به دنبال بازارهای بنزین منطقه

خودکفایی بنزین کشور در چند سال آینده به همت بخش‌خصوصی رقم خواهد خورد. این بخش از هم‌اکنون برنامه‌های خود را برای فروش و صادرات بنزین مازاد اعلام کرده است تا بتواند بازار منطقه را در انحصار خود داشته باشد، این در حالی‌است که دولت متولی اصلی در سیاست‌گذاری فرآورده‌های نفتی است و فعالان انتظار دارند بخش دولتی ظرفیت بخش‌خصوصی را باور کند.

اگرچه در آینده بنزین مورد نیاز کشور در داخل تأمین خواهد شد اما هم‌اکنون واردات بنزین نه تنها کاهش نیافته، بلکه با رشد مواجه بوده به طوری که بر‌اساس برخی از اظهارات وزیر نفت در ۱۷۰ روز نخست سال‌جاری بیش از ۱.۳ میلیارد لیتر بنزین به ارزش بیش از ۸۰۰ میلیون دلار وارد کشور شده که با این اعتبار می‌توان منابع مالی ساخت یک پالایشگاه ۶۰ هزار بشکه‌ای نفت را تأمین کرد.

این در حالی‌است که کلنگ ساخت پروژه پالایشگاه خلیج فارس از سال 86 با هدف تولید روزانه 360 میلیون لیتر بنزین برزمین خورده اما باوجود قول‌های بسیار تاکنون حتی فاز نخست آن به بهره‌برداری نرسیده است. بیژن زنگنه وزیر نفت مشکل اصلی این پروژه را کمبود منابع اعلام کرده و در بازدید معاون اول رئیس‌جمهور از پالایشگاه در اواخر سال گذشته، گفت: با اختصاص ٦٥٠ میلیون یورو از محل صندوق توسعه ملی به پالایشگاه ستاره خلیج فارس می‌تواند همه مشکلات اجرایی آن را برطرف کند.

شاهرخ خسروانی معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران بااشاره به اینکه فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس اواخر سال جاری یا اوایل سال آینده به بهره برداری خواهد رسید، به «فرصت امروز» می‌گوید: «با راه‌اندازی کامل این پالایشگاه نه تنها دیگرواردکننده بنزین نیستیم، بلکه صادرکننده آن خواهیم بود. وزارت نفت سهم کمتر از 20 درصدی در این پروژه دارد و عمده سهامدار آن بخش‌خصوصی است با این حال ما هماهنگی لازم را با این بخش داریم و زمان بهره‌برداری از آن باید توسط این بخش تعیین و اعلام شود.»

دیر یا زود پالایشگاه به بهره‌برداری خواهد رسید و در آن زمان همانند امروز که با مازاد تولید گازوییل و نفت کوره مواجه هستیم، با مازاد تولید بنزین مواجه خواهیم شد. بنزینی که به گفته مسئولان مربوط یورو‌4 خواهد بود و بدون شک می‌توان بازار خوبی برای آن یافت. حال سؤال اینجاست که آیا بخش‌خصوصی برنامه‌ریزی لازم را برای آن زمان دارد و سیاست وزارت نفت در این زمینه چه خواهدبود؟

خسروانی در این باره معتقد است وزارت نفت متولی صادرات تمامی فرآورده‌های نفتی است و مشخصا در پاسخ به اینکه آیا سازو کار صادرات بنزین این پالایشگاه توسط دولت تعیین خواهد شد یا بخش خصوصی؟ می‌افزاید: «سیاست‌گذاری پنج فرآورده اصلی نفت توسط دولت انجام می‌شود. اینکه چگونه صادر شود و فرایند آن به چه صورت باشد، بدون‌شک برای صادرات بنزین نیز سیاست‌گذاری‌ها با دولت خواهد بود و بخش‌خصوصی در بازاریابی و حمل آن مشارکت خواهد داشت. البته این سیاست کنونی است شاید در دو سال آینده این سیاست دچار تغییرات شود.» به گفته خسروانی، مازاد گازوییل و نفت کوره کشور توسط دولت و با همکاری بخش‌خصوصی صادر می‌شود با اینکه بیشتر پالایشگاه‌های کشور خصوصی شده‌اند اما متولی صادرات دولت است.

صادرات فرآورده‌های نفتی در حصار بخش‌خصوصی

در این میان این روزها از صادرات بنزین هواپیما اخباری منتشر شده است که حسن خسروجردی فعال بخش‌خصوصی و عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در این زمینه، به «فرصت امروز» می‌گوید: «بنزین هواپیما با بنزین معمولی برای خودروها تفاوت و فرمول کاملا متفاوتی دارد، هم‌اکنون بنزین هواپیما توسط بخش‌خصوصی و دولت به برخی از کشورها از جمله ارمنستان و افغانستان صادر می‌شود، اما در کشور بنزین معمولی برای صادرات وجود ندارد. با افتتاح پالایشگاه ستاره خلیج فارس و تولید مازاد بنزین این امکان مهیا خواهد شد. بخش‌خصوصی درخواست‌های متعددی برای صادرات بنزین عنوان کرده است.»

وی با تأکید بر اینکه بخش‌خصوصی توانایی کامل را برای صادرات کامل بنزین دارد و نیازی به ورود بخش‌دولتی نیست، می‌افزاید: «در حال حاضر صادرات تمامی فرآورده‌های نفتی توسط بخش‌خصوصی انجام می‌شود. درمورد بنزین برای صادرات عرضه و تقاضا تعیین‌کننده و قیمت توسط بازار و نرخ منطقه تعیین خواهدشد. از آنجا که عمده سهام پالایشگاه ستاره خلیج فارس متعلق به بخش‌خصوصی است بدون شک صادرکننده بنزین مازاد نیز توسط این بخش انجام خواهدشد و بعید می‌دانم که در صادرات بنزین ورود کند.»
به گفته خسروجردی، دولت برای مصرف بنزین داخل سیاست‌گذاری خواهد کرد و بعد بین‌المللی نقشی ندارد. در آینده نه چندان دور بعد از خودکفایی در بنزین، میزان تقاضا تعیین‌کننده و سیاست‌گذارخواهد بود.

تامین بنزین مورد نیاز برخی از کشورها

اما در این باره مهدی شریفی نیک نفس، عضو هیأت مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی با اشاره به اینکه تولیدکننده‌ای موفق است که تاجر موفق همراه دارد، به «فرصت امروز» می‌گوید: «گرچه دولت با واردات بنزین توسط بخش‌خصوصی موافقت نکرده است اما بدون شک در آینده مازاد بنزین توسط بخش‌خصوصی صادر خواهد شد. بازارهای منطقه از جمله کشور افغانستان و عراق خریدار بنزین ایران هستند و هم‌اکنون نیز هیدروکربن‌های کشور را با گرید پایین خریداری و به عنوان بنزین مصرف می‌کنند.»

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر دولت در تأمین بنزین داخلی با مشکل مواجه شده است، ‌می‌افزاید: «دولت باید با بخش‌خصوصی همراه شود و توانایی این بخش را در صادرات فرآورده‌های نفتی از جمله بنزین باور کند. محصول بنزین مازاد در چند سال آینده در بازارهای منطقه قابلیت فروش دارد و فعالان بخش‌خصوصی دراین عرصه می‌توانند بازیگران خوبی باشند، البته بنزین تولید شده ایران تنها در بازارهای منطقه خریدارخواهد داشت و اروپا نمی‌تواند بازار خوبی باشد زیرا استانداردهای بنزین در اروپا دائما در حال تغییر است.»