تعاون حمایت و اعتبار می‌خواهد

چند روز پیش سرپرست دفتر توسعه تعاون در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اعلام اینکه مجلس برای سال‌جاری ۵۰۰ میلیارد تومان وام ارزان‌قیمت به تعاونی‌ها اختصاص خواهد داد، تاکید کرد که برنامه ششم توسعه با رویکرد تقویت تعاون در اقتصاد تدوین می‌شود. پیمان باباخانلو تاکید کرد که ترویج فرهنگ تعاون، توسعه مدیریت و توانمندسازی منابع انسانی تعاونی‌ها، تحکیم تعاملات شبکه‌ای، تقویت همکاری‌های بین دستگاهی، تامین مشوق‌ها و منابع مالی، توسعه بازار تعاونی‌ها و تقویت برند و تعمیم نظارت بر تعاونی‌ها از جمله اهداف مدنظر در بخش تعاون است و این راهبردها همسو با تحقق سهم ۲۵ درصدی تعاون در اقتصاد ملی تعیین شده و برنامه ششم توسعه نیز با همین رویکرد تدوین خواهد شد.

این مقام مسئول درباره اعتبارات بخش تعاون تاکید کرد که مجلس رقمی بالغ بر۵۰۰ میلیارد تومان در سال‌جاری برای سایر وجوه اداره شده جهت ارائه وام ارزان‌قیمت به تعاونی‌ها اختصاص داده است. این در حالی است که به اعتقاد برخی از نمایندگان مجلس و کارشناسان، این میزان بودجه برای حل مشکلات این بخش کافی نیست. «فرصت امروز» در گفت‌وگو با نمایندگان مجلس و کارشناسان اقتصادی، جایگاه بخش تعاون و بودجه مورد نیاز این بخش در برنامه ششم توسعه را مورد بررسی قرار داده است.

***

موسوی لارگانی:
بخش تعاون 10 هزار میلیارد تومان اعتبار می‌خواهد

موسوی لارگانی، نایب رییس فراکسیون تعاون مجلس معتقد است برای حل مشکلات بخش تعاون باید در برنامه ششم توسعه 10 هزار میلیارد تومان در اختیار این بخش قرار بگیرد و 500 میلیارد تومان نمی‌تواند مشکلات بخش تعاون را حل کند.

ظاهرا قرار است در برنامه ششم توسعه بودجه 500 میلیارد تومانی برای بخش تعاون در نظر گرفته شود. به نظر شما با توجه به مشکلات موجود در این بخش، این میزان بودجه کفایت می‌کند؟

متاسفانه در دولت‌های مختلف بخش تعاون مغفول مانده است و دولت‌ها با دید خیلی ضعیف به بخش تعاون نگریسته‌اند و توجهی که باید به بخش تعاون شود، صورت نمی‌گیرد و این در حالی است که بخش تعاون بسیار مهم است و باید 25 درصد اقتصاد کشور توسط این بخش اداره و مدیریت شود، اما تاکنون توجه لازم به آن شده است.انتظار از دولت و مجلس این است که در برنامه ششم که یک قانون بالادستی است و می‌تواند تحولی را در بخش تعاون ایجاد کند، توجه ویژه‌ای به آن شود. باید تا پایان برنامه پنجم توسعه نقش 25 درصدی بخش تعاون در اقتصاد محقق می‌شد اما تاکنون حدود 5 درصد از این هدف محقق شده است.

البته انتظار نداریم که یک مرتبه به هدف 25 درصدی دست پیدا کنیم اما انتظار می‌رود تحولی در این بخش ایجاد شود. قطعا با 500 میلیارد تومان نمی‌توان کاری در مورد بخش تعاون که می‌تواند ضمن اشتغال‌زایی، تحولی را در تولید ملی به وجود بیاورد، انجام داد. اگر قرار باشد اختیارات و مسئولیت‌های بخش تعاون افزایش بیابد، باید امکانات در اختیار این بخش قرار بگیرد و باید به جای شعار دادن قدم عملیاتی برداشته شود. آنچه قطعی است با 500 میلیارد تومان اعتبار نمی‌توان مشکلات بخش تعاون را حل کرد. اگر خواستار این هستیم که تحولی نسبی ایجاد و گوشه‌ای از مشکلات بخش تعاون حل شود، حداقل ظرف برنامه پنج‌ساله ششم توسعه باید 10 هزار میلیارد تومان در اختیار بخش تعاون قرار بگیرد تا این بخش بتواند جایگاه واقعی خود را به دست بیاورد.

در حال حاضر مشکلات بخش تعاون چیست و برای حل این مشکلات باید در برنامه ششم توسعه چه رویکردی اتخاذ شود؟

یکی از مهم‌ترین مشکلات بخش تعاون کمبود بودجه است، دیگر این که حمایت جدی از طرف دولت از بخش تعاون نمی‌شود. در وزارت عریض و طویل تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معاونتی ایجاد شده که قطعا پاسخگوی بخش تعاون که باید یک‌چهارم اقتصاد کشور را مدیریت کند، نیست و می‌بایست برنامه‌ریزی و حمایت جدی‌تری انجام شود. اگر در برنامه ششم توسعه نیز رویکردها به گونه‌ای باشد که از بخش تعاون حمایت صورت گیرد، بسیاری از مشکلات این بخش حل می‌شود.

