و باز هم بحران

ایران قدم به قدم بیشتر به خشکسالی و بی‌آبی نزدیک می‌شود. این را نه تنها آمارهای داخلی، بلکه آمارهای بین‌المللی نیز تایید می‌کند.
خشكسالی از دیرباز به‌عنوان بی‌سروصدا‌ترین بلایای طبیعی شناخته شده است. این درحالی است كه خطر و خسارت‌های ناشی از خشكسالی به مراتب بیشتر از سایر بلایای طبیعی مانند سیل، توفان، آتش‌فشان و حتی زلزله است.
وقوع یك دوره خشكسالی شدید می‌تواند علاوه بر خسارت‌های آشكار که به طور معمول به محصولات كشاورزی، فضای سبز و دامپروری وارد می‌کند، باعث قحطی هم شود. در حال حاضر بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند بحران آب در جهان باعث می‌شود که جنگ‌های آینده بر سر آب باشد و استعمار آبی در راه است.
به این معنا که محدودیت منابع آبی سبب کمبود محصولات غذایی کافی برای بخش عمده‌ای از جمعیت جهان می شود که در مناطق خشک و نیمه‌خشک زندگی می‌کنند و از طرف دیگر باعث افزایش قیمت غذا در کشورهایی که منابع آبی کافی دارند، خواهد شد. به این ترتیب می‌توان آب را یکی از ابزارهای قدرتمند برای استثمار و استعمار آینده عنوان کرد.
همین چند وقت پیش بود که «بنیاد توسعه پایدار سازمان ملل متحد» با انتشار آماری اعلام کرد: ممکن است جهان در کمتر از 30 سال آینده بحران آبی شدیدی را تجربه کند.
این در حالی است که به تازگی واشنگتن پست در گزارشی به بررسی بحران بی‌آبی در ایران پرداخته است. واشنگتن پست با اشاره به اینکه تغییرات جوی در جهان بر منابع آبی تاثیر گذاشته و به سوی کاهش می‌رود، درباره بحران آب در ایران می‌نویسد: ایران به سوی بحران آب در ابعاد گسترده پیش می‌رود و راهکار کمی برای حل این مشکل که یک دهه تداوم داشته، وجود دارد. ایرانی‌ها روزانه ۶۶گالن آب مصرف می‌کنند که در مقایسه با شهروندان آمریکایی که روزانه ۱۰۵ گالن آب مصرف می‌کنند کمتر است، ولی ایران و دیگر کشورهای خاورمیانه از فراوانی آب تازه موجود در اروپا و آمریکا برخوردار نیستند.
طبق تحقیقی که در سال ۲۰۱۳ از سوی یک موسسه منابع جهانی انجام شده، ایران در رتبه ۲۴ کشورهای جهان قرار گرفته که با مشکلات آب روبه‌رو است.

در هر حال، هشدارهای چند سال اخیر در مورد کم آبی آنقدر جدی شده که مسئولان تامین آب پایتخت از همان تابستان سال گذشته اعلام کردند که اگر مردم 20درصد در مصرف آب صرفه جویی نکنند، با قطعی و جیره‌بندی آب در پایتخت مواجه خواهیم شد که البته آمارها می‌گویند این مشکل، مخصوص تهران نیست.
 شهرهای بزرگ ایران از جمله اصفهان، مشهد، اهواز و غیره هم با مشکل تامین منابع آب مواجه شده‌اند و حالا خبر رسیده بحران آب در استان‌های شمالی کشور آنقدر جدی است که مازندرانی‌ها که خود منبع آب هستند با جیره‌بندی مواجه شده‌اند.
در واقع در ایران میزان سرانه آب تجدیدپذیر در سال 1300 حدود 13000 مترمكعب بوده كه درحال حاضر میزان سرانه آب در كشور به حدود 1900 مترمكعب تقلیل یافته و درآینده به مراتب وضع بدتر خواهد شد.
اما در این میان یکی از اصلی‌ترین راه‌های هدر رفت آب در کشور، بخش کشاورزی است زیرا آبیاری در این بخش همچنان به روش سنتی انجام می‌شود و شاید بهتر باشد به جای سد سازی‌های مداوم، شبکه‌های فرسوده را بازسازی کرد یا روش صنعتی آبیاری جایگزین روش سنتی در بخش کشاورزی شود؛ اتفاقی که تاکنون نیفتاده است و هنوز هم سالانه 85 تا 90 میلیارد متر مکعب آب ارزشمند کشور در کشاورزی غیر‌علمی مصرف می‌شود و به نوعی به هدر می‌رود.
هر چند وزیر جهاد کشاورزی حفظ و بهره‌برداری بهینه از منابع آبی کشور را از مهم‌ترین اولویت‌های دولت تدبیر و امید عنوان کرده و به مهر گفته: وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و نیرو، همراه هم و به طور مشترک سیاست دولت را در مدیریت صحیح و بهینه آب در کشور پیگیری و اجرا می‌کنند و سپس با اشاره به بروز خشکسالی و محدودیت منابع آبی در کشور بر لزوم استفاده صحیح و بهینه از آب به‌عنوان ضروری‌ترین نهاده کشاورزی تاکید و خاطرنشان کرده: با حمایت و پشتیبانی دولت و مجلس بیش از 1300 میلیارد تومان برای توسعه روش‌های نوین آبیاری در بخش کشاورزی در بودجه سال 93 پیش‌بینی شده است، اما هنوز آب ایران در کشاورزی غیر‌اصولی به یغما می‌رود و انتقادات به این مسئله ادامه دارد.
همچنین پورمهدی، معاون عمرانی استاندار آذربایجان شرقی با بیان اینکه بخش کشاورزی با حدود 90 درصد بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مصرف‌کننده آب در کشور به شمار می‌رود و بیش از 80 درصد منابع آب به دلیل بهره نبردن از تکنولوژی‌های پیشرفته آبیاری در بخش کشاورزی هدر می‌رود، به مهر یادآور شد به باور بسیاری از کارشناسان چنانچه از 15 درصد اتلاف منابع آب در بخش کشاورزی جلوگیری شود، دیگر شاهد کمبود و بحران آب نخواهیم بود.
با این تفاسیر بحران بی‌آبی در کشور کاملا جدی است و اگر در بخش کشاورزی تدابیری اندیشیده نشود به‌زودی ایران کشوری خشک خواهد بود که نیازمند واردات آب از کشورهای دیگر است. البته در این میان نمی‌توان نقش آموزش فرهنگ صرفه‌جویی به مردم را نادیده گرفت.