بخش خصوصی در مسیر کریدورهای حمل‌و‌نقل

با وجود تمام اقدامات فرهنگی، فنی و زیرساختی صورت گرفته در طول تمام سال‌های گذشته، جاده‌های ایران هنوز جزو خطرناک‌ترین جاده‌های جهان طبقه‌بندی می‌شوند، جاده‌هایی که اگر فکری جدی به حال آنها نشود، در آینده نیز بسیاری از مسافران جاده‌ای را به کام مرگ خواهند کشاند.

آمارهای نهایی اعلام شده از سوی وزارت راه و شهرسازی نشان از آن دارد که در ایام نوروز امسال، با وجود کاهش بخشی از تصادفات، آمار تلفات جاده‌ای باردیگر رو به افزایش گذاشته و این امر نشان از یک زنگ خطر جدی دارد. اگر در طول 10 سال گذشته با اقدامات ابتدایی صورت گرفته در افزایش نظارت و بهبود نسبی فرهنگ رانندگی بخشی از تلفات کاهش پیدا کردند، در جا زدن آمارها در نوروز امسال نشان از آن دارد که با باقی ماندن شرایط به شکل فعلی احتمال نزولی شدن دوباره آمارها قدری سخت و دشوار خواهد بود.

در کنار مسائل و برنامه‌های فرهنگی و البته تلاش برای افزایش کیفیت خودروهای سواری، شاید یکی از اصلی‌ترین عواملی که می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در سرنوشت سفرهای برون شهری داشته باشد، افزایش ایمنی جاده‌های کشور است، موضوعی که جزو موارد زیرساختی در برنامه‌ریزی‌های کلان به حساب می‌آید و جذب سرمایه یکی از اصلی‌ترین نیازهای آن است. حفظ روند کاهشی تلفات در استانی مانند تهران که در سال‌های گذشته پیشرفت‌های قابل توجهی در افزایش ایمنی داشته به خوبی نشان می‌دهد، جاده‌ها تا چه حد تعیین‌کننده هستند. طبق آمارهای اخیر استان تهران توانسته بخشی از آمارهای منفی خود را کاهش دهد، به این ترتیب که تعداد تلفات جاده‌ای در این استان از هفت نفر به چهار نفر و تعداد تصادفات نیز به همین شکل کاهش یافته تا درصد منفی 42.86 برای پایتخت به ثبت برسد.

قرار گرفتن این آمارها، در کنار شرایط استان‌هایی که هنوز از نظر زیرساخت‌های جاده‌ای در شرایط مثبتی قرار ندارند، شرکت ساخت را بر آن داشته تا نسبت به یک برنامه‌ریزی کلان برای افزایش نفوذ آزادراه‌ها، بزرگراه‌ها و جاده‌های دوبانده و چهاربانده اقدام کند، موضوعی که به نظر می‌رسد با توجه به نگاه مثبت وزارت راه و البته محدودیت‌های جدی منابع مالی دولت از سوی بخش خصوصی پیگیری خواهد شد.

سامان دادن 10 کریدور با 75 درصد ترافیک کل کشور

هرچند راه‌اندازی بیش از 2هزارکیلومتر آزادراه فعال در کشور و برنامه‌ریزی برای افزایش این سطح به بیش از دو برابر در طول سال‌های آینده این امید را به وجود آورده سطح ایمنی و استاندارد جاده‌های ایران به شکلی قابل توجه ارتقا پیدا کند، اما هم چنان در عمل راهی طولانی برای رسیدن اولویت‌ها باقیمانده است. معاون ساخت و توسعه بزرگراه‌های کشور در این رابطه گفته 10 کریدور اصلی در شبکه حمل‌ونقل کشور تعریف شده که 75 درصد ترافیک کشور در این مسیر در حال تردد است و ساخت و توسعه این کریدورها آماده واگذاری به بخش خصوصی است.

برنامه‌ریزی برای ساخت و تکمیل این راه‌ها از دو منظر اهمیت جدی دارد. از یک سو باید فکری جدی به حال خودروهایی کرد که در طول این سال‌ها چند برابر شده‌اند و از سوی دیگر ایمنی و ارتقای امنیت سفرها که با افزایش فضای تحت پوشش آزادراهی می‌تواند به شکلی قابل توجه افزایش یابد.

معاون ساخت بزرگراه‌های کشور درباره لزوم اندیشیدن چاره‌ای جدی برای خودروهای در حال تردد تاکید کرده در 12 سال گذشته، خودروهای ما از 5 میلیون دستگاه، به 18‌میلیون دستگاه افزایش یافته است، در صورتی که جاده‌های ما حتی دو برابر نشده است. رشد ترافیک، یعنی رشد توسعه کشور و نمی‌توان مانع آن شد، اما باید این ترافیک ایمن، روان و ارزان باشد و این نیازمند شبکه حمل‌ونقل قوی است تا به ترافیک سرویس دهد.

آنچه در این مسیر اهمیت ویژه‌ای دارد محوریت یافتن بخش خصوصی به جای دولتی‌هاست. همان‌طورکه در طول سال‌های گذشته قراردادهایی که در آزادراه‌هایی مانند کنار گذر جنوبی تهران یا حرم تا حرم با محوریت بخش خصوصی کلید خورده از این پس نیز این سرمایه‌گذاران خواهند بود که محورند. «باید منابع مالی برای اجرای پروژه‌های زیرساختی عمرانی تعریف شود، زیرا منابع دولتی محدود است، در همین راستا پروژه‌های آماده سرمایه‌گذاری در قالب پکیج به سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی معرفی شده است.»

این آخرین موضع‌گیری مسئولان شرکت ساخت در قبال طرح‌های جدید است. اگر این موضع با همراهی سرمایه‌گذاران مواجه شود، قطعا آنچه که از آن به تغییر جدی در تامین منابع مالی حمل‌و‌نقل یاد می‌شود یک گام دیگر به عمل نزدیک خواهد شد. سرمایه‌گذاران و پیمانکاران راهساز در طول ماه‌های گذشته پس از مدتی طولانی با استفاده از اوراق اسناد خزانه بخشی از طلب‌هایشان را دریافت کرده‌اند و از آن مهم‌تر با رضایت نسبی به‌وجود آمده نسبت به اجرای طرح‌های آینده با تردید نگاهی مثبت داشته‌اند.

قرار گرفتن این دو نگاه در کنار هم می‌تواند چاره‌ساز بسیاری از مسائل و مشکلات مالی سال‌های گذشته باشد، مشکلاتی که اگر تا چند ماه قبل مانع اصلی اجرای کریدورهای سراسری و بین‌المللی بودند حالا می‌توانند گره‌گشای طرح‌هایی باشند که حمل‌و‌نقل ایران را برای همیشه تغییر خواهند داد.

* ارتباط با کارشناس: j.hashemi1992@gmail.com