بادام‌هایی که روی زمین ماند

بـادام‌زمـینی از جمله محصولاتی است که در شمال کشور تولید می‌شود. تغییرکاربری‌ها، عدم بهره‌وری، بازار نامتعادل و واردات، بخشی از معضلاتی هستند که در سال‌های اخیر بسیاری از تولیدکنندگان این محصول را به حاشیه رانده است. از تولیدکنندگان و صادرکنندگان عمده بادام‌زمینی می‌توان به امریکا، آرژانتین، سودان، سنگال و برزیل اشاره کرد که 71 درصد صادرات بادام‌زمینی جهان را در اختیار دارند. در سال‌های اخیر، اتحادیه اقتصادی اروپا (EEC)، کانادا و ژاپن نیز به شمار واردکنندگان اصلی این محصول پیوسته‌اند که مجموعا 78 درصد واردات بادام‌زمینی جهان را دارند.
بادام‌زمینی آستانه اشرفیه یکی از انواع این محصول است که واجد کیفیت و مرغوبیت مطلوبی است اما متاسفانه در یک دهه اخیر واردات بی‌رویه انواع بادام‌های خارجی از قبیل چینی، عراقی، هندی و غیره سبب شده تا جایگاه بادام‌زمینی تولید داخل با وجود کیفیت منحصربه‌فردش متزلزل شود. مبادرت به کشت بادام‌زمینی و فعالیت‌های جانبی آن از جمله مشاغل مکمل کشاورزی منطقه است که می‌تواند نقش عمده‌ای در افزایش درآمد کشاورزان داشته باشد، جالب است به این مسئله توجه کنیم که کشاورزان این منطقه اغلب باغات اختصاصی برای بادام‌زمینی ندارند و با کشت درهم یا کنار یکدیگر همراه با محصولات باغی و صیفی دیگر، به تولید این محصول می‌پردازند. با وجود این مسئله بازهم آستانه اشرفیه به دلیل داشتن اراضی مناسب برای کشت این محصول بخش عمده‌ای از تولید را به عهده دارد. این روزها فصل برداشت بادام‌زمینی در مراحل پایانی خود به سر می‌برد، تا چند وقت دیگر این محصول در بازار به وفور پیدا می‌شود و البته قیمت آن برخلاف انتظار کشاورزان و طبق روال هرساله کاهش می‌یابد. فرصت را غنیمت شمرده و به سراغ گودرزکمالپور، مدیر جهاد کشاورزی این شهرستان رفته‌ایم تا در خصوص مشکلات این بخش و راهکارهایی برای رفع آن گفت‌وگویی اختصاصی انجام دهیم.

90 درصد تولید بادام‌زمینی کشور، در آستانه اشرفیه
قبل از هر چیزی باید اطلاعاتی در خصوص وضعیت فعلی این محصول در مقایسه با گذشته از نظر تعداد بهره‌برداران و میزان اراضی تحت کشت و میزان تولید بدانیم، کمالپور در پاسخ به این موضوع می‌گوید: در سال‌های اخیر از طریق اداره آموزش و ترویج مدیریت، دوره‌های آموزشی برای بهره‌برداران برنامه‌ریزی و کلاس‌های آموزشی برگزار می‌شود که موجب شده بادام‌کاران با شیوه‌های نوین کشت و کار آشنا شوند و خوشبختانه همین آموزش‌های کاربردی باعث افزایش میزان تولید و کیفیت تولید در سال‌های اخیر شده است.
وی در خصوص میزان دقیق تولید بادام‌زمینی می‌گوید: میزان اراضی زیرکشت بادام‌زمینی شهرستان آستانه‌اشرفیه 2507 هکتار با عملکرد متوسط 3683 کیلوگرم پیله خشک در هکتار است که این میزان کشت، منجر به تولید 90 درصد بادام‌زمینی کل کشور شده است. همچنین طبق آمارهای ما تعداد بادام‌کاران این شهرستان بالغ بر پنج هزار نفر است.  عملکرد بادام‌زمینی به این گونه است که از هر هکتار زراعت بادام‌زمینی حدود شش تن پیله‌تر برداشت می‌شود، از شش تن پیله تر، سه تن پیله خشک حاصل می‌شود، از سه تن پیله خشک 2100 کیلوگرم (70 درصد) دانه بادام‌زمینی و 900کیلوگرم (30 درصد) پوسته و ضایعات باقی می‌ماند. بنابراین از شش تن پیله برداشت شده در مزرعه، درنهایت حدود 35 درصد دانه بادام‌زمینی (2100 کیلوگرم) حاصل می‌شود.

