بانک های خصوصی برای بنگاهداری موفق شان باید مدال افتخار هم بگیرند / دخالت در امور بانک های خصوصی ممنوع

بنگاهداری بانک ها همواره از مقولاتی بوده است که در خلال سال های اخیر از سوی مقامات دولتی و بانک مرکزی مورد انتقاد قرار گرفته است. این انتقادها در حالی مطرح شده اند که عملکرد بانک های خصوصی در بخش بنگاهداری حکایت از مدیریت بزرگ ترین پروژه های اقتصادی کشور دارد؛ پروژه هایی که در صورت خروج این بانک ها از آن نمی توان امیدوار بود که با ضعف و ناتوانی بخش خصوصی دیگر، بخش دیگری قادر به ادامه حیات و مدیریت آن باشد. از سوی دیگر مدیریت و مالکیت دولتی هم در این باره بارها کارنامه پر اشتباه خود را در پروژه های مشابه نشان داده است و هیچ امیدی به موفقیت آن نیست.

نظارت آری، دخالت نه

دکتر بهرام غیایی، كارشناس ارشد بین المللی بازارهای مالی در این باره به «فرصت امروز» گفت: بانک های امروز دنیا معمولا بانک های تخصصی هستند. در ایران بانک ها به دو دسته تقسیم می شوند، اول بانک های دولتی و دوم بانک های خصوصی که این دسته از بانک ها تنها اسما خصوصی هستند چون دخالت هایی که بانک مرکزی و دولت در امر بنگاهداری این بانک ها می کنند، خاصیت و امنیت خصوصی بودن را از آنها گرفته است.

وی افزود: این رفتار دولت و بانک مرکزی با بانک های خصوصی در حالی است که امروزه در کشورهای پیشرفته و اقتصادهای توسعه یافته دیگر چیزی به نام بانک دولتی وجود ندارد، اگر هم وجود داشته باشد در حد بانک مرکزی و بانک های اختصاصی است که قابل توجه نیستند.

غیایی تاکید کرد: در دهه 80 که نخستین بانک خصوصی تاسیس شد تاکنون که تعداد این بانک ها به 10 بانک می رسد، فرض بگیریم این بانک ها که تاکنون دولت دخالت های زیادی را در امورشان کرده است بانک هایی تجاری باشند. بانک های تجاری در دنیای امروز بیشترین توجه شان به خدمات بانکی است. این خدمات بانکی شامل حسابداری سپرده وجوه مردم و به کار بردن آن وجوه در جهت تسهیل اقتصاد است.
وی ادامه داد: در ایران ما بانک های معتبر تجاری به آن صورت نداشتیم، از همه مهم تر بانک هایی که صنعت ساختمان را توسعه می دهند و در این باره نیاز مردم را برآورد می کنند.

نقش نهادهای مالی برجسته جهان در توسعه بازار مسکن

مشاور هیات مدیره بانک پاسارگاد در ادامـــه گفــت: در کشــورهای پیشــرفـتــه امـــروز، یک گروه تخصصی وجود دارند به نامmortgage bond که آنها پولی را که در اختیار مردم می گذارند از طریق کارگزاری هایی کــــه بــــه آنهــــاmortgage broker می گویند ارائه می دهند. این کارگزاری ها با معیارهایی که در نظر گرفته اند همان منزل را به وثیقه می گیرند و تسهیلات را در اختیار مردم می گذارند و هیچ محدودیتی هم برای پرداخت ندارند و سقفی برای پرداخت در نظر نمی گیرند. مکانیزم دادن پول در آن بانک ها براساس اعتبار است و شما می توانید با اعتبار خود به این کارگزاری ها مراجعه و منزل مسکونی یا تجاری مورد نیاز خودتان را تهیه کنید. 

دکتر غیایی در ادامه اظهار کرد: یک دسته دیگر از مشتریان هستند که پول دارند و می خواهند خانه گران قیمت بخرند. اگر 25 درصد نیاز بانکی را نقدا برای خرید بپردازند، بقیه 75 درصدش را بانک ها تقبل می کنند. در کشورهای پیشرفته به خصوص برای قشر جوان و میانسال اگر بین 2 تا 10 درصدش را خریدار بتواند به فروشنده بپردازد بقیه اش را بانک ها تقبل می کنند. حال در این میان بانک هایی که تسهیلات داده اند از وجوه به دست آمده یک بسته مالی بزرگ تر درست می کنند و آن بسته ها را در بورس های بزرگ جهان مانند بورس وال استریت عرضه می کنند و چون وثایق این بسته معمولا وثایق بسیار خوبی است مردم به خوبی آن را می خرند و به این ترتیب پول آن دوباره به داخل سیستم بازمی گردد. این سیستم مدرن در جهان اکنون مشکل مسکن را حل کرده است.

