادیه اروپا تلاش‌های فراوانی را جهت عادی‌سازی روابط دیپلماتیک با جمهوری اسلامی ایران انجام داده و از این حیث از سایر رقبای خود پیشی گرفته‌اند. در همین رابطه به نظر می‌رسد کشورهای اسپانیا، اتریش و سوئد نیز درصدد ارسال هیات‌های تجاری خود را در ماه‌های آینده به ایران هستند.

آلمان یا ایتالیا؟

هفته گذشته فیلیپ آکرمان، دیپلمات آلمانی موضع کشورش را در رابطه با توافق هسته‌ای ایران و 1 + 5 روشن کرد. وی در سخنانی اظهار داشت که رأی منفی به این توافق در واشنگتن تبعات بسیار بدی در پی خواهد داشت. با این وجود در رقابت موجود میان کشورهای اروپایی و آسیایی برای دستیابی به قراردادهای جذاب در بخش نفت و گاز ایران، به نظر می‌رسد برلین با توجه به وزن دیپلماتیک خود از شانس بیشتری برای مشارکت با تهران برخوردار است. در همین ارتباط امیرحسین زمانی‌نیا معاون وزیر نفت ایران اعلام کرد که آلمانی‌ها از شانس بیشتری برای همکاری با ایران برخوردارند.

با وجود اظهارنظر معاون وزیر نفت ایران ایتالیا و اسپانیا هنوز از همکاری با تهران نا امید نشده‌اند، در این راستا پائلو جنتیلونی وزیر خارجه ایتالیا می‌گوید: «در تمام سال‌هایی که ایران و غرب روابط گسترده‌ای با یکدیگر نداشتند ایتالیا همواره درها را برای گسترش روابط با ایران باز نگه داشته بود، برنامه بعدی ما این است که به‌عنوان مهم‌ترین شریک تجاری ایران در اتحادیه اروپا روابط خود را با ایران گسترش داده و سطح مبادلات تجاری‌مان را با این کشور افزایش دهیم.» سخنان وزیرخارجه ایتالیا بیانگر آن است که گام بعدی برای کشورها و شرکت‌های اروپایی نزدیک‌تر شدن به ایران و برقراری روابط تجاری گسترده‌تر با شرکت‌های ایرانی است.

در این میان به نظر می‌رسد تهران نیز به توسعه همکاری‌های خود با رُم علاقه‌مند است. محسن جلال‌پور، رییس اتاق بازرگانی ایران در این رابطه می‌گوید: «اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی متکی است و با توجه به خصوصی‌سازی‌های گسترده‌ای که در بخش انرژی صورت پذیرفته و با درنظر گرفتن روابط تاریخی اقتصادی و فرهنگی میان ایران و ایتالیا، فعالان اقتصادی ایران مایل به جذب سرمایه‌های ایتالیایی‌ها در پروژه‌های داخلی هستند.»

در این ارتباط برخی از رسانه‌های داخلی ایران پیش‌بینی کردند که ایتالیا توانایی پشت سر گذاشتن آلمان در رقابت را برای حضور در ایران خواهد داشت. این در حالی است که آلمان‌ها با ارائه پیشنهاد‌های جذاب سعی در جلب نظر مقامات ایرانی داشته و به آنان اطمینان داده که همکاری‌های دو کشور طولانی‌مدت بوده و برلین به حضور در اقتصاد ایران متعهد خواهد بود.

اسپانیا: رپسول

توانایی فنی و تکنولوژیکی شرکت‌های انرژی اسپانیایی هیچ‌گاه شهرت شرکت‌های فرانسوی، آلمانی یا ایتالیایی را نداشته‌اند اما با این همه مادرید نیز از شانس خوبی برای همکاری با تهران برخوردار است. براساس گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های ایران، شرکت‌های ایرانی و اسپانیایی پیش‌تر یادداشت تفاهمی در زمینه پروژه‌های تولید برق به ارزش 250میلیون دلار در شیلی و مکزیک به امضا رسانده‌اند. کارشناسان و تحلیلگران معتقدند، موفقیت این پروژه‌ها می‌تواند به زمینه‌ای جهت همکاری‌های بیشتر و گسترده‌تر دو کشور در آینده بدل شود.

در ارتباط با این موضوع یک منبع آگاه در گفت‌وگو با وب‌سایت مجله گاز طبیعی اروپا اظهار داشت: «شرکت رپسول به سختی در تلاش برای همکاری با ایران است. این شرکت در چند سال اخیر شرایط را تحت نظر داشته و هم‌اکنون در حال تصمیم‌گیری بوده و به نظر می‌رسد حضور این شرکت اسپانیایی در پروژه‌های انرژی ایران قطعی است.»

کارشناسان معتقدند، با توجه به اعلام قبلی مقامات ایرانی مبنی بر نیاز بخش انرژی این کشور به 185میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در پنج سال آینده، شرکت رپسول که اخیرا به‌عنوان یکی از 15شرکت بزرگ فعال حوزه انرژی در جهان شناخته شده است با توجه به موفقیت‌ها و رشد اقتصادی اخیر خود و همچنین پیشینه مثبت این شرکت می‌تواند نقش بسیار مهمی در توسعه زیرساخت‌های صنعت نفت و گاز ایران داشته باشد.

کشورهای غیر‌اروپایی

تنها کشورهای اروپایی نیستند که برای حضور در پروژه‌های نفت و گاز ایران با یکدیگر رقابت می‌کنند. در روزهای اخیر مقامات ایرانی مشغول مذاکره با کشورهای ارمنستان و پاکستان نیز بوده‌اند. در همین راستا و به گفته مقامات وزارت خارجه پاکستان، وزیرخارجه ایران به‌زودی و به منظور مذاکره با مقامات پاکستان در زمینه گسترش همکاری‌های دوجانبه و همچنین اتمام پروژه خط لوله صلح به این کشور سفر خواهد کرد.کارشناسان و فعالان حوزه انرژی معتقدند که گسترش همکاری‌های ایران و ارمنستان نیز بر انرژی متمرکز خواهد بود. در این رابطه و براساس بیانیه‌ای که توسط دولت ارمنستان منتشر شده آمده است: «ایروان اطمینان دارد که گسترش همکاری‌ها در حوزه انرژی میان ایران و ارمنستان زمینه را برای افزایش مبادلات تجاری دو کشور فراهم خواهد کرد.»

نشریه فایننشیال تایمز در گزارشی نوشته است: اگرچه پتانسیل موجود در بخش انرژی ایران انکار ناپذیر است اما در مورد جزییات مربوط به قراردادها وضعیت چندان واضح و شفاف نیست. قراردادهای نفتی در کوتاه‌مدت دست یافتنی‌تر از قراردادهای بلند‌مدت به نظر می‌رسند. این نشریه در گزارش خود می‌افزاید، گاز LNG روسیه و آذربایجان از جمله موانع بسیار مهم و جدی بر سر راه ورود گاز ایران به بازارهای جهانی به شمار می‌رود. عرضه بیش از نیاز گاز به بازار و رقابت شدید میان تولید‌کنندگان این محصول ممکن است در نهایت به ناکامی ایران در دستیابی به اهدافش در رابطه با صادرات ذخایر عظیم گاز طبیعی خود به بازارهای جهانی منجر شود.