بازی قدرت بر سر نرخ ارز

نرخ ارز از جمله نرخ‌های مطرح حوزه اقتصاد محسوب می‌شود که با بسیاری از بخش‌های زیربنایی اقتصاد دولت‌ها از جمله صادرات و واردات و رشد اقتصادی رابطه مستقیم دارد. بر این اساس رشد یا نزول ارزش ارزهای برتر جهان برای کشورهای مختلف، اعم از توسعه‌یافته، در حال توسعه و حتی توسعه نایافته حائز اهمیت است. برخی واحدها مثل دلار، یورو، پوند، ین و. . . شناخته شده‌تر هستند و در عناوین خبری بیش از سایر ارزها از آنها نام برده می‌شود. علت این اهمیت به قدرت و وسعت کاربرد آنها در جهان باز می‌گردد.

اما در طول زمان و بر اثر تحولات اقتصادی، ارزش ارزهای مختلف دچار نوسان می‌شود. بدیهی است جریان‌های منطقه‌ای، سیاسی، تحولات بانکی و توسعه اقتصادی در این نوسانات بی‌تأثیر نخواهند بود. مثال آشنای این همبستگی به رابطه کاهش بهای نفت و صعود نرخ دلار باز می‌گردد. مفسران و کارشناسان اقتصادی، هر ساله در آستانه سال نوی میلادی به تخمین و پیش‌بینی میزان موفقیت و قدرت‌گیری نرخ ارزهای مختلف می‌پردازند. در این میان سال 2016 میلادی نیز از این تفاسیر بی‌بهره نمانده است.

دلار و مسیری که صعودی است

تقریبا در اغلب گزارش‌های مرتبط با نرخ ارز ردپای پررنگ دلار دیده می‌شود. این مسئله با در نظر گرفتن این نکته که در بسیاری از معاملات معتبر جهانی از دلار به‌عنوان ارز مرجع استفاده می‌شود، چندان عجیب به نظر نمی‌رسد. بنا بر گزارش نشریه بیزینس اینسایدر، دلار یکی از موفق‌ترین ارزهای جهان در طول چهار سال گذشته تلقی می‌شود و به نظر می‌رسد این روند موفقیت قرار نیست قطع شود و در طول سال 2016 نیز شاهد روند صعودی دلار خواهیم بود. اما عللی که از دید این نشریه برای تضمین موفقیت احتمالی دلار در سال 2016 در نظر گرفته شده شامل چه مواردی می‌شود؟

*اقتصاد قوی ایالات متحده یکی از بزرگ‌ترین دلایل حفظ ارزش دلار است. اقتصاد آمریکا به‌ویژه در چند دهه اخیر که شرکای تجاری موفقی در کشورهای توسعه‌یافته‌ای چون ژاپن و کشورهای اروپایی جذب کرده، قدرت زیادی یافته است. این حضور موفق آمریکا در عرصه اقتصاد و تجارت بین‌الملل کمک شایانی به افزایش قدرت دلار کرده است

*به لطف بخش‌های وسیع و نامحدود تجارت آمریکا، به‌ویژه در حوزه انرژی و و تولید، تراز تجاری این کشور در طول سال‌های گذشته صعود قابل قبولی داشته است که این امر ارزش دلار در منطقه را ایمن نگه می‌دارد.

*در طول چند سال اخیر آمریکا تلاش‌های متعددی برای کاهش کسری بودجه در دستور کار دولت قرار داده است. در نتیجه با تقویت زیرساخت‌های بخش بودجه و کاهش کسری، ارزش دلار روندی صعودی طی کرده است.

*موارد متفرقه‌تری چون وضعیت بازار سهام اروپا و قیمت نفت از جمله مواردی هستند که در طول سال گذشته، به قدرت‌گیری دلار کمک کردند.

تلاش‌های موفق پوند

آخرین پیش‌بینی‌های نرخ ارز در پایان سال 2015، نشان می‌دهد پوند انگلستان وضعیت رو به رشدی خواهد داشت. حرکت آهسته پوند به سمت پیشرفت نه فقط در برابر دلار بلکه در مقایسه با یورو نیز کاملا محسوس است. تحلیلگران اقتصادی نشریه تلگراف معتقدند پوند به بالاترین نرخ صعود در برابر یورو در بازه زمانی هفت سال اخیر رسیده و این صعود در سال 2016 ادامه خواهد داشت.

اما قدرت گرفتن پوند در برابر کرون دانمارک، فرانک سوییس، دلارکانادا و کرون نروژ تاثیراتی محسوس بر نرخ بهره و وضعیت بانک‌های بریتانیا خواهد داشت. شاید به همین دلیل باشد که ریاست بانک ملی انگلستان در پیامی تلاش برای قدرت گرفتن پوند در برابر دلار را مسئله‌ای مهم و در عین حال تأمل برانگیز خواند.

وضعیت نابسامان ین

در طول سال 2013 و تا اواخر 2014 وضعیت ین ژاپن در مقایسه با دلار آمریکا چندان تعریفی نداشت. در واقع سقوط‌های مکرر و ضعف ین، برای اقتصاد ژاپن شرایط ناخوشایندی ایجاد کرده بود. اما کریستوفر ویکی هو، تحلیلگر اقتصادی نشریه دیلی‌فکس معتقد است، ین در سال 2016 می‌تواند بی‌جنجال و هیاهو به روزهای موفقیت باز گردد.

به عقیده وی، ژاپن به تجدید نظر در سیاست‌های مالی و توسعه همکاری‌های تجاری نیاز دارد. آن چه در طول سال گذشته ارزش ین را تضعیف کرد، مشکلات بانک مرکزی این کشور و تنگناهای تورم بوده است. بنابراین تغییر موضع در سیاست‌های اقتصادی این کشور می‌تواند به شروعی موفق در سال نو میلادی منجر شود.

پیش‌بینی‌های نامتعارف

اگرچه اغلب پیش‌بینی‌های نرخ ارز درون مایه‌ای مشابه دارند، اما در این میان برخی گزارش‌ها به‌شدت متفاوت و نامتعارف است. پیش‌بینی استیون جکوبسن، تحلیلگر ارشد بانک ساکسو کپنهاک از جمله همین پیش‌بینی هاست. وی معتقد است ارزش روبل روسیه تا پایان سال 2016 تا 20درصد افزایش را تجربه خواهد کرد. از سوی دیگر، در این سال یورو در برابر دلار تضعیف نخواهد شد و روندی صعودی طی خواهد کرد. این در حالی‌است که دلار با نوسان و حتی تضعیف وضعیت درگیر خواهد شد. برخی نشریات این اظهارنظر‌ها را نوعی شوخی و برخی دیگر محتمل دانسته‌اند.