تهدید ورود بخش تعاونی

اجرای بدون برنامه نیروگاه‌های خرد و پراکنده در کشور می‌تواند تبعات منفی زیادی برای اقتصاد ایران داشته باشد. فعالان بخش خصوصی نگرانند با حضور صنایع کوچک و تعاونی‌ها در ایجاد این نیروگاه‌ها و ورود توربین‌های بی‌کیفیت به کشور، نه‌تنها در مصرف سوخت صرفه‌جویی نشود، بلکه سرمایه سرمایه‌گذاران هم به هدر برود. 

وزارت نیرو در اطلاعیه‌ای از شرکت‌های تعاونی که در اساسنامه آنها موضوع سرمایه‌گذاری در احداث مولد (نیروگاه) و تولید برق به‌عنوان یکی از محورهای اصلی فعالیت درج شده، برای ساخت نیروگاه تولید پراکنده دعوت کرد. این وزارتخانه به سرمایه‌گذاران این بخش وعده داد که پیش پرداخت خرید برق سرمایه‌گذارانی را که از مولد مقیاس کوچک ساخت داخل استفاده می‌کنند تا دو برابر افزایش خواهد داد. استفاده از نیروگاه‌های خرد و پراکنده در سبد انرژی کشور مزایای متعددی دارد که از آن جمله می‌توان به صرفه‌جویی در مصرف سوخت و کاهش تلفات شبکه اشاره کرد. زیرا برق نیروگاه‌های تولید پراکنده (DG) در محل تولید مصرف می‌شود و مازاد آن وارد شبکه خواهد شد. به این ترتیب از میزان تلفات انرژی تولید شده کاسته می‌شود. ضمن آنکه با تولید حرارت و برودت از این نیروگاه‌ها، راندمان سوخت مصرفی نیز افزایش می‌یابد. اما صدور فراخوان برای حضور گسترده بخش تعاونی در ایجاد نیروگاه‌های خرد و کوچک تهدیداتی دارد که از نظر فعالان بخش خصوصی به دور نمانده ‌است. 

واردات توربین بی‌کیفیت بزرگ‌ترین تهدید

آرش نجفی، نایب رییس کمیسیون انرژی اتاق به «فرصت امروز» می‌گوید که با استفاده از نیروگاه CHP و CCHP می‌توانیم با تولید حرارت و برودت راندمان انرژی را به 95 درصد برسانیم. 

وی بیان می‌کند که به تازگی برج میلاد دستگاه CCHP  مجهز شده‌ است. سرمایه‌گذاری در این بخش سبب شده با کاهش مصرف سوخت این برج، در طول یک سال، 5/1 میلیون دلار صرفه‌جویی شود. با استفاه از این سیستم سالانه 14 هزار و 288 تن دی‌اکسیدکربن وارد محیط زیست نمی‌شود و با گذشت یک دهه از نصب این نیروگاه، از محل صرفه‌جویی در مصرف سوخت، بیش از 15 میلیون دلار درآمد نصیب مدیران آن خواهد شد. 

نایب رییس کمیسیون انرژی اتاق، اما به این نکته تاکید دارد که برای استفاده از توان تعاونی‌ها در ایجاد نیروگاه‌های DG باید مجموعه‌هایی مثل انجمن بهینه‌سازی مصرف سوخت، مشارکت داشته باشند، زیرا بزرگ‌ترین تهدید در این بخش ورود توربین‌های با عمر مفید کم و راندمان پایین به کشور است. 

وی در ادامه به اشاره به اینکه مردم همه جای جهان از تولید برق سود می‌کنند، نامناسب بودن ساختار اقتصاد برق در ایران را عامل بدهکار بودن وزارت نیرو اعلام می‌کند. نجفی معتقد است که مدل پیش‌بینی شده وزارت نیرو برای استفاده از پتانسیل تعاونی‌ها در ایجاد نیروگاه خرد و پراکنده درست است، اما باید همه جوانب این مسئله در نظر گرفته شود. همچنین وزارت نیرو بیشتر از همکاری و همفکری بخش خصوصی برای اجرای طرح‌های اساسی استفاده کند. 

