توپ سرمایه‌گذاری صنعتی در زمین داخلی‌ها

ورود بیش از 180 هیات اقتصادی- تجاری خارجی و مذاکره و گفت‌وگوی ایرانی‌ها با فعالان اقتصادی و تجار اروپایی حالا دیگر از تب و تاب فیزیکی افتاده و فعالان اقتصادی داخلی شاید بیشتر از خارجی‌ها این ضرورت را احساس می‌کنند که برگ دیگری را ورق بزنند. به نظر می‌رسد این ضرورت از این رو بیشتر در طرف ایرانی احساس می‌شود که حالا کم‌کم می‌دانند چه می‌خواهند و به دنبال راهکار هستند.

دولت ایران از ابتدا موضع خود را اعلام کرده و گفته بود به دنبال سرمایه‌گذاری مشترک است. بخش خصوصی هم شادمان از این موضع‌گیری از ابتدا سفت و سخت هیات‌ها را پذیرش کرد و در برخی موارد هم خود پیشتاز بود. امید‌ها تا اینجا پیش رفت که بسیاری از قراردادها و تفاهم‌نامه‌ها امضا شد. و حالا این سوال پیش می‌آید که سرمایه‌گذاری مشترک در پسابرجام که به نظر می‌رسید قرار است صنعت به خواب رفته را بیدار کند در کدام پیچ است و چه روندی را طی می‌کند.

مسعود خوانساری معتقد است با وجود اینکه اغلب صنایع داخلی به نوسازی نیاز دارند اما تخریب و آسیب‌های 15 سال اخیر شانسی برای آنها باقی نگذاشته است. او به «فرصت امروز» می‌گوید: نفت و گاز و پتروشیمی بیشترین استقبال را از سوی خارجی‌ها دارند. به گفته او، خودرو‌سازی و دارو‌سازی هم مورد توجه سرمایه‌گذاران خارجی است، اما باید برای صنعت فکری کرد. خوانساری می‌گوید: دولت باید برای جذب سرمایه‌گذاری برای صنعت یک بسته تعریف کند، ما در ازای آنچه خارجی‌ها علاقه‌مند به دریافت آن هستند باید امتیاز بگیریم و شاید این تنها راه برای نجات صنایع داخلی به‌خصوص صنایع متوسط و کوچک باشد.

اما خوانساری از زاویه‌های دیگری هم به این ماجرا نگاه می‌کند که به نظر امیدوارتر می‌رسد. این مقام ارشد اتاق تهران توضیح می‌دهد: سرمایه‌گذاری قطعا نیاز به رفت‌و‌آمد‌ها و نشست‌های طولانی و مذاکرات و جلب اعتماد دارد و با وجود تبلیغات منفی که در سال‌های اخیردرباره ایران شکل گرفته، این تاخیر کاملا واقعی است و برای ما غیر‌قابل پیش‌بینی نبود. به گفته او، قطع ارتباط با دنیا در یک دهه گذشته و عقب ماندن از سیستم بانکی به روز می‌تواند تا حدودی در تعلل خارجی‌ها تاثیر‌گذار باشد.

محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران مانند رئیس اتاق تهران معتقد است نفت و گاز بخت بیشتری برای سرمایه‌گذاری مشترک دارند. لاهوتی این حوزه را به این دلیل که ضمانت و حمایت دولت را دارد، مورد توجه سرمایه‌گذاران و شرکت‌های بزرگ خارجی می‌داند. او به «فرصت امروز» می‌گوید: دولت نباید از این موضوع غفلت کند که اگر می‌خواهیم به سمت اقتصاد مقاومتی و اصل 44 پیش برویم باید در سرمایه‌گذاری‌های مشترک از بخش‌خصوصی حمایت کند و برای احیای صنعت شاید برجام تنها فرصت باشد.

به گفته او، سرمایه‌گذار خارجی برای ورود به صنایع کوچک و متوسط مانند چرم، نساجی و صنایع غذایی که می‌توانند فرصت‌های خوبی داشته باشند، حمایت دولت ایران را می‌خواهد. رئیس کنفدراسیون صادرات در توضیحات بیشتری می‌گوید: بیش از 180 هیات به ایران آمدند و آنها بیشتر به دنبال فروش بودند تا سرمایه‌گذاری مشترک در ایران. اما استراتژی جدید کشور ما سرمایه‌گذاری مشترک در صنعت است نه خرید ماشین‌آلات و خدمات پس از فروش. لاهوتی می‌گوید: عدم انتقال دانش فنی روز اروپا و آمریکا به ایران بزرگ‌ترین ضربه‌ای بود که ما در دوران تحریم‌ها خوردیم، اینکه اولویت دولت در سرمایه‌گذاری مشترک و احیای صنعت است تصمیم بسیار درستی است اما هیات‌هایی که به کشور آمدند کمتر به این مورد پرداختند.

