توسعه نیروگاه‌های خرد در انتظار اجرای تفاهم‌نامه نفت و نیرو

معاون وزیر نیرو تحویل گاز رایگان به نیروگاه‌های خرد و پراکنده را یکی از سیاست‌های تشویقی این وزارتخانه برای توسعه این گروه از نیروگاه‌ها اعلام کرده‌است. اما رئیس کمیته نیروگاه‌های خرد و پراکنده سندیکای برق با تکیه بر تجربیات گذشته بر این باور است که برای سخن گفتن درباره تاثیر این سیاست تشویقی بر توسعه نیروگاه‌های DG باید در انتظار اجرایی شدن تفاهم‌نامه بین نفت و نیرو باقی ماند.

نیروگاه‌های خرد و پراکنده (DG یا مقیاس کوچک) به نیروگاه‌هایی با ظرفیت کمتر از 25‌مگاوات گفته می‌شود. به گفته هوشنگ فلاحتیان، معاون وزیر نیرو در امور برق قرار است به این نیروگاه‌ها تا پنج سال گاز به‌صورت مجانی داده شود. زیرا براساس مصوبه‌ای که در دولت به تصویب رسیده، از این پس با نیروگاه‎های خرد نیز مشابه نیروگاه‌های دولتی رفتار می‌شود.

فلاحتیان بر این باور است که خرید تضمینی برق نیروگاه‌های DG به همراه تحویل گاز رایگان به این نیروگاه‌ها، مشوق‌های خوبی برای توسعه تولید برق با استفاده از نیروگاه‌های مقیاس کوچک هستند. به گفته وی نیروگاه‌های مقیاس کوچک با سرمایه‌گذاری حدود 30‌میلیارد تومان قابل راه‌اندازی است و نیاز به سرمایه در گردش هم ندارند. این نیروگاه‌ها از نظر پدافند غیر‌عامل برای کشور بسیار مهم بوده و در شرایط بحرانی نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. معاون وزیر نیرو کاهش تلفات برق و افزایش متوسط راندمان نیروگاه‌های کشور را از مزیت‌های نیروگاه‌های خرد و پراکنده توصیف می‌کند.

کوچ تولی‌گری نیروگاه‌های مقیاس کوچک

با وجود اظهارات امیدوارکننده فلاحتیان درباره ایجاد رونق در فضای کاری فعالان نیروگاه‌های خرد و پراکنده، رئیس کمیتهDG سندیکای صنعت برق به سیاست‌های تشویقی دولت برای توسعه این نیروگاه‌ها چندان خوش‌بین نیست. مهدی مسایلی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» بیان می‌کند: دولت علاوه بر اینکه پنج سال سوخت رایگان در اختیار نیروگاه‌های خرد و پراکنده قرار می‌دهد، باید قیمت خرید تضمینی برق حاصل از این نیروگاه‌ها را هم اصلاح کند.

مسایلی ادامه می‌دهد: دولت یازدهم در ابتدای فعالیت خود، تلاش کرد برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در کشور مشوق‌های زیادی در نظر بگیرد، اما تا زمانی که تولی‌گری نیروگاه‌های خورشیدی از زیرمجموعه توانیر خارج نشد، تلاش‌های دولت برای ایجاد رونق در فضای کسب‌و‌کار فعالان بخش انرژی خورشیدی بی‌نتیجه ماند.

وی می‌گوید: با انتقال سیاست‌گذاری در زمینه انرژی خورشیدی از زیرمجموعه توانیر به سازمان انرژی‌های نو، قیمت برق خورشیدی اصلاح شد و در حال حاضر، بخش خصوصی مایل به سرمایه‌گذاری در این عرصه است. بنابراین تولی‌گری نیروگاه‌های خرد و پراکنده نیز باید از زیرمجموعه شرکت توانیر خارج و به سازمان انرژی‌های نو یا سازمان بهره‌وری انرژی سپرده شود تا این دسته از نیروگاه‌ها نیز از قید و بند شرکت توانیر و قانون تجارت خارج شوند. سپس قیمت خرید تضمینی برق نیروگاه‌های DG نیز اصلاح شود.

مسایلی در پاسخ به این پرسش که بهای خرید تضمینی برق حاصل از نیروگاه‌های DG چقدر است، عنوان می‌کند: هر کیلووات ساعت برق حاصل از نیروگاه‌های مقیاس کوچک 90 تومان خریداری می‌شود. اگر نیروگاه ایجاد شده CHP (تولید حرارت) باشد 10‌درصد به قیمت خرید تضمینی اضافه می‌شود و اگر این نیروگاه CCHP (تولید همزمان برودت و حرارت) باشد، 20‌درصد به قیمت‌های خرید تضمینی اضافه می‌شود. وی ادامه می‌دهد: در گذشته یک چهارم سوخت نیروگاه نیز به‌صورت رایگان به دارندگان این نیروگاه‌ها تحویل می‌شد. اما در حال حاضر وزارت نیرو با استفاده از پتانسیل‌های ماده 12 قانون رفع موانع تولید قرار است سوخت رایگان در اختیار نیروگاه‌های مقیاس کوچک قرار دهد.