یکی از موارد دیگر که باعث شده بخش تعاون مغفول بماند این است که تعاونی‌ها فاقد خودباوری هستند. باید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و اتاق تعاون این خودباوری را در میان تعاونی‌ها ایجاد کنند. در مجلس یکی از بزرگ‌ترین فراکسیون‌ها، فراکسیون تعاون است و نمایندگان مجلس پشتیبان تعاونی‌ها هستند. اگر دولت احساس می‌کند برای برطرف شدن نیازهای بخش تعاون، کمبود قانونی وجود دارد، لایحه به مجلس بیاورد و مجلس نیز این آمادگی را دارد که کمک کند موانع موجود و نیازهای قانون برطرف شوند.

***

کامران ندری:
جایگاه تعاون در اقتصاد بازتعریف شود

کامران ندری، کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است که نخستین اقدامی که پیش از تدوین برنامه ششم توسعه باید انجام شود، بازتعریف بخش تعاون در اقتصاد و مشخص شدن جایگاه تعاونی در اقتصاد کشورمان است.

در برخی از کشورهای دنیا تعاونی‌ها در توسعه اقتصادی نقش ایفا می‌کنند، اما در کشور ما اینطور نیست. در برنامه ششم باید چه رویکردهایی در نظر گرفته شود تا تعاونی‌ها در توسعه اقتصادی کشور نقش ایفا کنند؟

به نظر من نباید انتظار داشته باشیم که یک تعاونی فعالیت توسعه‌ای انجام دهد زیرا تعاونی‌ها نمی‌توانند چندان در تولید نقش ایفا کنند. در این راستا نخستین اقدامی که پیش از تدوین برنامه ششم توسعه باید انجام شود، بازتعریف بخش تعاون در اقتصاد و مشخص شدن جایگاه تعاونی در اقتصاد کشورمان است. زمانی که مشخص شد بخش تعاون چه جایگاهی در اقتصاد می‌تواند داشته باشد و چه نقشی را می‌تواند ایفا کند، آنگاه می‌توانیم بگوییم چگونه می‌توان در برنامه ششم توسعه به تعاونی‌ها کمک کرد تا نقش و جایگاه بایسته خود را به دست بیاورند.

اگر ما به دنبال این هستیم که در جریان اجرای برنامه ششم توسعه از طریق تعاونی‌ها تولید را تقویت کنیم و رشد اقتصادی به وجود بیاوریم، این کار با تعریفی که از تعاونی ارائه دادم، نشدنی است. در اینجا برعکس باید شرکت‌داری را تقویت کنیم اما شرکت‌داری تعاونی نیست. در شرکت عده‌ای سهامدار دور هم جمع می‌شوند و یک فعالیت تولیدی را انجام دهند و هدف‌شان حداکثر کردن سود است. اما هدف از تشکیل تعاونی این است که فعالیت‌های تولیدی با مشارکت افراد صورت بگیرد و این مشارکت موجب جان گرفتن تولید شود. شرکت‌ها در تولید نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند و در کشور ما هم همین‌طور است اما شرکت‌ها را به‌عنوان تعاونی نمی‌شناسیم. ولی تعاونی از این جهت که می‌تواند خدماتی با کمترین هزینه ممکن را برای گروهی از افراد که یکدیگر را می‌شناسند و به هم اعتماد دارند فراهم کند، می‌تواند نقش و جایگاه مهمی در اقتصاد کشور داشته باشد.

بنابراین اگر تعریف دقیق بخش تعاون و جایگاه آن مشخص شود، به شکل بهتری می‌توان از تعاونی‌ها حمایت کرد. در حال حاضر شرایط به‌گونه‌ای شده که هر جایی می‌تواند نام تعاونی را بر خود بگذارد و فقط به صرف اسم‌گذاری، به‌عنوان تعاونی شناخته شود، در‌صورتی‌که ممکن است اصلا تعاونی نباشد و اهداف دیگری داشته باشد. متاسفانه این موضوع در قانون تالیف نشده که بتوان به‌صورت دقیق تعاونی‌های واقعی را تشخیص داد. بنابراین به نظر می‌رسد که گام اول پیش از تدوین برنامه ششم توسعه باید بازتعریف بخش تعاون باشد.

