شاید در کنارساختمانهای مدرن و فروشگاههای پرزرق و برق و بزرگ کمی عجیب بهنظر برسد که خرید تخم مرغ محلی یا توت فرنگی از بازارهای محلی کوچک هنوز هم طرفداران زیادی داشته باشد، اما دراغلب کشورها هنوز هم چهارشنبه بازار، جمعه بازار. . . برپا میشوند و بهجز مشتریهای محلی، این بازارها در تمام شهرهای دنیا از هاوانا و مراکش گرفته تا پاریس و برلین یکی از جاذبههای توریستی شهرمحسوب میشوند. اگر شما به آلمان سفر کنید و به فروشگاه زنجیرهای رِئال (Real) وارد شوید با وجود تمام تفاوتها، محصولات و... چیدمان مشابهی را با فروشگاه مثلاً رفاه در ایران پیدا میکنید. اما اگر به بازار روز آمستردام بروید، لاله و پنیرهای عرضه شده و چیدمان آن شبیه هیچ کجای دیگر دنیا نیست.
خرید از بازارهای روزانه، جزو تفریح و قسمت لوکس زندگی محسوب میشود. بیشتر مردم ترجیح میدهند از فروشگاههای بزرگ و زنجیرهای خرید اصلی خود را انجام دهند. خرید از فروشگاههای بزرگ امکان مقایسه و تنوع انتخاب بین محصولات را برای مشتری بیشتر کرده، لازم نیست برای خرید هر یک ازمایحتاج خود به مغازه یا محلهای دیگر رفت. اما اگر برای رسیدن به یک فروشگاه مجبور به راندن مسیری طولانی باشید یا مدت زیادی در مسیری با ترافیک سنگین بمانید یا پارکینگ فروشگاه مجانی نباشد، مناسب بودن قیمت اجناس این فروشگاه کافی نبوده و خرید ازآن بهصرفه نیست.
همیشه فروشگاههای بزرگ، کالایی را بهعنوان حراج هفته یا روز معرفی میکنند. مشتری برای خرید یک کالای حراجی وارد فروشگاه میشود، اما اغلب همراه با چند قلم خرید دیگر از فروشگاه خارج میشود. در واقع مشتریای که قصد صرفهجویی داشته، بیشترهم خرج میکند. قصد اغلب افراد از رفتن به فروشگاههای بزرگ صرفهجویی در زمان است، اما زمان آنها درگذشتن از راهروهای طولانی که فقط برای تماشای کالاها از مابین آنها عبور میکنند یا در حال انتظار درصفهای طولانی صندوق تلف شده یا اینکه وقت آنها صرف گوش دادن به مُبلغهایی که میخواهند محصول خود را معرفی کرده یا نمونه کالای خود را نمایش دهند گرفته میشود و در نهایت بسیار طولانیتر از مقدار واقعی لازم برای انتخاب و خرید، زمان و انرژی هدرمیرود.
برای صرفه جویی بیشتر هزینههای زندگی بهتر است قبل ازخرید لیست نوشت و حتما مطابق آن خرید کرد. خرید بیشتر از نیاز حتی وقتی کالایی تخفیف دارد، بهصرفه نیست. به تاریخ مصرف و میزان واقعی مصرف خود توجه کنید. اگر جای مناسبی برای نگهداری نباشد، بهخصوص موادغذایی زود فاسد و خراب شده و باید آنها را دور ریخت. به حجم یخچال یا انبارخانه قبل از خرید فکرکنید. در زندگی مدرن و شهری خرید عُمده و کلی یا روزانه خرید کردن هر دو روش نه بهصرفه هستند و نه اقتصادی. همیشه نمیتوان در زندگی مدرن از روشهای سنتی استفاده کرد. این روزها استفاده هرچه بیشتر از خدمات آنلاین به صرفهجویی بیشتر در صرف پول و زمان کمک میکنند.
با استفاده از اینترنت یا تلفن همراه میتوان بهصورت آنلاین خرید کرد. قیمتها را بدون نیاز حضور فیزیکی در فروشگاههای گوناگون مقایسه کرده و اقلام مورد نیاز را تلفنی یا آنلاین خرید. همچنین میتوان سبدکالا را آنلاین سفارش داده و بها را پرداخت، اما از فروشگاه بسته آماده شده را خودمان تحویل بگیریم. خوبی این روش آن است که منتظر آوردن سفارش خود نشده، درون فروشگاه هم نمیرویم، فقط آنچه لیست شده را خریده، از صرف زمان برای پیدا کردن محصول درفروشگاه یا منتظر ماندن در صف صندوق و پارکینگ جلوگیری میشود. بعضی فروشگاهها امکان ارسال رایگان دارند که بهخصوص برای افراد بیمار، سالخورده یا کسانی که خودروی شخصی ندارند، روشی مناسب و به صرفه است.
با محاسبه دقیق برای یک خانواده کمجمعیت، گاهی خرید ازمغازه کوچک و به ظاهر گران نزدیک منزل بسیار بهصرفهتر وارزانتر از رفتن به فروشگاه بزرگ به ظاهر ارزان است. درست برعکس، برای یک خانواده دیگر شاید با وجود همه هزینهها رفتن به یک فروشگاه بزرگ بهصرفهتر باشد. مجازی یا حقیقی، مهم آن است که بدون فکر و لیست خرید نکنیم.
* روزنامه نگار و جهانگرد