ترکیش استریم قربانی احتمالی بحران اخیر در روابط ترکیه و روسیه

پروژه جاه‌طلبانه ترکیش استریم که به‌شدت از سوی روسیه پیگیری می‌شد و قرار بود تا گاز روسیه را از طریق دریای سیاه و سپس ترکیه به بازارهای گاز جنوب و مرکز اروپا برساند، احتمالا قربانی جنگ لفظی میان ولادیمیر پوتین و اردوغان رؤسای جمهور روسیه و ترکیه خواهد شد. به گزارش خبرگزاری رویترز و به نقل از یک منبع در شرکت گازپروم روسیه، پروژه ترکیش استریم در واکنش به سرنگونی جنگنده روسی توسط ترکیه برای مدت طولانی احتمالا متوقف خواهد شد.

انتشار این دست گزارش‌ها درحالی صورت می‌پذیرد که حتی اعلام رسمی خبر لغو پروژه ترکیش استریم و تایید آن از سوی مقامات روسی تغییر چندانی در اوضاع و احوال ایجاد نخواهد کرد چرا که بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران حوزه انرژی به خوبی می‌دانند که اولویت مسکو در حال حاضر با ایجاد مسیرهای جدید به اروپا و تکمیل پروژه نورد استریم 2 است.

با این وجود هرگونه اعلام رسمی خبر تعلیق یا لغو پروژه ترکیش استریم از سوی مقامات روسیه به معنای آن خواهد بود که ترکیش استریم نیز به سرنوشت پروژه پیش از خود یعنی ساوت استریم دچار خواهد شد.گفتنی است شرکت دولتی گازپروم روسیه تاکنون 8/1 میلیارد دلار صرف خرید لوله‌های مورد نیاز جهت نصب در فاز اول ترکیش استریم کرده است.این لوله‌ها قرار است در کف دریای سیاه قرار گرفته و فاز اول ترکیش استریم را تکمیل کنند. لوله‌های خریداری شده مذکور که عمدتا توسط یک شرکت آلمانی و یک شرکت روس تامین شده‌اند، هم‌اکنون در بندر وارنای بلغارستان منتظر بارگیری و انتقال به محل فاز اول پروژه ترکیش استریم هستند.

به هزینه‌های فوق، باید هزینه 400 میلیون یورویی گازپروم برای به خدمت گرفتن شناورهای موردنیاز و همچنین یک شناور آماده به کار به مدت هفت ماه از دسامبر سال 2014 تا جولای 2015 میلادی و پیش از تصمیم این شرکت به توقف فرآیند لوله‌گذاری در سال جاری میلادی را نیز اضافه کرد. اما فراتر از تمامی پروژه‌های مذکور، نگرانی اصلی گازپروم از هزینه پروژه‌های داخلی این غول انرژی روسی است.این شرکت از سال 2010 میلادی تاکنون مشغول ساخت و توسعه یک پروژه بزرگ که در صورت تحقق قادر خواهد بود 63 میلیارد مترمکعب گاز را از مناطق مرکزی روسیه به یک ترمینال در ساحل آناپا در دریای سیاه، منتقل کند.این پروژه که از آن با عنوان کریدور جنوبی نیز نام برده می‌شود نیازمند 2506 کیلومتر لوله‌گذاری است تا از این طریق بتواند گاز را از مرکز به جنوب روسیه منتقل سازد.با این حال پروژه کریدور جنوبی از جولای سال جاری میلادی با مشکلاتی رو به رو شده است و تا امروز تنها 880 کیلومتر از کل مسافت آن لوله‌گذاری شده است.

هدف اصلی از احداث پروژه کریدور جنوبی و برنامه‌ریزی برای اتمام آن در سال 2017، انتقال گاز منطقه مرکزی روسیه به جنوب و بندر آناپا و سپس صادرات آن به اروپا از طریق پروژه ترکیش استریم بوده است.بنابراین چنانچه پروژه ترکیش استریم بنا به هر دلیل متوقف شود، دیگر دلیلی برای ادامه پروژه کریدور جنوبی نخواهد بود.البته نگاه دیگری به پروژه کریدور جنوبی نیز وجود دارد که سرتاسر این پروژه را هزینه و ضرر نمی‌داند. چرا که به واسطه کریدور جنوبی دسترسی مناطق شهری جنوب روسیه به گاز طبیعی افزایش خواهد یافت و این موضوع موجبات توسعه بیشتر این شهرها را فراهم خواهد کرد.با این همه به نظر نمی‌رسد که مناطق جنوبی روسیه به 63 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی نیاز داشته باشند.

برای ترکیه قسمت مالی پروژه ترکیش استریم از اهمیت چندانی برخوردار نیست، چرا که ترک‌ها هزینه چندانی برای احداث این پروژه متقبل نشده‌اند.اما چنانچه روسیه حجم گاز طبیعی صادراتی خود را به اقتصاد رو به رشد ترکیه افزایش ندهد، آنکارا باید گاز مورد نیاز خود را از جای دیگری تامین کند.در این شرایط واردات گاز طبیعی از شمال عراق و منطقه اقلیم خودمختار کردستان به اصلی‌ترین گزینه ترکیه جهت تامین گاز مورد نیاز خود بدل خواهد شد.

در نوامبر سال 2013، دولت ترکیه توافق‌نامه‌ای را با اقلیم خودمختار کردستان عراق امضا کرد که صادرات گاز از شمال عراق به ترکیه را نیز شامل می‌شود.براساس قرارداد مذکور و از سال 2017 ،2 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی به ترکیه صادر خواهد شد که این میزان سالانه 2 میلیارد مترمکعب افزایش خواهد یافت و در سال 2020 میلادی به سالانه 10 میلیارد مترمکعب خواهد رسید. در همین راستا و در هفته‌های اخیر و در تاریخ 20 نوامبر، مقامات اقلیم کردستان عراق و شرکت انگلیسی – ترکیه‌ای «Genel Enerji » به منظور آغاز صادرات گاز شمال عراق به ترکیه از سال 2017 میلادی، موافقت‌نامه‌ای را به امضا رساندند.

منبع: مجله گاز طبیعی اروپا