باید ساختار اتاق بازرگانی به نفع رشد و توسعه اصلاح شود

«کارآفرینی» و خلق بستری برای رشد و توسعه جامعه نیازمند صرف زمان و پشتکار است‌. از سوی دیگر، این دو نیازمند ساختار مترقی و سازمان مناسب است که نه خلاقیت‌ها را درگیر بوروکراسی‌های اداری و دولتی کند و نه مانع از بهره‌وری شود‌. تجربه‌ای که من در اتاق بازرگانی در دوره ششم داشتم نشان داد که ساختار این نهاد برای بسترسازی و رسیدن به توسعه کمتر نتیجه‌بخش بوده است‌. همین امر تغییر ساختار اتاق بازرگانی، صنعت و معدن و کشاورزی را ضروری کرده است و می‌طلبد هیات نمایندگان دوره هشتم در راستای منافع ملی کشور و توجه به مفاهیمی چون «خلاقیت» و «کارآفرینی» ساختار اتاق را اصلاح کنند‌. اما این مهم با وجود تغییراتی که معمولا در قوه مجریه شاهدش بوده‌ایم و تجربه هشت سال مدیریت قبلی در دولت چگونه محقق خواهد شد؟ آیا آن تعبیری که ایران را «جامعه‌ای کوتاه‌مدت» لقب داده‌اند چنان ریشه دارد که مانع از تغییر و رشد کشور به سوی توسعه می‌شود؟

به گفته دکتر «محمدعلی همایون کاتوزیان» جامعه کوتاه‌مدت هم علت و هم معلول فقدان ساختار در تاریخ ایران بوده است‌. این فقدان ساختار به نوبه خود نتیجه دولت استبدادی بود که نماینده حکومت خودسرانه فردی و جامعه خودسر است که هرگاه تسلط دولت برآن تضعیف شود به آشوب می‌گراید. جامعه ایران مدت‌هاست که از شکل قبیله‌ای بیرون آمده است و در سده‌های گذشته به تعریف آقای همایون کاتوزیان جامعه کلنگی یا زودگذر تعریف می‌کرد‌. عمدتا واژه (Take over) یا گرفتن حکومت توسط قبیله‌ای از قبیله دیگر بوده است‌، ولی ما بیش از ۱۰۰ سال از این مرحله گذر کرده‌ایم و ایران الان شکل ملت- کشور یا واژه (Nation- state) را به خود گرفته است‌. این قواره الان برازنده تن جامعه ماست‌. به این دلیل بعید می‌دانم کشور به گذشته‌هایی که آقای کاتوزیان از نظر تاریخی پرداخته‌اند، برگردد‌. 

ایرانی‌ها حدود ۱۵۰ سال است که به دنبال توسعه هستند‌. از زمان قائم مقام بزرگ که دروازه ایران به طرف اروپا باز شد نخبگان کشور با ملاحظه تفاوت سطح زندگی بین ایران و اروپاییان درصدد رشد و توسعه کشور بودند‌.  صرف‌نظر از اتفاقاتی که در این مدت افتاده است نکته اینجاست که ما هنوز در جست‌وجوی توسعه هستیم‌. مفهوم توسعه البته مربوط به این چنددهه اخیر به‌ویژه بعد از جنگ جهانی دوم است‌. بنابراین ما خط و ربط توسعه را در این ۱۵۰ سال می‌توانیم جست‌وجو کنیم‌، اما پرسش این است که چرا هنوز ما در مسیر توسعه آن هم به شکلی که مورد دلخواه مردم است قرار نگرفتیم‌.

یکی از عوامل عدم دستیابی به توسعه بزرگ‌شدن هر روز دولت‌های ماست‌. در روند تاریخ معاصر می‌بینیم هرچه زمان سپری شده دولت بزرگ و بزرگ‌تر شده است‌. به همین لحاظ بخش خصوصی نتوانسته رشد لازم را پیدا کند‌. این در حالی است که موتور محرکه «رشد» و «توسعه» کشور بخش خصوصی است‌. دو واژه «رشد» و «توسعه» تعریف و ترم خاص خودش را دارد که در موقعیت خود باید به آن پرداخت‌. اما به هر حال چاره‌ای نداریم که برای رسیدن به توسعه به موضوع مربوط به بخش خصوصی بپردازیم‌. شاهد هستیم که در هیچ‌کجا این اتفاق روی نداده که دولت‌ها از موقعیت‌های خود عقب بنشینند مگر آنکه بخش خصوصی خودش وارد عمل شده باشد‌. از طرفی واسط بین جامعه و دولت در فضای اقتصاد، سازمان‌هایی هستند که به‌عنوان E.Oها شناخته می‌شوند‌.

Employers' organization فعالان بخش خصوصی بعد از مدت‌ها تلاش و پیگیری در سال جاری موفق به برپایی کارگاهی آموزشی توسط (I.L.O) یا همان «سازمان بین‌المللی کار» شدند که در آن تعدادی از مدیران بخش خصوصی شرکت کردند‌. ایده و جرقه اولیه به وجود آمدن کانون کارآفرینان توسعه‌گرا از این کارگاه شکل گرفت و الان آن ایده متولد شده و در حال توسعه و ظهور است‌.

* عضو هیات موسس کانون کارآفرینان توسعه گرا