وی ادامه داد: بانکداری یک تجارت است و بانک باید پول در دستش باشد، اما در ایران پول باز نمی گردد. در ایران همواره بانک ها نتوانستند کمکی به توسعه مسکن بکنند، این در حالی است که بانک هایی مثل مسکن وجود دارد که به دلیل محدودیت منابع نمی توانند تاثیر به سزایی بر بازار مسکن بگذارند. در این میان برخی از بانک های تجاری در ایران گه گاه به خصوص در اوایل انقلاب به مسکن ورود کردند. این یک کار تخصصی است و نیاز به بانک تخصصی دارد. بانک مرکزی و نظام بانکی باید همت به خرج بدهند و یک بار مدلmortgage bond را در ایران پیاده کنند.

نقش کم رنگ بانک های دولتی در اقتصاد

غیایی تاکید کرد: بانک های دولتی کم وبیش در اقتصاد ما آن نقشی را که باید داشته باشند، نداشته اند. اگر عملکرد بخش خصوصی را در تولید و اقتصاد ملی بررسی کنید می بینید که عملکرد بسیار موفق تری نسبت به بخش دولتی داشته اند. به طور مثال بانکی مثل بانک پاسارگاد را ببینید که تا چه اندازه به اقتصاد ملی کمک کرده است. ده ها طرح فولاد سازی، مس، معدن یا کمکی که به هنر این کشور کرده است. این خدمات کم نظیر بوده است.

وی افزود: اگر بانک ها بنگاهداری نکنند، این کارها را چه کسانی می خواهند بکنند؟ پس در اصول بین المللی تمام شرکت های بزرگ جهانی متعلق به بخش خصوصی هستند، اما متاسفانه بازار سرمایه ما از آن مکانیزم قوی برخوردار نیست و نمی تواند این سرمایه های خرد را به سمت کارهای بزرگ حرکت دهد. 

بیشتر سرمایه گذاری ایران خانوادگی است. ما یک شرکت یا صنعتی را که در سطح بین المللی صاحبنام باشد نداریم. پس اگر بانک ها به سمت بنگاهداری رفتند، به شرط اینکه بنگاهداری شان را به شکل درستی انجام بدهند، باید به آنها مدال افتخار هم داد. این کاری است که در کشورهای دیگر جهان اتفاق افتاده است. در آمریکا شما برای هزینه کفن و دفن هم می توانید از بانک وام بگیرید. ببینید این بانک ها چقدر ریز، وارد فعالیت های اقتصادی شده اند.

بنگاهداری در دوران تحریم نجات بخش بوده است

این کارشناس بانکی اظهار کرد: در همه سال هایی که ما تحت تحریم بوده ایم صنعت بانکداری خوابیده بوده است بنابراین بانک ها در این دوره از خدمات بانکی و سپرده سودی نداشته اند. بانک ها از طریق خدمات بازرگانی و بین المللی بیشتر پول تهیه می کنند. اگر بانک ها به سمت بنگاهداری رفته اند راهی را یافته اند که در آن بتوانند در این دوران سیاه تحریم خودشان را حفظ بکنند. این بانک ها نیامده اند مثل صندوق ها و موسسات غیرمجاز پول شان را در بخش های دلالی و رباخواری سرمایه گذاری کنند. حال اگر بانکی با سپرده های مردمی رفته و در بخشی وارد شده و کارهای غیر اصولی کرده است در این باره باید بانک مرکزی پاسخگو باشد.

وی گفت: بانک مرکزی باید حرمت مالکیت خصوصی بانک ها را رعایت کند. چرا بانک مرکزی می آید حقوق سهامداران بانک ها را تضییع و برای بانک های خصوصی مدیر و حسابرس تعیین می کند، وقتی چنین رفتاری با بانک های خصوصی موجود در کشور می شود، سرمایه های بخش خصوصی دیگر جرات نمی کنند وارد عرصه بانکداری بشوند. در ایران تا زمانی که به بخش خصوصی واقعا احترام گذاشته نشود، اتفاق مهمی در اقتصاد ما نمی افتد. مفهوم نظارت با دخالت بانک مرکزی فرق می کند و نظارت بانک مرکزی نباید تبدیل به دخالت در کار بانک های خصوصی شود.

ارتباط با نویسنده : nasim64najafi@gmail.com