تعریف مفاهیم تاثیر گذار در انقلاب نسل چهارم بر پایه فناوری‌ های نو / توسعه کسب‌ و‌ کارها به کمک مولفه‌ های صنعت 4/0

در شماره پیشین صفحه نوفناوران گزارشی از نسل چهارم فناوری‌ها و ظهور نوآوری‌ها در دنیای امروز منتشر شد و بنا بود چهار مفهوم اصلی و تاثیر‌گذار این نسل را در این شماره تشریح کنیم.

محمد دیندوست، عضو هیات موسس و مدیر پژوهشی شرکت تعاونی دانش‌بنیان خانه پژوهش فاوا که در رشته DBA دانشگاه تهران درس خوانده در خصوص این مفاهیم می‌گوید: شبکه‌سازی عمودی سیستم‌های تولید هوشمند، تجمیع افقی با نسل جدید شبکه‌های زنجیره ارزش، به‌کارگیری مهندسی در کل زنجیره ارزش و تاثیر فناوری‌هایی با رشد نمایی چهار مولفه اصلی در مسیر توسعه کسب‌و‌کارها به شمار می‌آید که این مفاهیم در ادامه شرح داده می‌شود.

شبکه‌سازی عمودی سیستم‌های تولید هوشمند

شبکه‎سازی عمودی سیستم‌های تولید هوشمند، نخستین و مهم‌ترین ویژگی صنعت 4/0 در کارخانه‌های آینده است. این شبکه‌سازی عمودی برای ایجاد توانایی واکنش سریع در مقابل تغییرات تقاضا یا تغییرات در سطح موجودی و رفع خطاها از سیستم‌های تولید سایبر- فیزیکی استفاده می‌کند.

با بهره‌گیری از این سیستم‌ها، کارخانه‎های هوشمند خود را سازمان‌دهی کرده و محصولات شخصی‌سازی شده و مشتری‌پسند تولید می‌کنند. باید توجه داشت که برای دستیابی به اهداف شبکه‌سازی عمودی، داده‌ها باید کاملا یکپارچه باشند. همچنین به‌منظور نظارت و سامان‌دهی خودکار این کارخانه‌ها باید از فناوری حسگرهای هوشمند استفاده کرد.

سیستم‌های تولید سایبر- فیزیکی علاوه بر مدیریت تولید، سازمان را از مدیریت نگهداری نیز بی‌نیاز می‌کنند. منابع و محصولات شبکه شده، مواد مورد استفاده و بخش‌ها می‌توانند در هر مکان و در هر زمانی قرار گیرند. در این سیستم‌ها تمام مراحل پردازش فرآیند تولید با جزییات کامل ثبت می‌شود.

تغییرات در سفارش‌ها، نوسانات در کیفیت یا اختلال در ماشین‌آلات را با سرعت بیشتری می‌توان برطرف کرد. با این فرآیندها می‌‎توان فرسودگی یا شکستگی محصولات را نیز کنترل کرد. کارخانه‌های آینده در تلاشند با بهره‌گیری از این سیستم‌ها کارایی منابع خود را افزایش داده و از مواد، انرژی و نیروی انسانی به شکل کاراتری استفاده کنند.

تجمیع افقی با نسل جدید شبکه‌های زنجیره ارزش

شبکه‌های جدید ایجاد ارزش به‌صورت بهینه‌سازی شده بلادرنگ بوده و در کنار شفافیت یکپارچه، سطح بالایی از انعطاف‌پذیری را برای پاسخگویی سریع به مشکلات، خطاها و تسهیل بهینه‌سازی به همراه دارند.

همانند سیستم‌های تولید شبکه شده، این شبکه‌ها (محلی و سراسری) از طریق سیستم‌های تولید سایبر- فیزیکی شبکه‌ای مابین سیستم لجستیک داخلی شامل بخش‌های انبارداری، تولید، بازاریابی و فروش و لجستیک خارجی و خدمات توزیع ایجاد می‌کنند. تاریخچه هر بخش از محصول (حافظه محصول) نیز به‌منظور تضمین قابلیت ردیابی در این شبکه ثبت می‌شود.

