با پیدا کردن راه های عرضه محصولات مان به خارج از کشور / خط ایرانی استعداد جهانی شدن دارد

امیر عاملی متولد قزوین هنرمند خوشنویسی که سابقه 36 سال تدریس خوشنویسی را در کارنامه دارد، شاعر هم است. او تابه حال سه آلبوم خوشنویسی با نام های «چهارده گیسوی درهم ریخته»، «حشمت سلیمان» و «رسم الخط» را به چاپ رسانده است. «رسم الخط» مجموعه ای تصویری از سرمشق های خوشنویسی است.

کتاب او مدتی به عنوان مرجع در برخی مراکز تربیت معلم و دانشگاه های هنر مورد استفاده قرار می گرفته است. در کنار اینها عاملی 27 کتاب شعر دارد که هفت مجموعه آن برای کودکان است. «دفتر شعر مسافران آسمان» از مجموعه هایی است که مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته و به چاپ بیستم رسیده است. سال ها انجمن ادبی داشته و خانه اش محل رفت و آمد و گفت وشنود اهل شعر و ادب بوده است.

انجمن ادبی عبید و سروش که نقد شعر و خوشنویسی می کرده بعدها کمرنگ می شود و شاگردان خوشنویسی جای آنها را می گیرند. اگر دوست داشتید بد نیست سری به اشعارش بزنید و کمی از حال و هوای روزانه خود جدا شوید. انبساط خاطر و رهایی خاصی در کلام عاملی هست که کمتر دیده اید. خطی به نام شعله ابداع کرده که ویژگی های نوشتاری خاصی دارد و در حال به ثبت رساندن آن است.

خودش معتقد است قرار نیست این رسم الخط اتفاق تازه ای باشد بلکه قرار است در کنار تلاش هایی که تا به امروز در این حوزه انجام شده است، بایستد و همه اش به خاطر علاقه ای است که به زبان و شعر فارسی دارد.

درباره شعله می گوید: مثل شعر نیمایی و سهراب و غزل است که در کنار هم مزه دارند و بدون هم شاید اتفاقی گذرا باشند. شعله قرار است چنین جایی پیدا کند. این نمایشگاه به همت انجمن مجموعه داران ایران برگزار شد و بیشتر آثار از دسته آثار خریداری شده بودند که به نمایش عمومی درآمدند.

«فرصت امروز» تلاش کرد به این هنرمند پیشکسوت نگاهی از نزدیک تر بیندازد. به این منظور در حاشیه برگزاری این گالری با او گفت وگویی انجام دادیم که ماحصل آن را در ادامه می خوانید.

منبع اصلی درآمد شما از راه خوشنویسی است؟ اگر چنین است یک هنرمند جوان هم می تواند به آن به شکل یک منبع درآمد نگاه کند؟

بله، زندگی من از راه این هنر و از طریق سفارش خوشنویسی می گذرد. در کنار آن تدریس و دوره های آموزشی نیز به این موضوع کمک می کنند. استخدام جایی نیستم. در واقع کسب درآمد از این راه قابل پیش بینی نیست و ریتم ثابت ماهانه ای ندارد. در یک ماه ممکن است صفر باشد و در ماه دیگری 10 میلیون تومان. همه چیز بستگی به دل مردم دارد که زمانی بخواهند یک اثر در خانه یا محل کارشان داشته باشند و آنگاه سفارش می دهند تا چرخ زندگی ما هم بچرخد.

متاسفانه آنها که جوان ترند و در اوایل راه هستند نمی توانند به این شغل به عنوان یک منبع درآمد اصلی نگاه کنند. این کار دیر به درآمدزایی می رسد و محل مصرف آن به شدت محدود شده است. در روزگار قدیم خوشنویس برای هر اداره و فردی لازم بود. شرایط تغییر کرده و این نیاز به شکل یک علاقه درآمده و می توان گفت به آن به عنوان یک کالای لوکس نگاه می شود. اینترنت همه چیز را احاطه کرد و همه نیازها را از بین برده است. تقاضایی وجود ندارد و خوشنویس یک چیز موزه ای شده است.

این لوکس و موزه ای شدن را می توان به انتها نزدیک شدن تعبیر کرد؟

نه، حتی اگر چنین هم باشد هنرمندان نباید اجازه دهند و نخواهند گذاشت که چنین هنر دیرینه و سنتی از میان ما رخت ببندد. تولید آثار هنری باعث ماندگاری آنها خواهد شد و بدون شک آیندگان آن را پیدا خواهند کرد. نگاه من به هنر یک نیاز ذاتی است که انسان هیچ گاه از آن بی نیاز نخواهد بود.

برای تغییر اوضاع آن باید چه راهکارهایی اندیشید؟

باید این هنر را وارد فضاهای جدید و موارد مورد نیاز آن را پیدا کنیم. کار سختی است اما نشدنی نیست. مثلا معماری می تواند از ظرفیت های این هنر به خوبی بهره ببرد و علاوه بر ایجاد خلاقیت می تواند اصالت و جایگاه بالای معماری ایرانی را نشان دهد. یا روی اجناس تزیینی و زینتی محل مناسبی برای استفاده از سیاه مشق و دیگر سبک های خوشنویسی است. روی سقف های اماکن خاص اجرای یک سیاه مشق ایده بسیار خوبی است و جلوه متفاوتی به آن مکان خواهد داد. خط استعداد جهانی شدن را دارد. باید در اقتصاد هنر کار و متقاضی خود را پیدا کند.

نهادها و انجمن هایی که با این رشته مرتبط هستند، حمایتی از هنرمندان به عمل می آورند؟

اصلا و به هیچ وجه. چنین اتفاقی همچون یک رؤیا برای هنرمندان شده است در واقع از دایره اهمیت فعالان خارج شده است. انجمن خوشنویسان هم کارکرد خاصی ندارد و صرفا در اختیار یک گروه خاص قرار گرفته است. به زبان ساده سال هاست چند نفر از این محل منتفع می شوند و کاری به کار دیگران ندارند. انجمن خوشنویسان در تکثیر خوشنویسی تاثیر دارد و هر روز در حال تربیت نیروهای تازه است و آنها در پی تولید آثار جدید.

وقتی تقاضایی وجود ندارد و اصلا بازار تازه ای برای آن پیدا نشده عرضه بیش از حد و بیشتر از روز قبل چه تاثیری می تواند داشته باشد؟ باید راه های عرضه محصولات مان به خارجی ها را پیدا کنیم. بازارهای بسیار مستعدی وجود دارد و آنها از ایرانی ها مشتاق ترند. در دوره اوایل قاجار و پهلوی افراد کمی بودند که خوشنویسی می دانستند و به واقع در کار خود استاد بودند، در حال حاضر با ازدیاد اساتید روبه رو هستیم.

برای بهبود شرایط باید به چه راهکارهایی اندیشید؟

باید نگاه مسئولان و متولیان فرهنگی کشور تغییر کند. نگاه به هنر یک دیدگاه راندمانی است و اراده خاصی برای سیاست گذاری و بهبود شرایط در میان این افراد وجود ندارد و اصولا بسیاری از کسانی که در این حوزه صاحب مسئولیت و مقام هستند دغدغه هنر ندارند و در مواردی حتی شناختی هم نداشتند. خب تا زمانی که با چنین بی مهری های درگیریم و بودجه ها برای کارهای دیگری صرف می شوند باید نابودی هنرهای دیرینه مان و فرهنگ اجدادی   را نظاره کنیم.

ارتباط با نویسنده: saber.afsharzade@gmail.com