خروج ارز از کشور به دلیل نبود دانش تجهیزات پزشکی

رشته مادر برق به چند زیر‌شاخه اصلی تقسیم می‌شود که یکی از پرکاربرد‌ترین زیرشاخه‌های برق که به‌طور ملموس در زندگی انسان حضور دارد رشته مهندسی و ساخت تجهیزات پزشکی است که البته رشته برق به عنوان مادر این تکنولوژی شناخته می شود و اجزای تکمیل‌کننده آن را مهندسی مکانیک، مواد و البته کامپیوتر و فیزیک تشکیل می دهند.
متاسفانه این رشته در ایران بسیار مهجور مانده و فارغ‌التحصیلان خاص همین رشته بسیار ناآشنا به بازار کار و تولید هستند.

سالانه مقدار زیادی ارز از کشور به دلیل نبود دانش تجهیزات پزشکی در بین نخبگان خارج می‌شود و باتوجه به وضعیت تحریم‌ها همیشه نیاز به این تکنولوژی در بین بیماران وجود دارد و خلأ این نبود دانش و تکنولوژی را حتی چاه‌های نفت نیز نتوانسته‌اند پر کنند.
بسیاری از افراد بیمار از بیماری‌های سخت گرفته تا بیماری‌های معمولی مشکلات زیادی را از جمله هزینه‌های گزاف و حتی تحمل درد و رنج و عوارض طولانی‌مدت به دلیل بهبود نیافتن به دوش می‌کشند و حتی افق نگاه هیچ رسانه‌ای تاکنون به مقصران این موضوع معطوف نشده است.
به‌عنوان مثال درخصوص بیماری سرطان به گفته دکتر قانعی، معاونت اسبق تحقیق، توسعه و فناوری وزارت بهداشت «یکی از دلایل استفاده از شیمی‌درمانی، کمبود دستگاه‌های شتاب‌دهنده خطی است. در کشور‌های پیشرفته در اکثر موارد برای درمان سرطان بیشتر رادیوتراپی به جای شیمی‌درمانی استفاده می‌شود، ولی در کشور ما به دلیل کمبود تجهیزات پزشکی این روند برعکس است. دستگاه‌های شتاب‌دهنده خطی از دقت بالایی برخوردارند و دقیقا ناحیه سرطانی و تومور را مورد درمان قرار می‌دهند و از آسیب به بافت‌های سالم جلوگیری می‌کنند.»
 به گفته قانعی «در کشور ما تا چند سال آینده نیاز به 200 دستگاه شتاب‌دهنده خطی است. از آنجا که تکنولوژی ساخت این دستگاهای پیچیده است در صورت ساخت کامل این دستگاه‌ها در داخل نه‌تنها خروج ارز نخواهیم داشت بلکه کمک به جامعه بیماران سرطانی خواهد شد و همچنین ارزآوری زیادی نیز برای کشور خواهیم داشت.»
بنابراین فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری در ساخت تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی در کشور وجود دارد، بنابراین توجه به این نکته ضروری است که ما سالانه تعداد زیادی مهندس برق، مکانیک، مواد و کامپیوتر داریم که همه با وجود هزینه‌های هنگفتی که برای تحصیلشان شده است، بیکار هستند و هنوز سربار جامعه و خانواده، اما با برنامه‌ریزی درست می‌توان از این افراد استفاده بهتری کرد.
چه‌بسا اگر عزم تیمی این عزیزان نخبه دانشگاهی و همچنین حمایت و هدایت و جهت‌دهی دولت در سه بخش وزارت علوم، وزارت بهداشت و وزارت صنعت ایجاد شده بود نه‌تنها این افراد که سرمایه‌‌های مملکت هستند به سربار‌های مملکت تبدیل نمی‌شدند، بلکه ایران به قطب تولید تجهیزات پزشکی در منطقه تبدیل می‌شد و پایاپای رشد پزشکی و دارو‌سازی در ایران، تجهیزات پزشکی نیز می‌توانست سرآمد و چاره‌ساز در این وضعیت بحران اقتصادی شود.

اهمیت تجهیزات پزشکی بر کسی پوشیده نیست، اما یکی از دلایل ضعف در ساخت و تولید این رشته، گروهی بودن کار در آن است. به گفته دکتر قانعی «تولید بومی تجهیزات پزشكی به‌سادگی تولید داروها نیست زیرا در تولید داروها تنها تلاش برای تولید یك ماده صورت می‌گیرد، اما در تجهیزات پزشكی مانند دستگاه «سی‌. تی‌. اسكن» یا «ام‌. آر‌. آی» شاید تا 200 فناوری را باید در كنار هم جمع كرد.»
با توجه به شواهد موجود‌، نیاز به یک تیم جمع‌کننده و هدایت‌کننده وجود دارد تا با اندوخته‌های دانشی هر فرد در رشته خودش بتوان رشته تجهیزات پزشکی را نهادینه کرد و علاوه بر ارز‌آوری برای کشور از نیرو‌های مستعد نیز استفاده کرد.
عامل ضعف دوم در رشته تجهیزات پزشکی، بعد از ساخت، اطلاع‌رسانی ضعیف دولت در بخش وزارت بهداشت است.
هم‌اکنون با وجود تمامی این مشکلات، شرکت‌های دانش‌بنیانی وجود دارند که موفق به ساخت تجهیزات پزشکی و گرفتن مجوز‌های استاندارد مربوط به آن محصول شده‌اند، اما بعد از رسیدن به مرحله تولید، پزشکان که متولی اصلی آنها وزارت بهداشت است هیچ اطلاع‌رسانی‌ای در‌خصوص وجود این تکنولوژی در کشور ندارند و اقدامی برای درمان توسط تکنولوژی جدید صورت نمی‌پذیرد.
به‌عنوان مثال افرادی با بیماری تعریق شدید کف دست و پا و زیر بغل وجود دارند که بسیار از این بیماری رنج می‌برند. جدیدا دستگاه یونتوفورزیس الکسا برای درما‌ن این بیماران توسط محققان پارک علم و فناوری دانشگاه تهران ساخته شده است که کاملا این عارضه را در بیماران رفع می‌کند و قیمت آن هم یک‌دهم نمونه آلمانی محصول است. با وجود اینکه بهترین روش برای درمان این بیماری یونتوفورزیس است که 50 سال است در اروپا و امریکا برای درمان به کار می‌رود و هم‌اکنون محققان کشور این دستگاه را با یک‌دهم قیمت به جامعه درمانی ایران عرضه کرده‌اند ولی
به دلیل عدم ‌اطلاع پزشکان ما در ایران هنوز از روش‌های قدیمی و پرعارضه و گران برای درمان این بیماری استفاده می‌شود.
 برای جذب نخبگان به این رشته و اجماع تیمی چندین تکنولوژی برای ساخت تجهیزات پزشکی و استفاده از منافع آن ابتدا دولت و متولیان این رشته باید اشکالات موجود را برطرف و سپس به جذب و پرورش در این رشته اقدام کنند که می‌تواند یکی از راه‌حل‌های اساسی برای اقتصاد مقاومتی باشد.