این امر باعث ایجاد شفافیت و انعطاف‌پذیری در کل زنجیره فرآیند می‌شود (برای مثال از خرید به سمت تولید یک محصول تا فروش آن یا از تامین‌کننده به سمت شرکت و مشتری نهایی). درخواست‌های مشتری نه‌تنها در تولید بلکه در توسعه، سفارش، برنامه‌ریزی، ساخت و توزیع محصول نیز قابل اعمال است و تولیدکنندگان می‌توانند فاکتورهایی مانند کیفیت، برنامه زمانی، ریسک، قیمت و عوامل پایداری زیست‌محیطی را به‌صورت پویا و بلادرنگ در تمام مراحل زنجیره ارزش کنترل کنند.

این نوع از تجمیع افقی مشتری و کسب‌وکار می‌تواند مدل‌های کسب‌وکار جدیدی ایجاد کند. باید توجه داشت که مسائل قانونی، تعهدات و حفاظت از مالکیت معنوی از جمله مسائل مهمی هستند که در تجمیع افقی باید به آنها توجه شود.

بهره‌گیری از مهندسی در کل زنجیره ارزش

بهره‌گیری از مهندسی میان‌رشته‌ای در کل زنجیره ارزش و زنجیره عمر محصولات و مشتریان سومین ویژگی مهم صنعت 4/0 است. این مهندسی به‌صورت یکپارچه در طول فرآیند طراحی، توسعه و تولید محصولات و خدمات جدید اعمال می‌شود. محصولات جدید نیازمند سیستم‌های تولید جدید و اصلاح‌شده‌ای هستند. یکپارچگی و هماهنگی توسعه و تولید محصولات و سیستم‌های تولید جدید با چرخه عمر محصول باعث ایجاد هم‌افزایی میان توسعه محصول و سیستم‌های تولید می‌شود.

ویژگی بهره‌گیری از مهندسی به‌واسطه مدل‌سازی نمونه‌های اولیه از داده‌ها و اطلاعاتی قابل دسترس در طول تمام مراحل زنجیره عمر محصول برای تعریف فرآیندهای انعطاف‌پذیرتر استفاده می‌کند.

فناوری‌هایی با رشد نمایی

تاثیر فناوری‌هایی با رشد نمایی در ارائه راه‌حل‌های اختصاصی، انعطاف‌پذیری و صرفه‌جویی در هزینه‌ فرآیندهای صنعتی به‌عنوان تسریع‌کننده و شتاب‌دهنده، چهارمین ویژگی صنعت 4/0 است.

صنعت 4/0 برای قابل درک و مستقل بودن، نیازمند راه‌حل‌‌های خودکارسازی است. هوش مصنوعی (AI)، روبات‌های پیشرفته و فناوری حسگر از توانایی بالقوه‌ای برای افزایش استقلال این صنعت و تسریع شخصی‌سازی و انعطاف‌پذیری آن برخوردارند.

هوش مصنوعی نه‌تنها می‌تواند برای مسیریابی خودروهای خودران در کارخانه‌ها و انبارها، صرفه‌جویی در زمان و هزینه در مدیریت زنجیره تامین (SCM)، افزایش قابلیت اطمینان در تولید یا تجزیه‌وتحلیل داده‌های بزرگ به کار رود بلکه می‌توان از آن برای طراحی و ایجاد راهکارهای جدید یا بهبود همکاری میان انسان و ماشین به‌منظور ارائه خدمات بهتر استفاده کرد.

نانومواد کاربردی و نانوحسگرها نیز می‌توانند به‌منظور مدیریت کیفیت کارآمدتر یا تولید روبات‌هایی برای کنترل تولید به کار روند که به‌راحتی با انسان‌ها همکاری می‌کنند.

روبات‌هایی با قابلیت پرواز در سالن‌های تولید، استفاده از پرنده‌های بدون سرنشین برای کنترل موجودی انبار و ارائه قطعات یدکی در هر ساعت از شبانه‎روز و در هر شرایط مکانی و آب‌وهوایی از دیگر کاربردهایی هستند که در کارخانه‌های مستقل و هوشمند آینده متداول خواهند بود. چاپ سه‌بعدی به‌عنوان نخستین مثال از فناوری‌هایی با رشد نمایی است که باعث افزایش شتاب صنعت 4/0 شده و دسترسی به آن را امکان‌پذیرتر می‌کند.

ارتباط با نویسنده : shokoofehmirzaee@yahoo.com