رشد موازی بهره وری و اقتصاد بخش خصوصی

یکی از مفاهیم اساسی در رشد اقتصادی هر کشور افزایش بهره وری نیروی انسانی است. در واقع اینکه بدون افزایش بهره وری انتظار افزایش رشد اقتصادی را داشته باشیم، شبیه به این است که توقع داشته باشیم بدون نور خورشید و خاک غنی شده، زراعتی پربار و محصولاتی درجه یک و صادراتی به دست آوریم.

متاسفانه، با وجود آنکه اغلب کشورهای توسعه یافته اهمیت توجه به بخش خصوصی و بها دادن به استعدادها و ظرفیت های این بخش را درک کرده اند، اما برخی کشورهای درحال توسعه و کمتر توسعه یافته چندان توجهی به این مسئله ندارند.

بخش خصوصی و منابع به کارگرفته شده در این بخش به مثابه بازوی اجرایی و بدنه اقتصاد کشورها عمل می کنند. در نتیجه هرگونه افزایش ظرفیت و فضاسازی در این بخش بر افزایش فرصت های رشد اقتصاد ملی کمک خواهد کرد. با این وجود نمی توان از بخش خصوصی انتظار داشت یک تنه به مبارزه با موانع موجود در اقتصاد کلان بپردازد.

به بیانی صریح تر، برای افزایش بهره وری در بخش خصوصی نیاز به افزایش حمایت های بخش دولتی محسوس است. کاهش سهم بخش دولتی و افزایش بخش خصوصی به مفهوم انکار اهمیت بخش دولتی نیست بلکه به این معناست که بخش دولتی با فضادهی به بخش خصوصی ظرفیت های تولید ملی را افزایش خواهد داد.
 
افزایش بهره وری در کشورهای در حال توسعه آفریقا

بسیاری از کشورهای آفریقایی در شرایط توسعه نایافته و در حال توسعه قرار دارند. برخی از نهادهای بین المللی از سازمان ملل گرفته تا سازمان جهانی بهداشت و دارو در تلاشند تا وضعیت کشورهای این منطقه را از توسعه نایافتگی خارج کنند. با این وجود، بسیاری از این طرح ها به سبب عدم فرصت مناسب برای آموزش منابع انسانی چندان موفقیتی نداشته است. ضعف شدید در بخش خصوصی از معضلاتی است که سال هاست در کشورهای آفریقایی وجود دارد.

در چنین شرایطی حتی با وجود آنکه برخی جوانان با استعداد این کشورها به تحصیل در سطوح عالی پرداخته اند، اما باز هم نرخ اشتغال در سطح بسیار پایین تر از حد انتظار قرار دارد و بهره وری این نیروهای تحصیلکرده نیز آنچنان تعریفی ندارد. بر همین اساس است که اغلب جوانان کشورهای آفریقایی در جست وجوی رشد و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی هستند. اغلب آنان نیز برای رسیدن به این هدف به انواع راه های قانونی و غیرقانونی مهاجرت روی می آورند.

براساس گزارش های سازمان جهانی فائو، تعداد زیادی ازکشورهای آفریقایی به سبب ضعف در برنامه ریزی لطمه های اقتصادی متعددی را تجربه کرده اند. این مسئله به ویژه در بخش هایی چون کشاورزی بسیار ملموس است.

افزایش کارآفرینی و تجارت در سطح بین الملل از جمله مهم ترین راهکارهایی است که بخش خصوصی را قادر می سازد ضمن افزایش بهره وری شغلی، به افزایش بازدهی مالی کمک کند. به عبارت دیگر، اگر دولت های آفریقایی از بخش خصوصی انتظار تحول و معجزات اقتصادی را دارند، بهتر است فرصت های این بخش و نیز فضای مناسب برای توسعه و کارآفرینی را افزایش دهند.

بسیاری از کشورهای آفریقایی قربانی بی تدبیری و ضعف مسئولانی هستند که به دلیل سیاست های غلط اقتصادی و زیرساخت های فاسد اداری، مدافع محدود کردن فضای تجارت در بخش خصوصی هستند.

رواندا

بنا بر گزارش های بانک جهانی، رواندا جزو کشورهای در حال توسعه و آینده دار در حوزه آفریقاست. این کشور طی یک دهه اخیر با کاهش نرخ فقر از 59 به 45درصد و افزایش نرخ اشتغال گام هایی موثر در جهت توسعه اقتصادی برداشته است. بخش مهمی از این موفقیت ها در رواندا حاصل تدابیر موثر دولتمردان این کشور در عرصه افزایش بهره وری است. قرار است طرح افزایش بهره وری و اشتغال کارمندان رواندا در قالب طرح توسعه تا سال 2030، به ثمر برسد.

سیستم بانکداری ملی رواندا نیز در راستای اجرای طرحی همگام با طرح توسعه دولت به تمامی فعالان در بخش خصوصی تسهیلاتی ویژه ارائه می دهد. در این میان سهم بخش خصوصی به مرور زمان کاهش یافته و نسبت به 10سال گذشته روندی نزولی طی کرده است.

بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که افزایش فضاسازی برای بخش خصوصی نقشی مثبت در شکل دهی به ساختار اقتصادی سالم تر ایفا می کند.

عمر سیدی، مدیرعامل شرکت توسعه بین الملل شرق و جنوب آفریقا معتقد است که رواندا به سبب ساختارهای ضعیف اقتصادی و زیرساخت های سطح پایین خود، آنچنان که انتظار می رفت موفق نبوده است. در واقع وی معتقد است در صورتی که رواندا مشکلات زیرساختی کمتری داشت، با سرعت بالاتری روند تحول را تجربه می کرد.

افزایش بهره وری در بخش خصوصی کشاورزی با اعطای بیش از 45هزار هکتار مرتع و زمین زراعی به کشاورزان و فعالان این عرصه از نمونه های مثبت دیگری است که براساس تلاش های دولت رواندا به شکلی نظام دار اجرا شده است. در سایه توجه های مثبت بخش دولتی و عدم حضور مستقیم این بخش در سطوح مختلف تولید و صنایع، این کشور اکنون مستعد جذب سرمایه های متعدد بین المللی است.