بورس ارز، سرمایه‌گذاری خارجی را تسهیل می‌کند

بورس ارز ایده‌ای است که پس از ایجاد شدن اختلاف میان ارز رسمی با ارز دولتی و زیاد شدن دامنه این اختلاف مطرح شده. این بورس در پی آن است که بازار ارز را مدیریت کند؛ به زبان ساده بورس ارز بازاری است که در آن مشتریان، به خریدوفروش پول خارجی یا همان ارز می‌پردازند. نخستین بار سال 91 و در جریان نوسانات شدید بازار ارز در ایران، پیشنهاد راه‌اندازی بورس ارز از سوی برخی اقتصاددانان کشور ارائه شد تا از ادامه اختلاف نرخ ارز و عدم شفافیت قیمت‌ها جلوگیری شود اما کمی بعد، این موضوع از سوی خود دولت منتفی شد. 

به تازگی برخی مسئولان سازمان بورس اوراق بهادار تهران از راه‌اندازی این بازار در چارچوب بورس کالا خبر داده‌اند. طی سال‌های گذشته، موافقان طرح پیشنهادی بورس ارز مسئولان بازار سرمایه را با ضمانت رسیدن نرخ ارز به قیمت تعادلی و ورود سرمایه‌گذاران خارجی تشویق کردند و از طرف دیگر شاهد مخالفت تجار و صاحبان صنایع به‌ویژه اعضای اتاق بازرگانی ایران بودیم که بیان می‌کردند ارز از جنس بازار پول بوده و در معاملات بانکی مطرح است و در هیچ کجا آن را به بازار کالا یا سرمایه نمی‌آورند، از این رو تأسیس بورس ارز را یک عمل اشتباه می‌دانستند که در بلند‌مدت باعث سفته‌بازی روی ارز خواهد شد. 

برخی تحلیلگران اقتصادی حفظ فاصله قیمتی نرخ ارز آزاد و مبادله‌ای را کمک غیر‌رسمی دولت جهت افزایش انگیزه صادرکنندگان برشمردند و اظهار داشتند اگر نرخ ارز افزایش یابد نرخ تورم نیز رشد می‌کند، این موضوع اگرچه یکی از راه‌های کسب درآمد است اما با سیاست‌های کنترل تورم در تضاد است خصوصاً در شرایط فعلی که دولت تأکید بر کاهش و کنترل تورم در کشور را در برنامه خود قرار داده است. راه‌اندازی بورس ارز در کشور نیازمند شفاف‌سازی قیمت ارز و تک نرخی کردن آن است که می‌تواند اطمینان و ثبات را نیز به بازار ارز بازگرداند در همین راستا رئیس بانک مرکزی از تک نرخی کردن ارز طی چند ماه آینده خبر داد تا با روند افزایشی نرخ ارز مرجع، شکاف قیمتی بین این نرخ و نرخ آزاد به صفر میل کند.

همچنین به‌نظر می‌رسد در شرایط تورم، اگر بورس ارز راه‌اندازی شود قیمت پول ملی کاهش یابد و نیز این امکان که مردم سپرده‌های خود را از بانک‌ها بردارند و ارز بخرند وجود دارد در نتیجه با سرازیر شدن سپرده‌ها به سمت بازار ارز افزایش قیمت ارز را شاهد خواهیم بود.

نکته مهمی که باعث نگرش مثبت در رابطه با بورس ارز می‌شود، حضور سرمایه‌گذاری خارجی است، چراکه سرمایه‌گذاران خارجی وقتی وارد کشور می‌شوند، خواستار این هستند که حداقل اصل سرمایه خود را از دست ندهند. با توجه به بالابودن نرخ تورم ایران نسبت به میانگین جهانی و با توجه به اینکه سرمایه خارجی در ابتدای ورود به ایران به ریال و موقع خروج، به ارز تبدیل می‌‎شود، این ریسک برای آنها وجود دارد که در این میان، قدرت خریدشان کم شده و در حقیقت بخشی از اصل سرمایه خود را هنگام خروج از کشور از دست بدهند.

گویا با شرایط کنونی تنها راه برای رسیدن به نرخ شناور ارز راه‌اندازی این بازار است و می‌توان گفت این بورس به قیمت ارز، نظم و سامان خواهد داد. با راه‌اندازی بورس ارز دیگر حتی خود دولت هم نمی‌تواند نرخ ارز را به‌صورت دستوری تعیین کند و همچنین نقش دلالان این حوزه نیز کم‌رنگ‌تر خواهد شد و در جریان این بازار قیمت‌ها براساس عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد.

* کارشناس بازار سرمایه