بنزین تولید پالایشگاه، یورو 4 نیست فقط پاک است

این روزها وزارت نفت از تولید یورو 4 در پالایشگاه شازند و اصفهان خبر می‌دهد و براساس برنامه‌های توسعه‌ای تا دو سال آینده تمامی پالایشگاه‌ها باید به بنزین یورو 4 اقدام کنند، اما صحبت اینجاست که این بنزین تولیدی استانداردهای یورو 4 را دارد؟ تولید بنزین یورو 4 در پالایشگاه‌ها مسئله‌ای است که در دستور کار جدی دولت قرار گرفته است. در همین راستا، طرح‌های توسعه‌ای برای پالایشگاه‌ها به تحریر درآمده است و باید در فاصله زمانبندی معین، یعنی پایان سال 95 به مرحله اجرا دربیاید.

در غیر‌این صورت پالایشگاه‌هایی که قادر نباشند خود را به استانداردها نزدیک کنند باید تولیدات خود را در خارج از کشور به فروش برسانند، زیرا در داخل خریداری برای محصولات آنها وجود ندارد. از سویی، براساس سیاست‌های ابلاغی تا پایان سال 1404 تولید نفت کوره باید به زیر 10 درصد برسد. هم‌اکنون 9پالایشگاه نفت‌خام در شهرهای تهران، تبریز، اصفهان، آبادان، کرمانشاه، شیراز، بندرعباس، شازند اراک و جزیره لاوان وجود دارد.

براساس چند طرح از جمله پالایشگاه ستاره خلیج فارس قرار است ظرفیت تولید فرآورده‌های باارزش همچون بنزین در کشور افزایش و خام‌فروشی کاهش یابد. طرح‌هایی همچون پالایشگاه‌های آناهیتای کرمانشاه و پارس شیراز و ساخت هشت پالایشگاه کوچک میعانات گازی (سیراف) نیز در دستور کار قرار دارد. البته برای پالایشگاه‌های موجود به منظور موثر بودن طرح توسعه‌ای و بهینه‌سازی کیفیت با هدف عمده افزایش تولید بنزین موتور و کاهش نفت کوره نیز در دست اجرا است که تنها در پالایشگاه شازند اراک طرح توسعه‌ای به اتمام رسیده است.

در این میان هفت پالایشگاه موجود به بخش ‌خصوصی واگذار شده است و این بخش به دلیل برخی سیاست‌های دولت گذشته با مشکلات متعددی مواجه شده است. البته براساس نقطه نظر شاهرخ خسروانی، معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش وضعیت طرح‌های توسعه‌ای شش پالایشگاه مطلوب است و امیدواریم تا پایان امسال بخش اعظمی از این طرح‌ها به بهره‌برداری برسد تا شاهد تولید ٢٠میلیون لیتر بنزین یورو ٤ تا پایان امسال باشیم.

آخرین وضعیت پالایشگاه‌ها

وی درباره وضعیت هر پالایشگاه در طرح توسعه‌ای به «فرصت امروز» می‌گوید: «طرح توسعه پالایشگاه اصفهان در سه مرحله انجام خواهد شد که امیدواریم با اجرایی شدن آن بیش از 50 درصد از بنزین اصفهان یورو 4 شود. البته از اواخر مهرماه امسال توزیع بنزین یورو 4 در اصفهان آغاز شده است. در این شهر روزانه 10 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود، از این مقدار دو میلیون لیتر با شرایط خاص و با اضافه کردن مولفه‌های استاندارد یورو 4 دریافت کرده است.» خسروانی درباره پالایشگاه شازند اراک با تاکید بر اینکه طرح توسعه‌ای این پالایشگاه با موفقیت به پایان رسیده است، می‌افزاید: «در حال حاضر فرآورده‌های کیفی این پالایشگاه مطابق با استاندارد یورو 4 است که سوخت مورد نیاز کلانشهرهایی همچون تهران کرج و اراک را تامین می‌کند.» معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش درباره طرح توسعه‌ای پالایشگاه بندرعباس می‌گوید: «این پالایشگاه تا شش ماه آینده در بخش بنزین و در بخش گازوئیل تا خرداد سال آینده فرصت دارد تا محصولات خود را یورو 4 کند. همچنین در پالایشگاه تهران نیز طرح توسعه‌ای مربوط به گازوئیل عملیاتی شده و در بخش بنزین نیز در دست اقدام است.»

براساس گفته خسروی، در دو پالایشگاه کرمان و شیراز با توجه به ظرفیت محدود این پالایشگاه‌ها طرح توسعه‌ای خاصی وجود ندارد، با این حاال از آنها خواسته شده است. در بحث کیفیت بنزین تولیدی تلاش کنند.

اما در این میان بیشترین امید وزارت نفت به اتمام ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس است. براساس پیش‌بینی‌های موجود این پالایشگاه روزانه 36 میلیون لیتر بنزین یورو 5 و 12 میلیون لیتر گازوئیل یورو 4 تولید خواهد کرد. خسروی در این باره می‌گوید: «با توجه به حساسیت‌های موجود تمامی تولیدات این پالایشگاه برای نیاز داخل کشور خواهد بود و تا زمانی که کشور بی‌نیاز نباشد، صادرات نخواهد شد.»