به‌ظاهر قرار است در برنامه ششم توسعه 500‌میلیارد تومان اعتبار به بخش تعاون اختصاص پیدا کند. به نظر شما با توجه به مشکلات موجود در این بخش، این میزان اعتبار می‌تواند پاسخگوی نیازهای این بخش باشد؟

در کشور ما بخش تعاون در مقایسه با بخش دولتی و بخش خصوصی عقب‌تر است و نیاز به کمک بیشتری دارد. مسئله اصلی این است که باید یک آسیب‌شناسی انجام و مشخص شود که چه اتفاقاتی موجب شده که بخش تعاون نقش مورد انتظار را نداشته باشد. در مورد بودجه مورد نیاز بخش تعاون در برنامه ششم توسعه باید به این موضوع اشاره کرد که بسیاری از مشکلات موجود در اقتصاد به دلیل کمبود بودجه و اعتبارات نیست. درواقع مشکلات موجود در اقتصاد بیشتر نرم‌افزاری است که این موضوع شامل حال بخش تعاون نیز می‌شود و بنابراین باید تعریف دقیق‌تری از مشکل ارائه و آسیب‌شناسی دقیقی انجام شود. اغلب مشکلات بخش تعاون هم از جنس منابع مالی نیست و بیشتر از نبود شناخت دقیق از این بخش و مشخص نبودن جایگاه آن در اقتصاد ناشی می‌شود.

***

علیرضا سلیمی:
اعتبارات تعاون متناسب با نقش آن در اقتصاد باشد

علیرضا سلیمی، عضو هیات‌رییسه فراکسیون تعاون مجلس معتقد است که در برنامه ششم توسعه باید اعتبارات بخش تعاون متناسب با سهم پیش‌بینی شده این بخش در محقق کردن سهم 25 درصدی از اقتصاد کشور باشد.

به نظر شما در برنامه ششم توسعه دولت باید چه رویکردی در مورد بخش تعاون داشته باشد و در این برنامه باید چه میزان اعتبار در اختیار این بخش قرار بگیرد؟

اعتقاد ما این است که باید در برنامه ششم توسعه دولت توجه بیشتری به بخش تعاون کند تا این بخش از مهجوریت خارج شود. واقعیت این است که در حال حاضر بخش تعاون به‌شدت مهجور است و نگاه به بخش تعاون، نگاه دقیق و درستی نیست و این نگاه باید اصلاح شود. این نگاه باید به‌گونه‌ای اصلاح شود که بخش تعاون سهم واقعی خود از اقتصاد کشور را به دست بیاورد و به سهم 25 درصدی خود از اقتصاد برسد. قاعدتا در برنامه ششم توسعه باید اعتبارات بخش تعاون هم متناسب با سهم پیش‌بینی شده این بخش در محقق کردن سهم 25 درصدی از اقتصاد کشور باشد. به‌طور‌کلی باید گفت که در سال‌های اخیر، دولت نگاه مثبتی به تعاونی‌ها نداشته است و در بودجه سال 94 سهمی را برای بخش تعاون قائل نشد و این در حالی است که مسئولان همواره در سخنرانی‌های خود بر حمایت از این بخش تاکید می‌کنند اما بخش تعاون نیازمند حمایت عملی مسئولان است.

در حال حاضر مشکلات تعاونی‌ها چیست و دولت باید در برنامه ششم توسعه چه رویکردی داشته باشد تا حداقل بخشی از مشکلات این بخش حل شود؟

نخستین اشکال بخش تعاون این است که تعاونی‌ها به شکل صوری تشکیل شده‌اند و فقط یکی دو نفر به منظور دستیابی به تسهیلات، این مجموعه‌ها را اداره می‌کنند. به عبارت دیگر تعداد تعاونی‌های واقعی در کشور بسیار کم است. مشکل دوم بخش تعاون این است که این بخش نتوانسته با سایر بخش‌های اقتصادی خود را هماهنگ کند. به عبارتی یک نوع ناهماهنگی بین بخش تعاون و سایر بخش‌ها وجود دارد و بخش تعاون در یک فضای مستقل حرکت می‌کند. مشکل سوم این است که بخش تعاون به عمد در کشورمان نحیف دیده شده و به عبارتی اراده‌ای برای فربه کردن بخش تعاون وجود ندارد.

مشکل دیگر این است که در کشور ما برخی از مدیران از نردبان تعاون بالا می‌روند اما به محض اینکه به نقطه مطمئنی متصل می‌شوند، فورا بخش تعاون را به فراموشی می‌سپارند. یعنی در حالی که تعاون فرابخشی است، به‌صورت بخشی به آن نگاه می‌شود و متولی این بخش یک وزارتخانه است و در حیطه یک وزارتخانه به آن توجه می‌شود که این یک آسیب جدی برای بخش تعاون است. امیدواریم در برنامه ششم توسعه این مشکلات در نظر گرفته شود و برای رفع آنها چاره‌ای اندیشیده شود.

اجرای ناصحیح اصل 44 قانون اساسی چه تاثیراتی بر بخش تعاون کشور داشته است؟

همان‌طور که می‌دانید واگذاری‌های صورت گرفته در اجرای اصل 44 قانون اساسی به‌درستی انجام نشده است و بسیاری از شرکت‌های مشمول اصل 44 به مجموعه‌های شبه‌دولتی واگذار شده‌اند. این در حالی است که این امکان وجود داشت این شرکت‌ها به بخش تعاونی واگذار شوند اما این اتفاق صورت نگرفت.