بانک‌های ایرانی به سرمایه‌گذاران خارجی «نه» گفتند

وضع قوانین جدید خرید تضمینی برق تجدیدپذیر، بازار ایران را برای سرمایه‌گذاران خارجی جذاب کرده است اما حضور این سرمایه‌گذاران نیازمند صدور ضمانت‌نامه‌های بانکی است. کورش شوری، دبیر انجمن انرژی خورشیدی می‌گوید: از آنجا که وزارت نیرو بدهکارترین وزارتخانه دولت است، هیچ بانکی حاضر نیست بابت نیروگاه‌های تجدیدپذیر به شرکت‌های خارجی ضمانت‌نامه بدهد.

دبیر انجمن انرژی خورشیدی در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» بیان می‌کند: این طبیعی است که یک شرکت خارجی که 170 میلیون دلار پول به داخل ایران می‌آورد، از طرف ایرانی خود ضمانت‌نامه بخواهد. وی اضافه می‌کند: چندی پیش معاون وزیر نیرو از عقد قرارداد برای ایجاد یک هزار و 250 مگاوات نیروگاه خورشیدی خبر داد اما این قرارداد هم مشابه سایر قراردادها به دلیل نبود ضمانت‌نامه بانکی، عقیم ماند.

دولت قصد دارد به‌زودی با کمک شرکت «گرین انرژی» آلمان چهار نیروگاه 10 مگاواتی خورشیدی در کرمان، یک نیروگاه خورشیدی در گلستان، دو نیروگاه خورشیدی حرارتی 20 مگاواتی و فتوولتاییک 20 مگاواتی در خوزستان و یک نیروگاه خورشیدی در بهبهان خوزستان ایجاد کند. همچنین با همکاری اسپانیا و سرمایه‌گذاری بالغ بر 500 میلیون یورو، ایجاد نیروگاه خورشیدی در سیستان و بلوچستان را در دستور کار خود قرار داده ‌است.

90 درصد قراردادها بی‌نتیجه می‌ماند

حمیدرضا ادیبی، مدیر عامل شرکت فاران که در زمینه انرژی خورشیدی فعال است نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» از بی‌نتیجه ماندن بسیاری از قراردادها با کشورهای خارجی خبر می‌دهد. به گفته وی، شرکت فاران تا هفته آینده با همکاری سرمایه‌گذار آلمانی چهار نیروگاه 10 مگاواتی در چهار نقطه کشور را کلید خواهد زد اما دلیل این همکاری، اعتماد طرف آلمانی به شرکت فاران بوده ‌است.

مدیر عامل شرکت فاران ادامه می‌دهد: 80 تا 90 درصد شرکت‌های اروپایی که ایران را نمی‌شناسند، بانک گارانتی مطالبه می‌کنند اما شرکت‌هایی که از قبل با شرکت‌های ایرانی کار کرده‌اند و سابقه اعتباری با این شرکت‌ها دارند، بدون بانک گارانتی وارد فعالیت شده و در صورت بروز مشکل، پول خود را از دولت آلمان دریافت خواهند کرد. وی تاکید می‌کند: تنها شرکت‌هایی فعالیت خود را در ایران آغاز کرده‌اند که قبلا سابقه همکاری با شرکت‌های ایرانی داشتند اما بیش از 90 درصد قراردادها و مذاکرات، به خاطر نبود بانک گارانتی متوقف شده ‌است.

خرید تضمینی و تردید سرمایه‌گذاران ایرانی

ادیبی با اشاره به اینکه شرکت فاران تاکنون نیروگاه بزرگ 10‌مگاواتی نساخته، می‌گوید: تلاش می‌کنیم یکی از چهار نیروگاه خورشیدی خود را بسازیم تا ببینیم آیا با فرمول‌های خرید تضمینی وزارت نیرو، می‌توانیم به کار خود ادامه دهیم؟ تردید درباره صرفه اقتصادی ساخت نیروگاه خورشیدی با سیاست‌های حمایتی دولت از سوی کورش شوری دبیر انجمن انرژی خورشیدی هم مطرح می‌شود.

به گفته شوری، فعالیت کردن در زمینه احداث نیروگاه‌های خورشیدی برای سرمایه‌گذاران ایرانی به صرفه نیست زیرا قیمت خرید تضمینی برق در طول 20‌سال قرارداد، به‌صورت پلکانی کم می‌شود. وی تاکید می‌کند: از آنجا که نرخ سود بانکی در ایران 22درصد است، برای سرمایه‌گذار ایرانی به صرفه‌تر است پول خود را در بانک بگذارد اما دولت‌های اروپایی سوبسیدهای انرژی‌های تجدیدپذیر را قطع کرده‌اند، سود بانکی هم در این کشورها 5 تا 6 درصد است، بنابراین برای آنها به صرفه ‌است که وارد بازار ایران شوند.

