بادبان روابط دریایی ایران و هند برافراشته می شود؟

بدون هیچ شکی نقشه ایران که به تعبیر برخی، بی شباهت به یک گربه نیست، نقشی مهم در موفقیت اقتصادی این کشور شرقی دارد. موقعیت استراتژیک ایران از یک سو و دسترسی به دریای کاسپین و خلیج فارس از سوی دیگر از مهم ترین ویژگی های بارز منطقه ای ایران است. اما این دورنمای جذاب جغرافیایی، در طول سال های گذشته، به سبب پاره ای از مشکلات منطقه ای و در سایه تحریم ها، اثراتی منفی بر اقتصاد رو به رشد ایران گذاشت.

اکنون یکی از انتظارات پساتحریم، افزایش روابط در بخش تجاری و بازرگانی بین الملل است . موقعیت مناسب ایران به لحاظ کشتیرانی و تجارت آزاد با کشورهای حاشیه خلیج فارس و سایر کشورهای منطقه، از دلایلی است که سهم انتظارهای تجاری از بخش دریایی را بالاتر می برد.

ایران و هند در حوزه کشتیرانی و روابط دریایی سابقه ای نسبتا قابل توجه دارند. سابقه ای که به دهه 70 میلادی بازمی گردد.

در این تاریخ بین دو کشور روابط تجاری گسترده ای در حوزه نفت و کشتیرانی وجود داشت. با این وجود با افزایش فشار تحریم ها در سال های گذشته و به ویژه در دولت گذشته ایران، روابط دریایی ایران و هند کمرنگ شد و عملا به وضعیت تعلیق درآمد.

احیای خطوط تجاری غیر ممکن نیست

گزارش های نشریه بلومبرگ حاکی از خبرهایی امیدوار کننده برای روابط دریایی ایران و هند است. شرکت حمل و نقل ویبولیتین هند، مترصد آن است که به زودی به احیای روابط 40ساله خود با صنایع دریایی ایران پرداخته و تجارت خود را با این کشور از سر گرفته و فصلی جدید در مناسبات دریایی خود با ایران ایجاد کند.

به نظر می رسد کاهش تحریم ها علیه ایران، نه تنها مقامات هندی را تشویق کرده تا مناسبات تجاری خود با ایران را رونقی تازه دهند، بلکه مقامات ایرانی را نیز مترصد ایجاد فضاهای تازه تجاری کرده است. شرکت هندی ویبولیتین امیدوار است با توسعه مناسبات دریایی خود با ایران سهم حضور هند در بازارهای آسیای میانه را افزایش دهد.

تا سال 2012 و پیش از تحریم های چشمگیر علیه ایران، بزرگ ترین اپراتور بین ایران و هند، خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران محسوب می شد اما با شدت گیری تحریم ها، روابط دو کشور به رکودی بی سابقه رسید. اکنون دولت هند در نظر دارد با احیای روابط تجاری خود با ایران به سرمایه گذاری 20 میلیارد دلاری در بخش بنادر و انرژی خلیج فارس بپردازد.

این همکاری از آن جهت به نفع ایران ارزیابی می شود که در طول ماه های پس از لغو تحریم، برخی کشورهای عرب منطقه و در رأس آنها عربستان، موضع گیری های آشکاری علیه ایران اختیار کردند.

بر این اساس، هر گونه تحول و توسعه روابط تجاری ایران با سایر کشورهای منطقه منجر به افزایش اقتدار این کشور در عرصه روابط دیپلماتیک بین المللی خواهد بود.

نفت و مزایای تجارت دریایی

از سر گیری تجارت نفتی ایران عامل محرک دیگری است که بنابر عقیده کارشناسان بلومبرگ نظر مساعد و مثبت هندی ها برای سرمایه گذاری تجارت دریایی با ایران را به خود جلب کرده است.

بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط نشریه منتسب به سازمان تجارت و بازرگانی دریای هند، با توجه به آنکه هند از مصرف کنندگان عمده نفت و انرژی ایران در منطقه محسوب می شود، از سرگیری روابط دریایی بین دو کشور برای هند محاسنی پرشمار، از جمله تامین انرژی را در پی خواهد داشت.

هند چهارمین مصرف کننده نفت در جهان است و یکی از مشتریان سرشناس برای نفت ایران محسوب می شود. با توجه به تشابهات فرهنگی و سطوحی از نیاز متقابل بین دو کشور در حوزه های علوم، فناوری، کشاورزی، انرژی و... پیش بینی می شود مناسبات دریایی مقدمه ای برای مناسبات تجاری دیگر باشد.

پایگاه خبری الجزیره نیز ضمن اشاره به توافقات اخیر بین ایران، هند و افغانستان برای تشکیل کریدور تجاری، بر اهمیت مسیرهای دریایی ایران و هند تاکید کرده و می نویسد «به نظر می رسد ایران و هند، هر دو منافعی میلیارد دلاری از تجدید روابط تجاری خود خواهند برد. در واقع هند به این واسطه، مسیر تجارت و تامین انرژی خود را هموارتر خواهد کرد و ایران به منبع درآمد قابل توجهی دست پیدا می کند.

کاهش هزینه، زمان و انرژی

نشریه هندوستان تایمز در گزارشی با اشاره به فعالیت های اخیر و توافقنامه های تجاری فی مابین کشورهای ایران و هند به اهمیت توسعه روابط دریای دو کشور تاکید کرده است که در بخشی از این گزارش می خوانیم؛ هند برای دسترسی به بخش هایی از آسیا و تجارت در این مناطق به مساعدت ایران نیازمند است. از سوی دیگر، ایران نیز برای احیای چهره تجاری و بین المللی خود در شرایط پساتحریم نیاز به برقراری روابط تجاری معتبر دارد.

بر این اساس این به نفع هر دو کشور است که با افزایش مناسبات مشترک، سهم فعالیت های دریایی خود را بهبود بخشند.