میزان واردات بنزین

دهم اردیبهشت ماه امسال بود که نگرانی‌ها از تولید بنزین پتروشیمی‌ها موجب شد تا دولت در مصوبه‌ای از حذف توزیع این بنزین خبر بدهد، در نتیجه قرار شد بنزین مورد نیاز وارد شود. این امر از 15 تیرماه اجرایی شد. در همین راستا 80 درصد از بنزین مورد نیاز اصفهان، بخشی از بنزین مورد نیاز تبریز و تمامی بنزین مشهد وارداتی است.

معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش درباره میزان بنزین وارداتی عدد و ارقامی به «فرصت امروز» نداد و تنها در دفاع از کیفیت بنزین وارداتی می‌گوید: «اینکه گفته می‌شود، کیفیت بنزین تولید داخل از خارج بهتر است، باید بگویم اصلا این‌گونه نیست. تمامی سوخت وارداتی قبل از ورود کاملا بررسی می‌شود و این نگاه و برداشت‌ها سیاسی است. سازمان استاندارد و تمامی سازمان‌های ذی ربط با دقت بسیار به وارداتی سوخت توجه دارند.»

بنزین داخل تنها پاک است، نه یورو 4

با این وجود و با تمامی برنامه‌های وزارت نفت برای تولید بنزین یورو 4، نظر نمایندگان مجلس، برخی کارشناسان و متخصصان امر بیانگر چیز دیگری است. رحمت‌الله حافظی، رییس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران در برنامه تلویزیونی این هفته نبض در این‌باره به صراحت اعلام کرد: ‌«سوخت توزیعی تنها سوخت پاک است و یورو 4 نیست، اما نسبت به سوخت پتروشیمی‌ها بهتر است. گوگرد این سوخت پاک بین 21 تا 270 ppm است متوسط آن 100 ppm و میانگین آن 77/5 ppm است. در حقیقت در میانگین هشت برابر استاندارد است.»

تولید کیفیت بنزین داخل با این سرعت امکان‌پذیر نیست

در همین راستا، حامد فرنام، دبیر کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «تولید بنزین در داخل کشور با تغییراتی نسبت به گذشته مواجه بوده و باید درباره کیفیت آن مهندسان فنی توضیح دهند، اما براساس اطلاعات موجود تعدادی از پالایشگاه‌های کشور از جمله شازند اراک بنزین یورو 4 تولید می‌کنند. باید به این نکته واقف بود که تغییر کیفیت بنزین تولیدی در کشور نمی‌تواند خیلی سریع رخ دهد و باید در فرایند زمانی انجام شود. مهم‌ترین اقدام برای بهبود کیفیت بنزین این است که دولت به دنبال آن است تا کیفیت سوخت را ارتقا دهد.»

وی درباره ظرفیت حضور بخش خصوصی برای بهبود سوخت در کشور می‌گوید: «ورود بخش خصوصی به این موضوع می‌تواند علاوه بر بهبود سوخت به تولید مورد نیاز کمک کند، توانمندی بخش‌خصوصی در این بخش بر کسی پوشیده نیست، اما نکته اصلی اینجاست با راه‌اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس در سال 94 سوخت بنزین مورد نیاز کشور تامین می‌شود و حتی توان صادرات را نیز خواهیم داشت. این پالایشگاه در مراحل آخر است و در اواخر سال آینده قطعا به افتتاح خواهد رسید.»

اما سوال اینجاست که بیشتر پالایشگاه‌های موجود در کشور مستعمل شده‌اند، آیا با این شرایط می‌توانند با طرح‌های توسعه‌ای به تولید بنزین با استاندارد یورو 4 اقدام کنند؟ فرنام در این‌باره معتقد است: «از نظر فنی نمی‌توانم در این‌باره اظهار نظر کنم، اما این را می‌دانم که برای تولید بنزین استاندارد، پالایشگاه‌های موجود راه بسیاری در پیش روی خود دارند و برای ورود به این حوزه باید هزینه زیادی کنند.» اما نکته اساسی در زمینه تولید بنزین توجه به پیمان کیوتو است. این پیمان که قرار بود از 2014 اجرایی شود تا 2020 به تعویق افتاده است. بدون شک، در آن زمان برای پالایشگاه‌ تولید بنزینی که استاندارد نیست، ‌با توجه به اخذ مالیات مقرون به صرفه نخواهد بود.

دبیر کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران با تایید این مطلب می‌افزاید: «در مسیر توسعه ناچاریم هزینه‌هایی را پرداخت کنیم، یکی از این موارد هزینه‌های زیست محیطی است. تولید بنزین در کشور علاوه بر خودکفایی به اشتغال نیز منجر می‌شود، بدون شک بنزینی که در بیشتر شهرهای کشور توزیع می‌شود، به محیط‌زیست خسارت وارد می‌سازد، اما تولید برای کوتاه‌مدت می‌تواند قابل قبول باشد، دولت در این بخش نگاه خاصی دارد به طوری که به دنبال این موضوع است که با تولید استاندارد که کمترین خسارت را به محیط زیست وارد کند. شاید در حال حاضر ناچار باشیم از سوختی استفاده کنیم که استاندارد نباشد. باید زیرساخت‌های تولید بنزین سوخت استاندارد ایجاد شود بخش خصوصی نیز در تولیدات خود به مسئله محیط‌زیست توجه دارد.»