تأثیر توافق هسته‌ای بر بازارهای مالی و انرژی

پس از دستیابی ایران و قدرت‌های جهانی به توافق جامع هسته‌ای و قوت گرفتن احتمال افزایش تولید نفت‌خام توسط ایران، ارزش سهام مرتبط با نفت و انرژی در بازارهای مالی اروپا کاهش قابل توجهی پیدا کرد اما ارزش بقیه سهام‌های مالی افزایش داشت. این در حالی است که پیش‌تر ارزش سهام بازارهای مالی اروپا به دلیل اقدامات محتاطانه سرمایه‌گذاران نسبت به چشم‌انداز حمایت پارلمان یونان از اصلاحات اقتصادی دولت این کشور جهت برآورده کردن خواسته‌های طلبکاران بین‌المللی آتن در ازای دریافت بسته کمک‌های مالی کاهش یافته بود.

براساس اخبار منتشر شده پس از دستیابی ایران و شش قدرت جهانی به یک توافق جامع هسته‌ای پس از یک دهه مذاکره ارزش سهام‌های مرتبط با انرژی در بازارهای انرژی 2‌درصدکاهش داشت. پس از اعلام توافق، شاخص نفتی بین‌المللی برنت با کاهشی معادل یک دلار و 35‌سنت به 56 دلار و 50‌سنت در هر بشکه رسید. ساروش زیاوالا، وکیل متخصص در امور تحریم‌ها در ارتباط با توافق جامع هسته‌ای می‌گوید: «تحریم‌ها تولید نفت‌خام ایران را با مشکل جدی مواجه ساخته و صادرات نفت این کشور را به نصف کاهش داده و توسعه پروژه‌های نفتی را با محدودیت‌های جدی مواجه ساخته است. حال چشم‌انداز برداشته شدن این تحریم‌ها هیجان بسیار زیادی را ایجاد کرده و انتظار می‌رود با از سرگیری مبادلات تجاری بین‌المللی و ورود سرمایه، ایران بتواند با کاهش هزینه‌های تولید نفت، حجم نفت‌خام تولیدی خود را افزایش دهد.»

در این بین کاهش قیمت نفت در پی توافق ایران و 1+5 سبب شد تا ارزش واحد پولی کشورهای تولید‌کننده نفت نیز کاهش یابد. در همین رابطه ارزش کرون نروژ با 3‌درصد کاهش به 8/11 در هر دلار رسید، این در حالی است که کرون نروژ پیشتر نیز به 8/14 در برابر هر دلار رسیده بود. دلار کانادا نیز از کاهش ارزش بی‌بهره نبود و با افت 0/04درصدی به 1/2796 در ازای هر دلار آمریکا رسیدکه ارزش این واحد پولی را به پایین‌ترین میزان آن در چهار ماه گذشته رساند.

در رابطه با کاهش ارزش بازارهای مالی اروپایی، شاخص Euro STOXX 50 در منطقه یورو پس از رسیدن به بالاترین سطح خود در روز دوشنبه به میزان 4‌درصد کاهش یافت. این در حالی است که این شاخص اروپایی رشدی 9‌درصدی را از پنجشنبه گذشته تجربه کرده بود. STOXX Europe 600 شاخص اروپایی نفت و گاز نیز کاهشی 8‌درصد درصدی را تجربه کرد که این میزان افت ارزش بالاترین کاهش ارزش بخشی در بین بازارهای مالی به شمار می‌رود. کاهش ارزش سهام مرتبط با انرژی در بازارهای مالی اروپایی و همچنین کاهش ارزش برخی واحدهای پولی درحالی اتفاق می‌افتد که تحلیلگران معتقدند در پی لغو تحریم‌های بین‌المللی، ایران برای رسیدن به حداکثر ظرفیت تولید و صادرات نفت‌خام خود به بازارهای جهانی به ماه‌ها زمان نیاز خواهد داشت. اما حتی یک افزایش متوسط تولید و تزریق آن به بازارهای جهانی که در حال حاضر روزانه 2‌میلیون و 500 هزار بشکه نفت مازاد بر نیاز به آن وارد می‌شود نیز کافی خواهد بود تا موجبات کاهش بیشتر قیمت نفت را فراهم کند.

آمریتا سن تحلیلگر ارشد نفتی در مؤسسه مشاوره‌ای Energy Aspects در لندن در ارتباط با توافق ایران و قدرت‌های جهانی می‌گوید: «حتی با در نظر گرفتن توافق تاریخی ایران و قدرت‌های جهانی، نفت ایران برای بازگشت به بازارهای جهانی به زمان نیاز دارد و قطعا ورود نفت ایران به بازار پیش از سال آینده میلادی اتفاق نخواهد افتاد.» سن ادامه داد: «انتظار من این است که نفت ایران در نیمه دوم سال 2016 میلادی به بازار وارد شود.»

لازم به ذکر است که تحریم‌های اعمال شده بر جمهوری اسلامی ایران در پی اختلاف تهران با قدرت‌های جهانی بر سر برنامه هسته‌ای خود، صادرات نفت این کشور را به میزان یک میلیون بشکه در روز کاهش داده است. گفتنی است پس از حصول توافق و رفع تحریم‌ها، ایران قادر خواهد بود تا ظرف مدت یک سال ظرفیت تولید و صادرات خود را به میزان 60‌درصد افزایش دهد.