سازماندهی تعاونی‌ها ضروری است

علی‌اکبر سهیلی، نایب رییس پیشین سندیکای برق نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» به این نکته تاکید دارد که ایجاد نیروگاه‌های خرد یک کار تخصصی است که نباید با سرمایه‌گذاری مخلوط شود. بنابراین تعاونی‌های کوچک باید با یکدیگر مجتمع شده و تشکیل شرکت‌های بزرگ‌تر فعال در این بخش را بدهند تا ساماندهی فعالیت‌های آنها نیز راحت‌تر انجام شود. 

وی تاکید می‌کند که دولت برای تعاونی‌هایی که وارد چرخه ساخت نیروگاه‌های DG می‌شوند باید چارچوب تعیین کند تا برندهای مختلف توربین وارد ایران نشود. زیرا ارائه خدمات پس از فروش به برندهای مختلف، کار بسیار دشواری است. نایب رییس پیشین سندیکای برق سنکرون شدن (اتصال به شبکه) نیروگاه‌های کوچک را عامل بسیار مهمی برای کارآمد شدن این دسته از نیروگاه‌ها می‌داند و براساس شنیده‌ها می‌گوید که در برخی نقاط، برای اتصال نیروگاه‌های DG به شبکه مشکل وجود داشته‌است. 

وی همچنین به این نکته تاکید دارد که دولت باید بداند نیروگاه‌های کوچک را با هدف پیک‌زدایی احداث کرده یا اینکه قصد دارد با استفاده از پتانسیل این نیروگاه‌ها در تولید حرارت و برودت، در مصرف سوخت نیز صرفه‌جویی کند. سهیلی معتقد است که استفاده از نیروگاه‌های خرد برای پیک‌زدایی، هزینه‌های احداث این نیروگاه‌ها را به‌شدت افزایش می‌دهد که به نفع اقتصاد نیست.

قیمت خرید تضمینی برق به صرفه نیست

نیروگاه‌های خرد و کوچک علاوه بر اینکه برق مورد نیاز مجتمع‌های مسکونی، صنعتی یا تجاری را تامین می‌کنند در صورت اتصال به شبکه قادرند انرژی مازاد خود را به‌صورت تضمینی به دولت بفروشند، به این ترتیب بخشی از نیازهای کشور توسط این نیروگاه‌ها تامین می‌شود. اما راحله قزل، دبیر کمیته انرژی‌های تجدیدپذیر و تولیدپراکنده سندیکای برق در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در واکنش به اطلاعیه اخیر وزارت نیرو، تاکید می‌کند که قیمت خرید تضمینی برق این دسته از نیروگاه‌ها برای بخش خصوصی جذاب نیست. 

وی اضافه می‌کند که در سال 91، قیمت خرید تضمینی برق از این نیروگاه‌ها 71 تومان و در سال 93 به حدود 93 تومان رسید. این قیمت‌ها زمان بازگشت سرمایه را برای سرمایه‌گذار افزایش می‌دهد، در نتیجه تمایل برای حضور در این بخش را به حداقل می‌رساند. قزل همچنین احتمال می‌دهد که با افزایش تعداد نیروگاه‌های خرد و پراکنده، مناقشه‌ بر سر تامین گاز مورد نیاز این نیروگاه‌ها توسط وزرات نفت، افزایش یابد. 

سرمایه‌گذاران مراقب باشند

بدهی‌های وزارت نیرو به پیمانکاران بزرگ‌ترین دغدغه سرمایه‌گذاران این بخش است. سیروس رضا مقدم عضو پیشین هیات‌مدیره سندیکای برق نیز درباره ورود تعاونی‌ها به عرصه ایجاد نیروگاه‌های DG به «فرصت امروز» می‌گوید: «عدم پرداخت پول برق نیروگاه‌های خرد، مهم‌ترین خطری است که سرمایه‌گذاران این بخش را تهدید می‌کند.» وی اضافه می‌کند که ایجاد نیروگاه‌های خرد و پراکنده نیاز به علم و دانش کافی داشته و هر شرکت تعاونی نمی‌تواند به این حوزه ورود پیدا کند. 

مقدم معتقد است که در ساخت نیروگاه‌های خرد و پراکنده، سرمایه‌گذاران باید از فاینانس استفاده کنند.