البته رئیس کمیته DG سندیکای صنعت برق به اجرایی شدن مصوبه دولت و تحویل سوخت رایگان با توجه به سخنان اخیر وزیر نفت درباره قیمت گاز در داخل کشور و بهای گاز صادراتی خوش‌بین نیست. وی می‌گوید: در حال حاضر، تفاهم‌نامه‌ای بین وزارت نفت و نیرو نوشته شده‌ است، اما باید در انتظار حرکت‌های بعدی باشیم. تجربیات گذشته نشان می‌دهد که وقتی مدیریت مسئله‌ای بین دو وزارتخانه قرار می‌گیرد، اجرایی شدن آن کمی دشوار می‌شود.

مسایلی اگرچه معتقد است که قیمت برق باید اصلاح شود اما تاکید می‌کند: قیاس بین قیمت آب و برق با مخابرات قیاس مع‌الفارق است. زیرا خدمات مخابراتی کالای لوکس به حساب می‌آید اما آب و برق کالاهای ضروری هستند. در نتیجه باید توان پرداخت جامعه در اصلاح قیمت آنها سنجیده شود. وی اضافه می‌کند: نباید بهای برق در ایران را هم با سایر کشورها از جمله اروپا مقایسه کرد زیرا ساختار اقتصادی اروپا مشابه ایران نیست. معتقدم اقتصاد برق باید اصلاح شود اما مقدمات آن باید خیلی زودتر درست شود.

ایجاد نیروگاه در مناطق دارای گاز به صرفه است

بر خلاف رئیس کمیته سندیکای صنعت برق که به تصمیم دولت چندان خوشبین نیست، سعید مهذب ترابی، مدیر عامل قدس نیرو به این تصمیم دولت خوشبین بوده و به‌شدت از آن استقبال می‌کند. زیرا این اقدام را برای کاهش تلفات شبکه برق و تامین انرژی مطمئن و مستمر مفید می‌داند. وی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» هرگونه اقدام انگیزشی را برای حضور بخش خصوصی در ایجاد نیروگاه‌های خرد و پراکنده تایید می‌کند. 

مهذب ترابی در پاسخ به این پرسش که آیا تضمینی برای عمل کردن وزارت نفت به مصوبه دولت وجود دارد یا خیر، می‌گوید: وزارت نیرو مسیر درستی را انتخاب کرده‌است. البته ممکن است این مسیر کمبودهایی داشته باشد اما برای ورود بخش خصوصی به عرصه سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های خرد و پراکنده مفید است. وی تاکید می‌کند: ایجاد امکان خرده‌فروشی برق نیز در توسعه نیروگاه‌های DG تاثیرگذار است. 

مدیر عامل قدس نیرو در پاسخ به این پرسش که آیا شبکه گاز شهرهای مختلف امکان تامین نیاز نیروگاه‌های خرد و پراکنده را دارد، بیان می‌کند: خوشبختانه طراحی شبکه گاز به نحوی است که می‌تواند نیاز نیروگاه‌ها را تامین کند. وی اضافه می‌کند: باید سرمایه‌گذاری برای ایجاد نیروگاه‌های خرد و پراکنده در مناطقی انجام شود که حتما گاز داشته باشند.

اگرچه مدیر عامل قدس نیرو معتقد است شبکه گاز کشور به نحوی طراحی شده که قادر به تامین نیاز نیروگاه‌های DG است، اما طی سال‌های گذشته همواره شاهد بودیم که با ورود موج سرما به ایران، شبکه گاز کشور با افت فشار مواجه‌شده ‌است. تاکنون در سرماهای غیر‌مترقبه زمستانی که مصرف بخش خانگی افزایش می‌یابد وزارت نفت قادر نبوده نیازهای خانگی را به درستی تامین کند. در برخی مقاطع، این وزارتخانه حتی برای تامین گاز منازل از گازرسانی به ایستگاه‌های CNG به منظور تامین سوخت منازل خودداری کرده‌است.
بنابراین بیم آن می‌رود که با وابسته‌شدن تامین برق برخی واحدهای تجاری، مسکونی یا صنعتی به سیستم گاز کشور، این واحدها با مشکل تامین برق و گاز به‌صورت توامان مواجه شوند.