تجارت جهانی لباس‌های دست دوم

تجارت جهانی لباس‌های دست دوم تاریخی طولانی دارد. تا میانه قرن 19 میلادی، لباس‌های دست دوم بخش مهمی از لباس‌های مصرفی مردم جهان را تامین می‌کردند و بسیار رایج بودند. در پی صنعتی شدن و تولید انبوه و همچنین افزایش دستمزد بود که عموم مردم قادر به خرید لباس‌های نو شدند و پوشیدن دست دوم‌ها از رونق افتاد. در دوره استعمارگری اروپا، لباس‌های دست دوم به کشورهای مستعمره صادر می‌شد و بخشی از آنها هم برای استفاده مردم فقیر به دست فروشگاه‌های خیریه می‌رسید.

 از زمان جنگ جهانی دوم تجارت لباس‌های دست دوم در تمام جهان رشد کرده است. اما این بار اهمیت محیط‌زیست در درجه اول قرار دارد و باعث ترویج فرهنگ استفاده از دست دوم‌ها شده است. مردم یاد می‌گیرند که چگونه مصرف کنند تا محیط‌زیست را به خطر نیندازند و از منابع آن بهره‌برداری بیش از حد نکنند. بعضی از فروشگاه‌های دست دوم فروشی در اروپا و آمریکا دوباره رونق گرفتند و برای دوستداران محیط‌زیست بسیار مورد احترام هستند. امکانات اینترنت هم به قدرت خریدوفروش دست دوم افزود و یک بار دیگر به این تجارت نیرو داد.

موسسات خیریه

موسسات خیریه مشهوری مثل Salvation Army (سپاه رستگاری)، Goodwill (حسن نیت) و Oxfam در جهان بزرگ‌ترین دست‌اندرکاران تبادل لباس‌های دست دوم و رساندن آنها به دست نیازمندان هستند. این سازمان‌های خیریه به‌عنوان یک شیوه سرمایه‌گذاری و جمع‌آوری کمک، لباس‌ها را جمع‌آوری می‌کنند و فراتر از مرزهای یک کشور خاص، با قیمت‌های بسیار پایین دوباره می‌فروشند. فروشگاه‌های خیریه‌ای که این لباس‌های ارزان را عرضه می‌کنند از سال‌های 1960 و 1970 شکل گرفتند و بسیار نیرومند شدند. فروشگاه‌هایی که سودمحور بودند هم از 1980 پیدا شدند.

یک شیوه محیط‌زیستی

بازار خریدوفروش دست دوم‌ها به میزان زیادی به سمت بحث‌های حمایت از محیط‌زیست کشیده شده است. پس از تغییر شرایط اقتصادی و بهبود سطح زندگی در بسیاری از نقاط جهان، کارکرد این فروشگاه‌ها تغییر کرد و شعارهای محیط‌زیستی جای انسان دوستی و کمک به نیازمندان را تا حدی گرفت. استفاده از لباس‌های دست دوم در نهایت شکلی از بازیافت به حساب می‌آید و این تبادل میان خریدار و فروشنده بخشی از منابع زمین را حفظ می‌کند و از تولید دوباره جلوگیری می‌کند. موسسات مشهور جهان برای بازیافت پارچه و لباس، این دست دوم‌ها را به کشورهای آمریکای مرکزی و لباس‌های کم کیفیت‌تر را با کشتی به آفریقا و آسیا می‌فرستند. مراکز تجاری مهم لباس‌های دست دوم در آفریقای جنوبی، کانادا، بلژیک، هلند و مجارستان هستند.

صادرکنندگان بزرگ

برخلاف تصور بسیاری از افراد درباره رشد ملت‌ها و کمتر شدن نیاز به این‌گونه لباس‌ها، تجارت این دست دوم‌ها بین سال‌های 1991 تا 2004 دو برابر شده است. در کشورهای ثروتمند غربی، لباس‌های دست دوم بازار محدودی دارند اما در جهان سوم، این لباس‌ها بخشی از زندگی مردم هستند. بزرگ‌ترین صادرکنندگان لباس دست دوم آمریکا، انگلستان، آلمان و هلند هستند.

بزرگ‌ترین واردکنندگان این لباس‌ها کشورهای جنوب صحرای آفریقا هستند که مصرف‌کننده 25درصد بازار جهانی لباس‌های دست دوم هستند. بعضی کشورها مثل فیلیپین و هند واردات این لباس‌ها را ممنوع کرده‌اند تا صنعت نساجی محلی را حفظ کنند. اما کشورهای دیگری مثل پاکستان، اوگاندا و آفریقای جنوبی هم که صنعت نساجی قوی دارند، برخلاف موارد قبلی محدودیتی ایجاد نکرده‌اند یا قوانین خاصی وضع کرده‌اند. مثلا آفریقای جنوبی تنها این واردات را به امور خیریه محدود کرده است و اجازه انجام تجارت و خریدوفروش این لباس‌ها را نمی‌دهد.

از برندها تا محلی‌ها

تجارت دست دوم از یک کشور به کشور دیگر متفاوت است. مثلا در نیجریه و سنگال استفاده از لباس‌های دست دوم بازتاب‌دهنده سنت‌ها و رسوم محلی است و رواج دارد. در برابر آن، در آفریقای جنوبی یا زامبیا فروشگاه‌های دست دوم فروشی سنت غربی و مد آمریکایی را ترویج می‌کنند. بعضی از کشورها حتی شیوه‌های تجارت غربی را برای خریدوفروش دست دوم انتخاب کرده‌اند. مثلا در آفریقای جنوبی از سایت‌هایی مثل eBay برای این کار استفاده می‌شود. در مراکز اقتصادی این کشور مثل کیپ تاون، مردم می‌توانند فروشگاه‌های دست دوم را در انواع مختلف ببینند؛ از فروشگاه‌های خیریه تا بوتیک‌های دست دوم فروشی برندهای مشهور جهانی.  بنابراین تقاضا برای این لباس‌ها میان قشرهای مختلف مردم وجود دارد. حتی آنهایی که از مد روز پیروی می‌کنند.