تضاد منافع در افزایش نرخ عوارض آزادراه ها

وزیر راه و شهرسازی روز گذشته در حاشیه پنجاه و چهارمین کمیسیون ایمنی راه‌های کشور از موافقت وزارتخانه و شورای اقتصاد با افزایش نرخ عوارضی‌ها خبر داد و گفت: پس از گذشت سه سال با افزایش جزئی عوارض عبور از شش آزادراه کشور که با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی احداث شده، موافقت شد.

هر چند که این مصوبه شورای اقتصاد از ابتدای سال جاری در سطح جاده‌ها به اجرا در آمده و وزیر با تاخیر هفت ماهه از آن خبر داد اما طبق گفته عباس آخوندی افزایش قیمت عوارضی‌ها تنها شامل آزادراه‌هایی می‌شود که با مشارکت بخش خصوصی ساخته شده است و آزادراه‌های دولتی شامل این افزایش قیمت نمی‌شوند، این در حالی است که در فهرست افزایش قیمت عوارض آزادراهی نام دو آزادراه دولتی هم از جمله آزادراه قم‌- تهران و کرج – قزوین دیده می‌شود که با مصوبه شورای اقتصاد به دو برابر افزایش یافته است. هر چند برخی از خبرگزاری‌ها از افزایش دو برابری نرخ عوارضی‌ها خبر می‌دهند، اما وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده نرخ عوارضی‌ها براساس سال تاسیس، میزان طول راه و کیلومتر آزادراه و کیفیت آن افزایش یافته که نمی‌توان برای آن میانگین درصد افزایش اعلام کرد.

 نرخ عوارضی همواره محل مناقشه مردم و بخش خصوصی بوده است و وزارت راه در تصمیم‌گیری‌ها باید منافع یکی از این مجموعه را در نظر بگیرد که این‌بار پس از سه سال مقاومت نیکزاد وزیر راه و شهرسازی دولت قبل در برابر خواسته شرکت‌های راهسازی، آخوندی رأی را به نفع بخش خصوصی صادر کرد.

افزایش نرخ عوارضی ضروری بود

طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی؛ آزادراه‌های قم - کاشان، ساوه - همدان، قزوین -رشت، خرم آباد-پل زال، زنجان-تبریز و اهواز - بندر امام (خلیج فارس) از آزادراه‌های متعلق به بخش خصوصی هستند که شورای اقتصاد در دو مصوبه در تاریخ‌های اول مهر و 29 مهر امسال با افزایش آنها موافقت کرده است و گویا این افزایش نرخ‌ها اعمال هم شده است.

معمولا روال این‌گونه است که ساخت آزادراه به متقاضیان بخش خصوصی واگذار می‌شود و سازنده پس از ساخت آزادراه با توجه به سودی که تعریف شده و معمولا 30 درصد است آزادراه تا چند سال برای بازگشت سرمایه با سود توافق شده در اختیار آن شرکت خصوصی قرار می‌گیرد که البته شرکت سازنده حق نرخ‌گذاری روی قیمت عوارضی را ندارد. علی آزاد، دبیر انجمن شرکت‌های راهسازی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با بیان اینکه افزایش نرخ عوارضی پس از سه سال ضروری بود، گفت: جالب است که نرخ عوارضی‌ها با افزایش نرخ تورم که در دو سال گذشته به بیشترین میزان خود رسیده بود، هیچ تغییری نداشت این در حالی بود که همین افزایش نرخ تورم تاثیر افزایش قیمت 50درصدی روی برخی از کالاها و خدمات داشت.

وی ادامه داد: مردم حاضر هستند برای هر چیزی هزینه کنند اما نوبت که به جاده و عوارضی می‌رسد، شاهد اعتراضات قابل توجهی می‌شویم این در حالی است که گذر از همین آزادراه‌ها میزان مصرف سوخت را تا حجم قابل توجهی کاهش می‌دهد. از طرفی دیگر قطعا استهلاک خودرو در آزادراه‌ها بسیار کمتر از جاده‌های قدیمی است.

آزاد با اشاره به طولانی بودن زمان برگشت سرمایه در حوزه راهسازی گفت: در حال حاضر در بهترین حالت برگشت سرمایه سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی در حوزه راهسازی 30 ساله است این در حالی است که قطعا با سرمایه‌گذاری در حوزه‌های دیگر یا سپرده‌گذاری در بانک‌ها بسیار زودتر از این زمان به سوددهی می‌رسند. حال در این شرایط عوارضی هم اگر بخواهد چندین سال ثابت بماند قطعا این بازه زمانی برگشت سرمایه طولانی‌تر خواهد شد.

دولت نرخ عوارضی را پلکانی افزایش دهد

حال در این طرف ماجرا به غیر‌از مردم و خودروهای سواری و شخصی، شرکت‌های حمل‌و‌نقلی از اتوبوسی‌ها گرفته تا کامیون داران از مخالفان افزایش نرخ عوارضی هستند و افزایش نرخ عوارضی را عاملی برای افزایش قیمت‌ها عنوان می‌کنند. میرفتحعلی زنوزی، عضو هیات‌مدیره انجمن ترانزیت کشور در گفت وگو با «فرصت امروز» با اشاره به موضوع افزایش نرخ عوارضی آزادراه‌ها و تاثیر آن در قیمت تمام شده، گفت: اینکه نرخ عوارضی آزادراه‌ها در بازه زمانی باید افزایش یابد، کاملا قابل قبول است اما نحوه اجرای آن نادرست است اینکه نرخ عوارضی چند سال ثابت می‌ماند و به یک‌باره تا پنج برابر افزایش می‌یابد غیر‌قابل قبول است و توجیهی ندارد.

وی ادامه داد: شرکت‌های حمل‌و‌نقلی به افزایش نرخ عوارضی اعتراضی ندارند، زیرا در کشورمان انتظار افزایش قیمت هر کالا و خدماتی وجود دارد اما اینکه به طور ناگهانی چند برابر می‌شود مشکلات زیادی را برای شرکت‌های حمل‌و‌نقلی به وجود می‌آورد.

زنوزی با بیان اینکه این نحوه افزایش نرخ عوارضی، قیمت تمام شده را افزایش می‌دهد، گفت: شرکای تجاری خارجی یا شرکت‌های خارجی که مسیر ترانزیتی ایران را برای حمل بار خود انتخاب کرده‌اند، افزایش قیمت تمام شده آن هم به طور ناگهانی را نمی‌پذیرند.

عضو انجمن ترانزیت ایران ادامه داد: تلاش ما این است که مسیر ایران مزیتی برای شرکت‌های خارجی داشته باشد و قیمت تمام شده کمتر از رقبای مسیر ایران مانند ترکیه و گرجستان باشد اما این موضوعات تمام محاسبات ما را به هم می‌ریزد. معتقدم دولت باید افزایش نرخ عوارضی را به طور پلکانی و تدریجی اعمال کند نه هر چند سال یک‌بار با افزایش چند برابری.