بدنه سازمان‌ها حرف سیاست‌گذاران را نمی‌خوانند

واردات قاچاق هنوز بر واردات رسمی می‌چربد. سر این زخم کهنه باز است و هنوزهم قاچاقچی بر وارد‌کننده رسمی نیشخند می‌زند. اگر مسیر وارد‌کننده پر دست انداز است، اما راه قاچاقچی هموار به نظر می‌رسد، تا آنجا که رییس کل گمرک ایران صحبت از قاچاق 20 میلیارد دلاری واردات کرده است.

به گفته مسعود کرباسیان، بهبود و اجرای سامانه گمرکی یکی از راهکارهای تاثیر‌گذار در کاهش قاچاق است و کوتاه کردن روند اجرای گمرک به سه روز در ماه‌های اخیر به روند تجارت سرعت داده است. این مقام مسئول در نشست دبیران کمیسیون‌های استانی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، هزینه‌های مرتب واردات را یکی از مولفه‌های گرایش برخی وارد‌کنندگان به قاچاق دانسته و معتقد است در مرزهای کشور 45 قانون و 15 کنوانسیون رعایت می‌شود که بعضا این قوانین در تعارض با یکدیگرند.

آنچه که مدیر کل گمرک کشور به آن اشاره کرده است اگر چه مسئله‌ای است که سال‌هاست ریشه واردات رسمی را می‌جود اما بیان آن توسط این مقام مسئول می‌تواند پای واردکنندگان رسمی را قرص کرده و این فعالان اقتصادی را به حل آن امیدوار کند، پدیده مخربی که نه تنها واردکنندگان بلکه دولت و حتی حقوق مصرف‌کننده را تضییع کرده است. اما مواردی را که مدیر کل گمرک کشور آنها را در افزایش و تثبیت قاچاق برشمرده است، از قاچاق چه سهمی دارند و واردکننندگان رسمی با چه مسائل دیگری دست و پنجه نرم می‌کنند.

رییس مجمع عالی واردات با بیان اینکه آنچه رییس کل گمرک کشور گفته است بخشی از دلایل افزایش قاچاق است، به «فرصت امروز» می‌گوید: قاچاق در اصل کار کسانی است که نمی‌خواهند مالیات بدهند، سود جو هستند، به کار زیرزمینی علاقه دارند. محمد حسین برخوردار ادامه می‌دهد: در کشور ما 1600 کیلومتر مرز آبی و خشکی وجود دارد که هر گز نتوانسته‌ایم آن را مدیریت کنیم. مردم مرزنشین ما اشتغال ندارند، استعدادهای این مناطق مانند دامداری، کشاورزی، گردشگری و غیره شناسایی نشده است.

رییس مجمع عالی واردات با بیان اینکه به هر حال نگاه به این پدیده در برخی موارد به‌عنوان شغل کاذب وگذران معیشت به رویه عادتی تبدیل شده است توضیح می‌دهد: متاسفانه سوءاستفاده دیگری که به دنبال این نگاه به وجود آمد، مدیریت عده‌ای پشت این ماجراست. کسانی هستند که در داخل کشور قاچاق را مدیریت می‌کنند و آنها به واسطه کسانی که برای امرار معاش یا نبود اشتغال قاچاق می‌کنند، آگاهانه قاچاق را مدیریت می‌کنند.

محمدحسین برخوردار، بالا بودن تعرفه‌های وارداتی را از دیگر عوامل رو‌آوری به قاچاق عنوان کرده و توضیح می‌دهد: واردکننده باید چهار درصد تعرفه گمرکی و هشت درصد هم ارزش افزوده پرداخت کند که مبلغ کمی نیست، حالا اگر فشارهای ادارات دولتی، استاندارد، بیمه، مالیات و غیره اضافه کنید، خواهید دید دردسر‌های قاچاق از واردات رسمی کمتر است. او ادامه می‌دهد: بنابراین قیمت تمام شده برای قاچاقچی پایین‌تر است و کالایش را سریع‌تر و ارزان‌تر از واردکننده رسمی به دست مصرف‌کننده می‌رساند.

