تکنولوژی، اقتصاد زا یا و کارآفرینی

اگر تکنولوژی پیوسته به سوی زیستی شدن بیشتر و به سوی پذیرش بازآرایی به مراتب بالاتر از گذشته پیش برود، آیا اقتصاد نیز به شیوه ای این فرآیند را بازتاب می دهد و ما شاهد تغییر و بازآرایی در سیستم های اقتصاد جهانی نخواهیم بود؟

با پذیرفتن اینکه اقتصاد بازتابی از فرآیندهاست، پاسخ به این پرسش قطعا مثبت است.

قرن هاست که اقتصاد از عصر ویکتوریا که فرآیند تولید کالا از مواد خام بر آن چیره بود، تغییر جهت داده و همچنان نیز در حال تغییر جهت دادن است و باید نسل های بعدی در انتظار تغییر جهت قطب های اقتصادی باشند.

موضوع پیش رو به بررسی اقتصاد زاینده از طریق تکنولوژی با منظر فلسفی تدوین شده که نگاهی نو به تکنولوژی و اقتصاد را در دستور کار خود دارد.

تغییر جهت اقتصاد این بار از فرآیندهای ثابت تک منظوره یا ماشین ها، به کارکردهای خامی است که می توانند برای رسیدن به هدف های مختلف به صورت برنامه ریزی شده در ترکیبات گوناگون بگنجند. این نکته را این گونه نیز می توانیم بیان کنیم که اقتصاد، دست کم در بخش بالادستی تکنولوژی، بیشتر به برهم نهادن اتفاقات تا تنظیمات دقیق در عملیات ثابت مربوط است.

البته برخی از کسب و کارها مثل بانک ها، شرکت های نفتی و بیمه ها هنوز عصر تکنولوژی های بزرگ و ثابت را بازتاب می دهند و آنها را تغییر در جهت گیری اقتصاد می دانند، ولی نکته موثر اینجاست که اقتصاد زایا اقتصادی است که از ریز تغییرات اقتصادی تبعیت می کند که خیلی نامحسوس پیش می رود، چرا که تغییرات تکنولوژیک بزرگ در دنیا به برهم زدن چرخه اقتصادی گرایش دارند و روش ها و متدهای موجود را تحت الشعاع قرار می دهند.

در کمتر از نیم قرن پیش شما برای درآمد باید مدتی انتظار می کشیدید تا محصول زراعی یا صنعتی تان تکمیل می شد و قابل عرضه به بازار بود، اما امروز با تکنولوژی های جدید شما می توانید در یک آن صاحب درآمد شوید.

از این بحث که بگذریم، باید تمرکز را بر این بگذاریم که ریزتغییرات اقتصادی که امروزه شاهد آن هستیم بهتر است یا تغییرات رادیکال؟

تغییرات رادیکال نظام اقتصاد جهانی و ملی را تحت الشعاع قرار می دهد، چرا که زیرساخت ها باید دستخوش تغییر قرار گیرند و شوک وارده به اقتصاد گاهی با سکته اقتصادی همراه خواهد بود که حتی به نظر می رسد عواقبی چون فلج شدن بخشی از سیستم های اقتصادی را به همراه خواهد داشت.

همین کسب و کارهای بزرگ نیز برآیند دستیابی به اهداف کوتاه مدت و میان مدت که قابل بازآرایی باشند، به طرز فزاینده ای به ترکیب کارکردها (فعالیت ها و فرآیندهای کاری) روی آورده اند، درست همان ترکیبی که در عملیات راه اندازی بنگاه های نوپا و کوچک، سرمایه گذاری های پرریسک، مشتقات بازارهای مالی، دیجیتالی شدن یا زیست شناسی ترکیبی شاهد آن هستیم.

در تفسیری دیگر، در یک جمله باید گفت با این روش است که می توان اقتصاد زایا ایجاد کرد. نتیجه اقتصاد از بهینه کردن عملیات ثابت معطوف می شود به خلق ترکیبات جدید، خلاقانه و نوآورانه به عرضه های نوین قابل بازآرایی که ریزتغییرات تکنولوژیک که خیلی هم سرعت دارند، موجبات ریزتغییرات پیوستار اقتصادی را فراهم می آورند.

برای کارآفرینی که می خواهد در یک بنگاه نوپا این ترکیبات نوین را بیافریند اوضاع اصلا شفاف نیست. وی در رابطه با رقبایش چندان اطلاعاتی ندارد، او نمی داند تکنولوژی جدید چگونه کار خواهد کرد و استقبال از آن در چه سطحی است؟ پیش بینی چرخه عمر تکنولوژی از چه ریسکی برخوردار است و آیا این جراحی نوآورانه از سمت بازار پذیرفته می شود یا پس می زند؟

او نمی تواند حدس بزند کدام قوانین دولتی بر کار او حاکمیت خواهند داشت، چرا که یک کسب و کار نوپا است و قدرت و نفوذ سیاسی براساس تکنولوژی اش ندارد. وضعیتی که کسب و کارهای نوپا در آن قرار می گیرند، باعث می شود محتاط تر عمل کنند، چراکه نه قطعیتی وجود دارد و نه قدرت آینده نگری مناسبی، بلکه بخش های خاصی از آن اصولا ناشناخته است.

این بدان معناست که مسائل مربوط به تصمیم گیری در قلمرو اقتصاد تکنولوژی های برتر هنوز به خوبی تعریف نشده اند، از این رو این مسائل راهکار بهینه ای ندارند و در چنین وضعیتی چالش مدیریت این نیست که مسائل را به شیوه منطقی حل کند، بلکه دستورالعمل شغلی می گوید باید از وضعیت موجود سر در بیاورد، یعنی آن را بشناسد، لمس کند و درک مناسبی از آن داشته باشد یا در چارچوبی قرار بگیرد که بتواند با آن کنار بیاید و کردارش را به فراخور آن تنظیم کند. در اینجا نیز انگار موضوع متناقض می نماید که گویی هرچه سطح تکنولوژی بالاتر می رود، کمتر می توان به صورت عقلایی صرف با آن کنار آمد.

کارآفرینی در تکنولوژی های برتر صرفا مربوط به تصمیم گیری نیست، بلکه مربوط است به ایجاد یک نظام معرفتی برای وضعیت هایی که بارها و بارها بد تعریف شده اند. جانن سیلی براون، اندیشمند قلمرو تکنولوژی اذعان دارد که «مدیریت جهت عوض کرده است، از تولید کالا، به تولید شناخت».

کارشناس سرمایه و تکنولوژی