ایران با کشورهای دانمارک، آلمان، استرالیا، اسپانیا، چین، هند و بلژیک مذاکراتی برای ایجاد نیروگاه خورشیدی انجام داده‌است و سایر کشورها هم در نوبت مذاکره قرار دارند. نیروگاه‌های خورشیدی به دو دسته حرارتی و فتوولتاییک و هر کدام از آنها هم دسته‌بندی‌های کوچک‌تری دارند. اساس کار نیروگاه‌های حرارتی استفاده از نور خورشید برای گرم کردن سیال به حرکت درآورنده توربین و تولید برق است. اما در نیروگاه‌های فتوولتاییک یک‌سری نیمه هادی‌های سیلیکونی یا کریستالی وجود دارند که از طریق تابش خورشید، برق تولید می‌کنند. این برق از طریق مبدل‌هایی که «کانورتر» یا «اینورتر» نامیده می‌شوند به ولتاژ قابل استفاده برای مصرف‌کننده تبدیل می‌شود.

بخش خصوصی مسئول ایجاد نیروگاه خورشیدی

محل تامین اعتبار خرید تضمینی برق خورشیدی بند «ز» تبصره 11 قانون بودجه است. براساس این تبصره به ازای هر کیلووات ساعت مصرف برق، 30 ریال از مشترکان از طریق قبوض برق دریافت می‌شود تا صرف توسعه انرژی خورشیدی شود. کورش شوری می‌گوید: از محل اعتبارات حاصل از قبوض برق فقط برای تولید 400‌مگاوات برق خورشیدی منابع مالی فراهم می‌شود.

اما پیمان تقی‌پور مدیر دفتر برق و انرژی روستایی و فتوولتاییک سازمان انرژی‌های نو (سانا) در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» تاکید می‌کند: سعی می‌کنیم به اندازه منابع درآمدی خود تعهد ایجاد کنیم. اعتبارات سانا برای 5‌هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر کافی است. به همین دلیل تا همین سقف قرارداد امضا کرده‌ایم. این مقام مسئول اضافه می‌کند: علاوه بر اعتبارات حاصل از قبوض برق، بخشی از اعتبارات توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر از محل صرفه‌جویی سوخت و بخشی هم توسط سازمان حفاظت محیط زیست تامین می‌شود.

وی درباره ظرفیت انرژی خورشیدی که تا پایان سال 95 به شبکه برق کشور افزوده می‌شود، آماری ارائه نمی‌کند زیرا معتقد است که توسعه این انرژی، بستگی مستقیم به نظر بخش خصوصی و حضور آنها در عرصه سرمایه‌گذاری دارد. به گفته تقی‌پور، ابلاغ سیاست‌های خرید تضمینی برق برای بخش خصوصی انگیزه کافی در راستای حضور در بازار برق تجدیدپذیر را فراهم کرده‌است و اگر سانا با صف تقاضا برای سرمایه‌گذاری مواجه نشده‌است، دلیلش عدم اطلاع‌رسانی کافی در زمینه سیاست‌های اخیر وزارت نیرو بوده ‌است. 

وی درباره تاثیر حضور شرکت‌های خارجی بر فعالیت شرکت‌های داخلی می‌گوید: تمام شرکت‌های خارجی باید یک شریک (جوین ونچر) داخلی داشته باشند. ضمن آنکه شرکت‌های خارجی فقط نیروگاه می‌سازند و سانا هیچ قراردادی با این شرکت‌ها برای انجام کارهای پیمانکاری و نصب پنل روی پشت بام منازل، منعقد نکرده ‌است. مدیر دفتر برق و انرژی روستایی و فتوولتاییک سانا بیان می‌کند: ایران از نظر تولید برق خورشیدی نسبت به همسایگان شمالی، شرقی و غربی خود و حتی اروپا وضعیت مناسب‌تری دارد. ایران به دلیل نزدیکی به خط استوا از زاویه تابش مناسب برخوردار است.

وی ادامه می‌دهد: در سیستم فتوولتاییک درجه حرارت در راندمان سلول‌ها و اینورتر تاثیر منفی دارد. به همین دلیل وضعیت نیروگاه‌های خورشیدی در ایران از کشور عربستان که به خط استوا نزدیک‌تر است، مطلوب‌تر خواهد بود. زیرا هوای ایران خنک‌تر از عربستان است. در حال حاضر نور مطلوب همسایگان جنوبی و سرمای همسایگان شمالی را توامان داریم، به همین دلیل پتانسیل مناسبی برای تولید انرژی خورشیدی در کشور وجود دارد.