بانک‌ها، شعبه مازاد ندارند

آیا تعداد شعب بانکی در ایران بیشتر از کشورهای توسعه‌یافته است؟ این موضوعی است که هر از گاهی در رسانه‌ها دستاویز انتقاد از نظام بانکی کشور می‌شود و حتی بانک مرکزی و برخی مسئولان هم به استناد همین موضوع، انتقاد و فشارهایی را به بانک‌ها وارد کرده‌اند اما انتشار گزارش‌های جدید بانک مرکزی نشان می‌دهد که تعداد شعب بانکی در ایران از بسیاری از کشورهای پیشرفته کمتر است.

در گزارش بانک مرکزی به استناد آمارهای صندوق بین‌المللی پول آمده است که در کشور ایران به ازای هر یکصد‌هزار نفر، تعداد 27.4 شعبه بانکی وجود دارد که در مقایسه با دیگر کشورها از وضعیت متعادلی برخوردار است. اکثر کشورهای توسعه‌یافته به طور نسبی دارای تعداد شعبه بیشتری نسبت به ایران هستند به طوری که مثلا در فرانسه به ازای هر یکصد‌هزار نفر جمعیت، 38.5 شعبه بانکی وجود دارد. از سوی دیگر اکثر کشورهای منطقه به طور نسبی تعداد شعبه کمتری نسبت به ایران دارند. این آمار در ترکیه 19.8، کشور مالزی 11 و کشور عربستان در سطح پایین‌تری حدود 8.8 است.

براساس آمار بانک مرکزی تا پایان شهریور‌ماه 1394 تعداد کل شعب دارای مجوز بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی 21‌هزار و 656 شعبه است. بانک ملی (3هزار و 192 شعبه)، صادرات ایران (2‌هزار و 876 شعبه) و کشاورزی (هزار و 906 شعبه) دارای بیشترین شعبه و بانک‌های خاورمیانه، بانک تجارتی ایران و اروپا و بانک ایران و ونزوئلا دارای کمترین شعب در سطح کشور هستند.

شعبه‌داری براساس نیازهای واقعی اقتصادی

احمد کریمی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: منتقدان باید به این پرسش پاسخ دهند که آیا شعبه‌داری فی‌نفسه امر مذمومی است؟ پاسخ روشن است. شعبه‌داری اگر در پاسخ به نیازهای واقعی بازار باشد نه تنها امر مذمومی نیست، بلکه امری ضروری است. وی اظهار کرد: مسئله این نیست که ما تعداد شعب خود را نسبت به کشورهای دیگر بسنجیم، مسئله مهم این است که ببینیم آیا شعب بانکی ما توجیه اقتصادی دارند یا نه و آیا این شعب از بهره‌وری کافی برخوردارند؟ بانک‌ها در ازای شعبه‌داری چه سودی به دست می‌آورند و در مقابل آیا این تعداد شعب تکافوی نیازهای نقل و انتقال پول در کشور را می‌کند یا نه؟

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: ایران اقتصاد بزرگی دارد. در سال‌های گذشته به دلیل رشد درآمدهای نفتی نقدینگی زیادی به جامعه تزریق شد و ما با انباشت نقدینگی در دست مردم مواجه شدیم. برخی تحلیل‌ها حاکی از آن است که 900 هزار‌میلیارد تومان نقدینگی در دست مردم وجود دارد. وی ادامه داد: سروسامان دادن به چنین حجمی از نقدینگی در بازار نیازمند وجود شعباتی است که پاسخگوی نیازها باشد. اگر تعداد شعب بانک‌ها به اندازه کافی نباشد کارهای بانکی مراجعه‌کنندگان با کندی مواجه می‌شود و مشکلات زیادی به وجود می‌آید.

وی افزود: اقتصاد کشور ایران اقتصادی بانک محور است. دولت و همه سازمان‌ها و ادارات انتظارات فراوانی از بانک‌ها دارند که برای طرح‌های فراوانی که دارند، تامین مالی می‌شوند. پرسش این است که اگر بانک‌ها با تاسیس شعب نتوانند به کسب سود بپردازند چگونه باید به تامین مالی طرح‌ها و شرکت‌ها بپردازند؟

شعبه‌داری برای بانک‌ها به‌صرفه نیست

دکتر علی‌اکبر خلیلی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: شعبه‌داری کار به صرفه‌ای برای خود بانک‌ها هم نیست. بانک‌ها برای هر شعبه باید علاوه بر زمین و ساختمان هزینه نیروی انسانی و تجهیزات هم بپردازند. اگر بانک‌ها بتوانند راه‌حلی را پیدا کنند که بدون شعبه‌داری به سود برسند قطعا از آن استقبال می‌کنند. وی افزود: رشد فنی در بخش بانکداری جهانی در این زمینه دستاوردهای خوبی داشته است. در حال حاضر برخی از این دستاوردها وارد کشور شده است اما از نظر تکنولوژی بانکداری ما از بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته عقب هستیم.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: مطمئنا ما نمی‌توانیم تمام شعب بانک‌ها را در جهان به صفر برسانیم. اما می‌توانیم با استفاده از تکنولوژی‌های جدید تعداد شعب را کاهش دهیم. یکی از مزیت‌هایی که بانک‌ها برای تکنولوژی‌های جدید سرمایه‌گذاری می‌کنند و سفارش‌های مختلفی را با هزینه‌های سرسام آور به شرکت‌های مربوط می‌دهند همین است. آنها می‌دانند که با رشد تکنولوژی و کاستن از شعب می‌توانند هزینه‌های خود را تقلیل دهند و تعداد مشتریان بیشتری را جذب کنند.

وی ادامه داد: علاوه بر این رشد تکنولوژی در بانکداری این اطمینان را به مدیران بانکی می‌دهد که این نرم‌افزار و سخت‌افزارها خطاهای انسانی را به حداقل می‌رسانند و مانند انسان‌ها دچار حرص یا طمع نمی‌شوند و می‌توانند راه بروز بسیاری از مفاسد از جمله پولشویی را در بانک‌ها ببندند.