به گفته وی، بسیاری از کشورها با بالفعل کردن استعدادهای مرزی در کشورشان و توسعه این مناطق توانسته‌اند بر قاچاق غلبه کنند.

برخوردار بهره بانکی بالا را از دیگر مشکلات این حوزه عنوان می‌کند. این مقام ارشد مجمع عالی واردات می‌گوید: آقای کرباسیان از 20 میلیارد تومان حرف زدند ولی به نظر من کسی نمی‌تواند به دنبال این مبلغ برود.

سازمان‌ها به موازات هم

رییس انجمن واردکنندگان فرآورده های بهداشتی، آرایشی و عطریات ایران از زاویه‌ای دیگر به این ماجرا نگاه می‌کند، وی با بیان اینکه مسائلی که رییس کل گمرک ایران به آن اشاره داشتند از عمده مشکلات در حوزه واردات است، به «فرصت امروز» می‌گوید: اخذ مجوز‌های متعدد از سازمان‌های مختلف که هیچ‌کدام همدیگر را قبول ندارند، برای واردکننده وقت گیر و دست وپا گیر است. محمدرضا بوترابی می‌افزاید: برای نمونه واردکنندگان لوازم بهداشتی باید برای هر بار واردات وقت زیادی را برای آزمایش، نمونه و تایید در سازمان غذا و دارو تلف کنند، آن‌هم محصولات برند که در دنیا تایید شده هستند.

بوترابی می‌گوید: سازمان غذا و دارو، دانشکده‌های علوم پزشکی در نزدیکی ورودیه‌های مرزی را موظف به انجام آزمایشات می‌کنند و جالب است که این دانشکده‌ها، سازمان غذا و دارو را قبول ندارند. وی می‌افزاید: مثلا ما باید در خرمشهر، بوشهر و غیره برای محصولی که در کشور مبدا و در تمام دنیا مورد تایید است، به دنبال کارشناس دانشکده علوم پزشکی باشیم که محصولمان را تایید کند؛ جالب است که واردکننده دائمی باید با هر بار واردات این کار را انجام دهد.

محمدرضا بوترابی ادامه می‌دهد: جدا از اینکه سازمان‌ها ناهماهنگ و موازی عمل می‌کنند، مشکل بزرگ دیگر این است، بدنه متعهد به تـصـمیم‌گیرندگان در رأس عمل نمی‌کنند، بدنه گمرک، سازمان غذا و دارو، سازمان استاندارد، جواب نمی‌دهد آنها به دنبال اجرای سیاست‌های تصمیم‌گیرندگان‌شان نیستند. این در حالی است که به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز رییس این ستاد در نشست دبیران کمیسیون‌های استانی گفته بود، در صورتی که دستگاه‌های متولی امر مبارزه با قاچاق کالا و ارز، به وظایف قانونی خود عمل کنند، 70 درصد اهداف ترسیم شده در این حوزه دست یافتنی است.

اگر چه در ادامه یافتن جریان قاچاق در مرزها و سایه گسترده آن در کشور دلایل متعددی جریان دارد اما اعلام آمار 20 میلیارد دلاری توسط ریاست کل گمرک را باید به فال نیک گرفت. آماری که همیشه از منابع غیر‌رسمی اعلام شده بود. شاید پذیرش رسمی این آمار آغاز جدی و محکمی برای مبارزه با این پدیده اقتصاد برانداز باشد. پدیده‌ای که به لحاظ تعدد عوامل ایجاد کننده‌اش سازمان‌ها و مولفه‌های متعددی، برای حل کردنش در گیر می‌کند و به گفته برخی منابع غیر‌رسمی بیش از یک سوم حجم تجاری کشور را از آن خود کرده است.