به گفته رئیس کنفدراسیون صادرات این استراتژی جدید در تمامی مذاکرات به خارجی‌ها گفته شده است و نگاه تاجرانه به ایران دیگر خریدار ندارد. او می‌گوید: ما در بحث تجارت فعالیت‌های جدیدی خواهیم داشت. دربحث تجارت مواد اولیه و مواد سرمایه‌ای قطعا ما خودکفا نیستیم اما تا آنجا که می‌توانیم باید به جذب سرمایه فکر کنیم اما به حال در این زمینه موفقیتی به دست نیامده است. لاهوتی معتقد است هر تولیدکننده‌ای در سطح جهان نیاز به فروش دارد اما سرمایه‌گذاران خارجی هنوز به این نتیجه نرسیده‌اند که در ایران سرمایه‌گذاری کنند. به گفته او، بسیار جزئی حرف‌هایی زده شده و کارهای کوچکی هم انجام شده، دولت هم حرکت‌هایی را شروع کرده است، اما این برای ایران کافی نیست.

او می‌گوید: ما انتظار داریم دولت فعال‌تر و گروه اقتصادی‌اش مدون، با استراتژی و هوشمند پیش بروند.

مهدی ‌پورقاضی، رئیس کمیسیون صنعت اتاق تهران اما کم استقبالی از صنعت را تنها از چشم وضعیت صنعت داخلی می‌بیند. او به «فرصت‌امروز» می‌گوید: سرمایه‌گذار خارجی نمی‌آید در یک شرکت ورشکسته سرمایه‌گذاری کند. آنها درشرکت‌های فعال، به روز و در حال تحول سرمایه‌گذاری خواهند کرد. آنها دنبال مرده زنده کردن نیستند، جایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که خودش در حال حرکت باشد.

به گفته این فعال اقتصادی با سابقه، صنعت واقعا دچار مشکلات زیادی است و در حال حاضر شانس زیادی برای جذب سرمایه خارجی و داخلی ندارد. ‌پور قاضی نجات صنعت را از این وضعیت تنها به دست دولت می‌داند که قدم اول را بردارد. او می‌گوید: مگر اینکه دولت مانند نفت، پتروشیمی، گاز و انرژی که برای جذب سرمایه‌گذاری از آنها حمایت می‌کند، برای صنعت هم حداقل در برخی صنایع این کار را بکند.

حمید حقیقت، مدیر عامل یک شرکت مادر بین‌المللی تجاری که در برخی نشست‌ها با خارجی‌ها پای میز مذاکره نشسته است، برآوردش از این نشست‌ها این است که خارجی‌ها فقط به فروش تولیدات‌شان در ایران فکر می‌کنند. او معتقد است آنها حتی اگر هم بخواهند سرمایه‌گذاری کنند شراکت را ترجیح نمی‌دهند. حقیقت به «فرصت‌امروز» می‌گوید: ما باید هوشمند پیش برویم و نخواهیم خیلی زود پله آخر را برویم. متاسفانه تفکر غالب در بازرگانان ما این است که در این شرایط می‌خواهند زود خودشان را ببندند و بروند در حالی که آینده‌نگری دراین تفکر دیده نمی‌شود. این فعال اقتصادی اما روند سرمایه‌گذاری در ایران را نه تنها برای خارجی‌ها که برای یک سرمایه‌گذار داخلی هم سخت و پیچیده می‌داند.

او می‌گوید: من مایلم کارخانه تاسیس کنم، می‌دانم که یک‌سال نشده ورشکسته‌ام چون مثلا نمی‌توانم مواد خام را از خارج وارد کنم. حتی برای گرفتن بعضی خدمات و مواد از داخل برق، گازوییل و... کار ما سخت و پیچیده است. به گفته او، سود بانک‌ها که بین 30 تا 35 درصد به بالا است، برای این کاربه صرفه نیست در صورتی که دولت می‌گوید سود معمول باید زیر 25درصد باشد.

حمید حقیقت می‌گوید: هنگامی‌که سرمایه‌گذاری برای ما در داخل جذابیت ندارد، چطور انتظار داریم خارجی‌ها سریع بیایند و سرمایه‌گذاری کنند. صنعت شانسی ندارد مگر اینکه یک جهش در کار باشد. یعنی اینکه این اراده وجود داشته باشد که مثلا یک کارخانه با هر مصیبت و ضرر راه بیفتد و رکاب اول را باید خودمان بزنیم. به گفته او، دولت باید استراتژی جدی در این زمینه داشته باشد چون برجام فرصت منحصر‌به‌فردی است و دولت باید بتواند با تصمیمات هوشمندانه از این فرصت برای صنعت امتیاز بگیرد.

به گزارش «فرصت امروز» رؤسای اتاق‌های بازرگانی ایران و تهران در آخرین نشست‌های هیأت نمایندگان در خصوص روند ادامه دار رشد منفی صنعت هشدار داده‌اند. همچنین براساس گفته‌های محسن صالحی‌نیا، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت رشد صنعت در سال ۹۴ در بخش‌های مختلف متفاوت بود؛ در بخش خودرو منفی ۱۳درصد و سیمان منفی ۴درصد و در لوازم خانگی نیز آمارهای تولید کاهش را نشان می‌دهد، در حالی که بخش‌هایی از پتروشیمی با رشد افزایشی مواجه بوده‌اند اما در مجموع رشد سال ۹۴ منفی بوده است.

صالحی‌نیا ابراز امیدواری کرده است در سه ماهه دوم سال جاری، روند کاهشی سال قبل به روند افزایشی و مثبت تغییر کند. دولت در برنامه ششم 50 میلیارد دلار جذب سرمایه‌گذاری خارجی را در برنامه دارد که به نظر می‌رسد به جذب بخشی از آن در صنعت امیدواراست.

ارتباط با نویسنده : minoo.galeh@gmail.com