جای خالی سند راهبردی انرژی در کشور / تاکید بر جبران عقب ماندگی ایران در صادرات گاز

ایران در آستانه صادرات گاز به دومین بازار هدف خود است، این در حالی است که از دید کارشناسان حوزه انرژی، عقب ماندگی ایران در تصاحب بازارهای منطقه جدی است و دلیل اصلی آن نیز نبود سند راهبردی انرژی در کشور است.

به گزارش «فرصت امروز» بخش دیگری از خط ششم سراسری انتقال گاز با هدف آماده سازی زیرساخت های لازم برای صادرات گاز ایران به عراق امروز توسط وزیر نفت افتتاح می شود و در آینده نه چندان دور بعد از توافق نهایی دو کشور ایران و عراق  صادرات گاز ایران به کشور عراق عملیاتی خواهد شد.

محمد علی صادقی کارشناس انرژی با بیان اینکه کشور عراق به دلیل موقعیت استراتژیک برای ایران بازار خوبی است، به «فرصت امروز» می گوید: عراق مسیر مناسبی برای  صادرات گاز ایران به اروپا است از این رو باید آغاز صادرات گاز به این کشور را به فال نیک گرفت و از آنجا که این کشور بازار میان مدتی است باید به بازارهای بلندمدت اندیشید.

وی با بیان اینکه برنامه میان مدتی برای صادرات گاز ایران تعریف نشده است، می افزاید: این مسئله موجب شده تا برنامه ریزی جدی برای تصاحب بازارهای منطقه تعریف نشود، این در حالی است که کشورهای منطقه به شدت نیازمند گاز ایران هستند.

مرتضی بهروزی فرد، کارشناس اقتصاد انرژی موسسه مطالعات بین المللی با بیان اینکه ایران می توانست چهارراه انرژی خاورمیانه باشد، به «فرصت امروز» می گوید: صادرات گاز به عراق آغاز دیگری است اما باید یادمان باشد که این کشور بازار بلندمدتی نیست و باتوجه به اینکه کشور پاکستان نیز در امنیت قرار ندارد از این رو باید تلاش شود تا سوآپ گاز با جدیت بیشتری پیگیری شود.

وی با بیان اینکه آنچه موجب شدایران از برنامه صادراتی خود عقب نگه داشته شود، عدم برنامه ریزی جامع و صحیح از سوی مسئولان امر در تمامی دوران است،  می گوید: متاسفانه سند راهبری انرژی ایران هنوز تکمیل و نهایی نشده است تا مدیران اجرایی برنامه کاری خود را در خصوص روند صادرات بدانند.

در حال حاضر ایران با وجود داشتن ذخایر غنی گاز طبیعی،  تنها به کشور ترکیه گاز صادر می کند، این در حالی است که سال ها پیش سند همکاری صادرات گاز ایران به کشورهای هند و پاکستان منعقد شد، اما به دلیل مسائل سیاسی این امر محقق نشده است البته صادرات گاز ایران به هند منتفی شده، اما همچنان صادرات گاز ایران به پاکستان در هاله ای از ابهام قرار دارد. در یک سال گذشته نیز تفاهم نامه صادرات گاز به عمان منعقد شد که در صورت تامین اعتبار و تعیین مسیر جدید، کشور عمان مقصد بعدی صادرات گاز ایران خواهد بود.

بهروزی فرد بر این باور است که باید تعامل ایران با کشورهای منطقه برای صادرات گاز بهبود یابد تا با یک مدیریت حساب شده علاوه بر صادرات گاز مازاد، برای کشور جایگاه ویژه در منطقه ایجاد کرد، زیرا ایران می تواند هاب انرژی منطقه شود.

محمدصادق جوکار، پژوهشگر ارشد موسسه مطالعات بین المللی انرژی نیز درباره وضعیت صادرات گاز کشور همانند سایر کارشناسان به نبود سند راهبری انرژی اشاره می کند و به «فرصت امروز» می گوید: وقتی برنامه ای وجود نداشته باشد، مشخص نیست که چه میزان از تولیدات کشور صادر و چه میزان در کشور مصرف خواهد شد، از این رو به  فراخور نیاز مصرف عمل می شود و حتی برنامه ای برای توسعه بازارها نیز تدوین نمی شود.

وی با بیان اینکه تصمیمات درباره صادرات گاز تصمیمات مدیریتی است نه برنامه ای، می افزاید: صادرات انرژی اگرچه منافع اقتصادی ندارد اما منافع راهبردی و استراتژیک دارد، از این رو باید در برنامه ریزی صادرات گاز به همه جوانب دقت کرد، اما به دلیل نبود زیرساخت ها، هر مدیریتی براساس روابط تفاهم نامه صادراتی منعقد می کند که کمتر منتج به نتیجه می شود.

جوکار درباره صادرات گاز ایران به عراق به عنوان دومین کشور صادراتی، می گوید: این کشور در میان مدت به گاز صادراتی ایران نیاز دارد. این مسئله بیانگر این مهم است که باید با توجه به افزایش تولید گاز  از هم اکنون به بازارهای جدید اندیشید تا در آینده با مازاد گاز مواجه نشویم. عقب ماندگی صادرات گاز جدی است و اگر براساس سند راهبردی برای آن برنامه ریزی نشود، نمی توان آینده موفقی را برای صادرات گاز ترسیم کرد.

بدون شک صادرات گاز ایران به هر کشوری در منطقه به معنای نقش آفرینی در بازارهای انرژی منطقه است و باید آن را به فال نیک گرفت. وزارت نفت باید بازارهای جدیدی را در کنار کشورهای ترکیه، عراق، پاکستان و عمان در دستور کار خود قرار دهد، به طوری که در کنار توسعه سوآپ گاز، به کشور های منطقه از جمله کویت نیز توجه کند تا بتواند بازاریابی برای آینده داشته باشد.

جوکار با بیان اینکه صادرات گاز تنها نباید از طریق خط لوله انجام شود،  می افزاید: اگر برنامه ریزی دقیقی صورت گیرد می توان به صادرات گاز از طریق ال ان جی نیز فکر کرد تا قدرت سیاسی انرژی کشور افزایش یابد.

ارتباط با نویسنده: ebrahimi1941@gmail.com