بررسی وضعیت معاملات پلی‌اتیلن سنگین اکستروژن EX3

هرچند کمبود نقدینگی در بازار، تداوم رکود اقتصادی، تاخیر در اجرا یا توقف تعدادی از پروژه‌های عمرانی، نوسانات پی‌در‌پی و کمتر قابل پیش‌بینی قیمت محصولات پلیمری در بازارهای جهانی (متعاقب روند قیمتی نفت) موجب رکود در معاملات شده ولی با نزدیکی به فصل مصرف پاره‌ای از محصولات پتروشیمی، دلالان و سفته‌بازان با دستکاری بازار یا انتشار شایعات باعث رشد قیمتی نامتعارف در این دسته از محصولات می‌شوند. بررسی وضعیت معاملات پلی اتیلن سنگین اکستروژن EX3 در بورس کالای ایران به‌عنوان یک محصول پرطرفدار در دو ماه اخیر شاهدی بر این مدعاست.

این محصول عمدتا در تولید لوله‌های آبرسانی، فاضلاب و سایر لوله‌ها مورد استفاده قرار گرفته و مشتریان عمده آن شرکت‌های دولتی، شبه دولتی و طرف‌های قراردادهای پروژه‌های عمرانی (مانند پروژه‌های آبرسانی ملی، منطقه‌ای، خطوط گاز‌رسانی و...) هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد مصرف سالانه این محصول در کشور در حدود 350 هزار تن بوده که با توجه به ظرفیت‌سازی به وجود آمده در این زمینه (به‌طور مثال می‌توان به ظرفیت تولید 300هزارتنی پتروشیمی جم و 140 هزار تنی امیرکبیر در این زمینه اشاره داشت).

به‌جرات می‌توان گفت به‌جز موارد نادر (و پیش‌بینی نشده) نباید کمبودی در تامین این محصول احساس شود. با این حال از ابتدای اسفند ماه و با نزدیکی به فصل مصرف این محصول و نیز قوت گرفتن شایعه اورهال پتروشیمی امیرکبیر، رفته‌رفته تقاضا برای این محصول بالا رفت به‌طوری‌که تقاضا در بورس کالای ایران نسبت به ماه قبل برای محصول پتروشیمی امیرکبیر بیش از 24 برابر و برای محصول عرضه شده پتروشیمی شازند 12 برابر شد و این امر موجب شد محصولات عرضه شده با فرآیند تسهیم به نسبت معامله شوند.

حال سوال اینجاست چگونه به یک‌باره حجم تقاضا در یک ماه به‌شدت بالا می‌رود و این امر موجب می‌شود قیمت‌ها در بازار آزاد به‌شدت افزایش یابد. یکی از سناریوهای محتمل در این زمینه ورود درخواست‌های غیر‌واقعی و غیر‌ضروری به منظور خرید این محصول به جهت ایجاد فرآیند تسهیم به نسبت در معاملات و در نتیجه رشد قیمت‌ها در بازار آزاد است. در این زمینه پیشنهاد می‌شود اقدامات زیر به منظور بازگرداندن تعادل به بازار اجرایی شوند:

1- قطعا شفاف‌سازی یکی از مهم‌ترین رسالت‌ها و ویژگی‌های معاملات در بورس‌هایی کالایی بوده که عوامل متعددی بر این امر تاثیر می‌گذارند. یکی از این عوامل چگونگی تعیین شرایط ورود متقاضیان به بورس کالای ایران بوده که در حال حاضر ثبت‌نام در سایت بهین‌یاب لازمه خرید بسیاری از کالاهاست. هرچند این امر می‌تواند از ورود بسیاری ازدلالان و سودجویان به بورس جلوگیری کند، اما شواهد نشان می‌دهد باید به‌طور ادواری به فعالیت شرکت‌های ثبت‌نام شده در سایت بهین یاب نظارت شده و در صورت غیر‌فعال بودن آنها، نسبت به خروج نام این دسته از شرکت‌ها از سایت بهین یاب مبادرت کرد.

2- کاهش حجم عرضه اولیه و افزایش مناسب حجم عرضه در تالار بورس کالای ایران: این سیاست موجب شده حجم تقاضای به ثبت رسیده به مقدار قابل توجهی کاهش یابد که این امر می‌تواند اندکی از فشار روانی ناشی از افزایش بسیار زیاد حجم تقاضا را کاهش دهد.

3- عرضه محصول توسط سایر عرضه‌کنندگان: با توجه به اینکه شرکت پتروشیمی جم یکی از عمده‌ترین تولیدکنندگان این محصول در کشور است، به‌نظر می‌رسد عرضه بخشی از محصولات این شرکت در بورس کالای ایران می‌تواند رسیدن به تعادل را تسریع ببخشد.