تک نرخی شدن نرخ ارز در کدام نقطه؟

در حالی که توافق هسته‌ای ایران و غرب با وجود تنش‌های فراوان به مرحله برداشته شدن تحریم‌ها نزدیک می‌شود اما با این وجود نرخ ارز بی‌هیچ واهمه‌ای در حال افزایش است و گویا قرار نیست که اتفاق مثبتی برای اقتصاد کشور رخ دهد. به گزارش «فرصت امروز» تحرکات قیمتی دلار در بازار آزاد در ماه‌های اخیر به‌خصوص پس از حصول توافق نهایی ایران و غرب بر سر برنامه هسته‌ای به‌گونه‌ای بوده است که هر چشم‌اندازی را درباره رخداد مثبت اقتصادی با ابهام مواجه می‌کند و این دغدغه را به وجود آورده است که آیا با اجرایی شدن برجام و برداشته شدن تحریم‌ها باز هم نرخ دلار آزاد به روند صعودی خود ادامه می‌دهد؟

پیش از حصول توافق این گمانه در سطح جامعه و فعالان اقتصادی وجود داشت که با توجه به تجربه دلار آزاد در زمان پذیرش قطعنامه 598 و سقوط آن در بازار ممکن است رخداد مشابهی با حصول توافق هسته‌ای میان ایران و غرب تکرار شود، اما پس از توافق هسته‌ای در ژنو و پس از آن در توافق هسته‌ای وین، دلار در بازار آزاد راهی بر خلاف تصورات را در پیش گرفت و درست در روز اعلام توافق، نرخ دلار افزایش یافت. برخی گمانه‌زنی‌ها در بازار این بود که با توجه به حمایت بانک مرکزی از نرخ دلار آزاد 3‌هزار تومانی، حمایت‌هایی از این نرخ صورت گرفته تا دلار در یک روند کاهش دچار نشود اما تحرکات‌بعدی قیمت دلار که از 3200تومان آغاز شد نشان داد که سناریوی پیش رو بیش از این گمانه‌هاست.

دلال‌ها کاره‌ای نیستند

عنایت‌پور سیف، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: بر خلاف تصوراتی که گفته می‌شود بورس تابلوی اقتصادی کشور است اما در حال حاضر شرایط به‌گونه‌ای رقم خورده گویا بازار آزاد ارز این نقش را بر عهده گرفته است. وی با اشاره به رفتارهای قیمتی ارز پس از توافق ژنو و وین گفت: مردم تصوراتی را درباره بهبود شرایط اقتصادی کشور داشتند که برخی اظهارات مسئولان هم به این تصورات دامن زد اما بازیگران اصلی بازار ارز مولفه‌های اقتصادی کشور را به خوبی رصد می‌کنند و می‌دانستند که به صرف برداشته شدن تحریم‌ها و آزاد شدن برخی دارایی‌ها، اتفاق بسیار مهمی مثل اتفاق قطعنامه 598 نمی‌افتد. موانع مهمی مثل کاهش درآمدهای نفتی، کاهش قیمت جهانی فلزات و مواد معدنی، مشکلات ساختاری نظام بانکی و کسری‌های شدید منابع آنها و... مواردی نیستند که به صرف یک توافق حل شوند اما این توافق می‌تواند زمینه حل و فصل برخی از مشکلات را فراهم کند و بازار ارز این موضوع را به خوبی درک کرده است.

وی در پاسخ به این سوال که «بازیگران اصلی» بازار ارز آزاد کیستند؟ گفت: در بسیاری از موارد گناه تحولات قیمت ارز و افزایش هیجانی قیمت‌ها به گردن دلالان ارز انداخته می‌شود. در صورتی که دلال‌های واقعی در گوشه خیابان نمی‌ایستند. این صاحبان سرمایه‌های بزرگ هستند که بازار ارز را اداره می‌کنند. آنها به منابع اولیه اخبار و تحولات دسترسی دارند و سرمایه‌گذاری‌های‌شان را براساس این اخبار و تحلیل‌ها انجام می‌دهند.

تمایل بانک مرکزی به افزایش نرخ دلار

جلیل قهرمانی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» گفت: به نظر می‌رسد بانک مرکزی هم نسبت به افزایش نرخ دلار بی‌رغبت نباشد و برخی رفتارهای قیمتی دلار مبادله‌ای به این گمانه‌ها دامن‌زده است. در حالی که بانک مرکزی اعلام می‌کند که نرخ دلار آزاد کاهش می‌یابد و از سوی دیگر نرخ دلار دولتی را افزایش می‌دهد، بازار آزاد را در یک تناقض برداشت قرار می‌دهد. وی افزود: فعالان بازار زمانی می‌توانند به درستی تصمیم بگیرند که برنامه‌های اجرایی بانک مرکزی با وعده‌های داده شده همخوانی داشته باشد. 

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که ارزیابی شما از قیمت دلار پس از رفع تحریم‌ها چیست؟ گفت: قطعا اثر کاهشی دارد اما نکته بر سر این است که آیا این اثر کاهشی در بازار دوام خواهد یافت یا خیر؟ نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد بانک مرکزی قصد دارد دلار را در محدوده 4‌هزار تومان به سمت تک نرخی شدن ببرد. اگر این ظن که در حال حاضر در بازار ارز وجود دارد و خود یکی از محرک‌های افزایش قیمت است صحت داشته باشد باید منتظر بود تا قیمت دلار پس از کاهش موقتی دوباره راه صعود را در پیش بگیرد.

وی ادامه داد: بانک مرکزی تاکنون فرصت‌های خوبی برای یکسان‌سازی نرخ ارز داشته است. زمانی که توافق وین اعلام شد بهترین فرصتی بود که بانک مرکزی می‌توانست سیستم تک نرخی را اجرایی کند.