رشد سپرده‌گذاری در بانک‌ها نصف شد

درحالی‌که گفته می‌شود احتمالا یک بار دیگر شورای پول و اعتبار کاهش نرخ سود بانکی را در دستور کار خود قرار خواهد داد، آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در فاصله یک سال گذشته رشد سپرده‌گذاری مردم در بانک‌ها به حدود نصف کاهش یافته است. حجم سپرده‌گذاری در بانک‌ها و موسسات اعتباری حاکی از کاهش سپرده‌گذاری حدود یک‌سال گذشته حتی تا نصف دوره‌های قبلی است؛ موضوعی که نمی‌تواند چندان هم با کاهش نرخ سود سپرده و فعالیت موسسات غیر‌مجاز بی‌ارتباط باشد.

خبرگزاری ایسنا با بازنشر گزارش بانک مرکزی نوشت: در حالی بانک مرکزی به فاصله اندکی از انتشار ترازنامه بانک‌ها و موسسات اعتباری در سال گذشته اقدام به اعلام این صورت مالی در دو ماهه ابتدایی امسال کرد که قیاس عملکرد بانک‌ها در این دو دوره، حاوی ارقامی تامل‌برانگیز در سپرده‌های جذب شده بانک‌هاست.تا اردیبهشت امسال بانک‌ها و موسسات اعتباری بالغ بر 770هزار میلیارد تومان از بخش‌های غیردولتی سپرده جذب کردند و میزان بدهی‌های خود را در این بخش نسبت به پایان سال گذشته (در اسفند ماه) 3.1‌درصد افزایش دادند. این در حالی است که میزان جذب سپرده در اردیبهشت‌ماه امسال در مقایسه با همین ماه در سال 1393 حدود 24درصد رشد دارد.

770هزار میلیارد تومان سپرده

رشد 24درصدی سپرده‌گذاری در بانک‌ها در فاصله اردیبهشت 1393 تا 1394 در حالی رخ داده که این نسبت برای دوره قبلی یعنی از اردیبهشت 1392 تا 1393 بالغ بر 41‌درصد بوده است؛ تغییری که نشان می‌دهد میزان جذب سپرده در این دو دوره به حدود نصف کاهش یافته است. بررسی‌ها بیانگر این است که میزان سپرده‌ها در بانک‌ها و موسسات اعتباری از حدود 440‌هزار میلیارد تومان در اردیبهشت ماه 1392 با رشد حدود 41.3درصدی به بیش از 620هزار میلیارد تومان در اردیبهشت پارسال رسیده است. اما این رشد از این دوره تا اردیبهشت 1394 به 24‌درصد کاهش یافته و میزان سپرده‌ها نیز تأییدی بر این موضوع است.

بر این اساس حجم سپرده‌های نزد بانک‌ها از 620هزار میلیارد تومان در دومین ماه سال قبل با افزایش حدود 150‌هزار میلیارد تومانی به 770‌هزار میلیارد تومان رسیده است. از سوی دیگر گرچه سرمایه‌گذاری مدت‌دار بین سپرده‌های دیداری و قرض‌الحسنه‌تنها موردی است که با رشد همراه بوده ولی نسبت به دوره‌های قبلی تنزل دارد؛ به‌گونه‌ای که این سپرده‌گذاری‌ها در اردیبهشت امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل حدود 29.4‌درصد رشد داشته است، ولی از اردیبهشت 1392 تا 1393 حدود 55‌درصد افزایش برای سپرده‌گذاری مدت‌دار در بانک‌ها و موسسات اعتباری ثبت شده بود.

پول‌های فراری از بانک‌ها به کجا رفتند؟

حال پرسش مهم این است که با نصف شدن سرعت رشد سپرده‌گذاری مردم در بانک‌ها، این نقدینگی به کدام بخش رفته است؟ علی‌اکبر خلیلی، کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش «فرصت امروز»، گفت: یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش سرعت رشد سپرده‌گذاری در بانک‌ها، کاهش نرخ سود بانکی است. ماهیت پول‌های سرگردان به‌گونه‌ای است که به دنبال کسب سود هستند و در بازار‌های موازی به‌صورت دوره‌ای چرخش می‌کنند.درست است که میزان نرخ سود بانکی 2‌درصد کاهش یافت، اما همین مقدار کاهش، انگیزه پول‌های سرگردان را برای باقی ماندن در بانک‌ها کم کرد. 

وی افزود: سوالی که بلافاصله در ذهن ایجاد می‌شود این است که این پول‌ها به کدام بخش رفته‌اند؟ در حال حاضر بازارهای موازی تحت تأثیر اخبار مذاکرات هسته‌ای قرار دارند و تصمیم رفتن یا نرفتن نقدینگی به این بازارها بستگی به چشم‌انداز آنها دارد. در حال حاضر بازار طلا به خاطر شرایط بحرانی یونان در مسیر ناهمواری قرار دارد. از سوی دیگر مذاکرات هسته‌ای به احساس امنیت در بازار دامن می‌زند و طلا در وضعیت ثبات اقتصادی مجال رشد آنچنانی ندارد.

این کارشناس تأکید کرد: بر این اساس طلا هیچ شانسی برای جذب نقدینگی ندارد. در بازار ارز هم توافق هسته‌ای اثر کاهشی بر جای می‌گذارد. علاوه بر اینکه اجرای سیاست تک نرخی شدن ارز، راه سفته‌بازی و بازی با قیمت برای کسب سود را در این بازار می‌بندد، پس نقدینگی به این بازار هم نمی‌تواند امیدی داشته باشد. بازار مسکن هم با حباب قیمتی چند سال قبل دست و پنجه نرم می‌کند. تا زمانی که دولت اقدام به افزایش جدی تسهیلات مسکن نکند نمی‌توان امیدوار بود که بازار مسکن به شرایط رونق برگردد. گزارش‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد که قیمت مسکن در خردادماه کاهش یافته است.

وی در ادامه گفت: در بازار سرمایه، موضوع کمی متفاوت است. بازار سرمایه از اخبار مثبت هسته‌ای منتفع می‌شود و باتوجه به قوت گرفتن احتمال توافق، بخشی از نقدینگی به سوی این بازار آمده است اما ورود سرمایه به این بازار ورودی قوی نیست و تا این زمان نمی‌توان بازار سرمایه را برنده کاهش رشد سپرده‌گذاری بانک‌ها تلقی کرد.

این کارشناس در پایان هشدار داد: به نظر من برنده اصلی کاهش سپرده‌گذاری در بانک‌ها، موسسات مالی و اعتباری غیر‌مجاز هستند. با وجود فشارهایی که بانک مرکزی به این موسسات وارد کرده است هنوز در حال فعالیت هستند و به‌رغم هشدارهای مسئولان و خطرات سپرده‌گذاری در موسساتی مانند میزان، به دلیل سودهای کلانی که این موسسات می‌پردازند، مردم همچنان ترجیح می‌دهند در این موسسات سپرده داشته باشند. وزیر اقتصاد هم در این باره هشدار داده بود که ممکن است با کاهش نرخ سود موسسات غیر‌مجاز نقدینگی را جذب کنند. بنابراین رقابت اصلی برای نقدینگی خارج شده از بانک‌ها، میان موسسات مالی و اعتباری غیر‌مجاز و بازار سرمایه جریان دارد.