دانه‌هایی که به بار ننشستند

طرح طوبی، در سال 1378 برای احداث باغ‌های مثمر در زمین‌های ملی و شخصی اجرا شد. در این طرح مصوب شد به‌جز زمین‌های خصوصی، دولت بخشی از زمین‌های منابع طبیعی را نیز در اختیار تحصیلکرده‌ها و مهندسان کشاورزی قرار دهد تا با ایجاد باغ‌های مثمر، از فرسایش بیشتر خاک جلوگیری شود. بیشترین تاکید این طرح بر کشت درخت زیتون و کشت دیم در نواحی و مناطق مختلف کشور بود. تا پیش از اجرای این طرح، زیتون تنها در استان‌های شمالی مانند مازندران، گیلان و زنجان کشت می‌شد، اما پس از آن، کاشت زیتون در مناطق مرکزی و خشک و نیمه‌خشک کشور نیز رواج یافت و باغ‌های بدون خزان زیتون تقریبا در تمامی مناطق گسترش یافت. 

در طرح طوبی به دلیل انتخاب کشت یک رقم زیتون برای مناطق آب‌وهوایی مختلف، نتیجه قابل قبولی به دست نیامد و به گفته احمد بلندنظر، رییس شورای ملی زیتون، باغداران را داغدار کرد. باغدارانی که در این طرح به کشت زیتون اقدام کرده بودند متضرر شدند و کلیات طرح شکست خورد. این طرح اما در ادامه به نام طرح توسعه باغات در اراضی شیب‌دار تغییر‌نام یافت و بر همین اساس هیأت‌وزیران برای جلوگیری از فرسایش خاك و تبدیل اراضی شیب‌دار كم‌بازده به باغ و اجرای طرح‌های جدید آبخیزداری، ضوابط اجرایی «واگذاری اراضی شیبدار» را تصویب كرد.

بنا به پیشنهاد وزارت جهاد كشاورزی، ضوابط اجرایی واگذاری اراضی شیب‌دار در هیأت‌وزیران مصوب شد. بر پایه این مصوبه دولت، در اراضی شیب‌دار كه با افق دارای زاویه باشند برای جلوگیری از فرسایش و ایجاد خسارت باید اقدامات اصلاحی و عملیات آبخیزداری انجام شود. با توجه به اینكه رشد و توسعه كشاورزی یكی از مهم‌ترین اهداف برنامه‌های اقتصادی كشور است و برای این مهم طرح‌ها و برنامه‌ریزی‌های متعدد صورت گرفته و از طرفی حفظ و حراست از منابع طبیعی نیز در دستور كار دولت است. این مصوبه هنوز در حد یك بخشنامه است كه تاحدودی مشابه طرح طوبی است. در طرح طوبی در اراضی شیب‌دار اقدام به كشت گونه‌های مثمر دیم می‌شد و در این طرح فقط بهره‌برداری از محصولات به كشاورز و باغ‌دار تعلق می‌گیرد و مالكیت زمین همچنان به دولت تعلق دارد. در این طرح، هدف، كشت درختان مثمر و حفاظت از خاك است. با اجرای این طرح در بالادست اراضی از فرسایش خاك جلوگیری می‌شود و آب بیشتری به داخل زمین نفوذ می‌كند و باعث می‌شود كه منابع آبی بالادست حوزه‌ها تقویت شود.