توسعه زیرساخت‌ها
پس از اخذ این اطلاعات به سراغ اقدامات انجام شده و برنامه‌های پیش روی جهاد کشاورزی در خصوص کشت این محصول می‌رویم، کمالپور در مورد برنامه‌های جهاد کشاورزی می‌گوید: از اقدامات مهم و برنامه‌های پیش روی این مدیریت، احداث مرکز تحقیقات بادام‌زمینی در شهرستان – مکانیزه کردن کاشت داشت و برداشت – این محصول بوده است، بر آنیم تا با مکانیزه کردن این دستگاه‌ها زمان کمتر و تولید بیشتری حاصل کنیم. همچنین از دیگر برنامه‌های مورد نظر می‌توان به استفاده از ارقام جدید و اصلاح شده و اجرای سیستم آبیاری تحت فشار اشاره کرد.

جشنواره‌ای با طعم بادام
به علاوه این شهرستان هر ساله اقدام به برگزاری جشنواره بادام‌زمینی در یکی از روستاهای بادام خیز شهرستان می‌کند. این جشنواره شامل نمایشگاهی از تولیدات بادام‌زمینی و فرآورده‌های آن همراه با اجرای موسیقی محلی و نمایش آیینی، اجرای نمادین مراسم سنتی شکرانه محصول و دیگر برنامه‌های سرگرم‌کننده است، همچنین این جشنواره شامل غرفه‌های مستقیم فروش محصول و فرآورده‌های آن برای عموم است. به علاوه در این جشنواره برای ترغیب کشاورزان به معرفی و تقدیر از بادامکاران و تولید‌کنندگان برتر با شرکت مسئولان شهرستانی و استانی می‌پردازیم.
از اهداف مهم برگزاری جشنواره می‌توان به معرفی محصول بادام‌زمینی و فرآورده‌های آن به‌عنوان یک سوغات ارزشمند منطقه و استان به منظور جلب گردشگر اشاره کرد، همچنین این‌گونه جشنواره‌ها می‌تواند منجر به جلب توجه مسئولان، محققان، کارشناسان و بازرگانان به مقوله حمایت از تولید بادام‌زمینی شود و تنگناها و نقاط قوت و ضعف در ارتباط با تولید محصول را منعکس کند. کمالپور در ادامه می‌افزاید: مهم‌ترین مزیت این جشنواره را شاید بتوان در ترغیب بخش‌ظخصوصی در امور و خدمات مرتبط با محصول دانست که با ایجاد اطمینان خاطر و امنیت برای تولیدکنندگان و شاغلان فرآوری و عرضه، همراه است.

به فکر افزایش سطح زیر کشت نیستیم
کمالپور در خصوص پتانسیل‌ها، ظرفیت‌ها و کمبودهای این محصول می‌گوید: از جمله موانع و مشکلات این حوزه باید به واردات بی‌رویه بادام‌زمینی خارجی، عدم وجود ماشین‌آلات ویژه کاشت، داشت و برداشت و کمبود کارخانجات فرآوری بادام‌زمینی اشاره کرد. همچنین با توجه به سطح زیر کشتِ محدود این محصول در شهرستان، امکان توسعه سطح زیر کشت وسیع میسر نیست. ولی با استفاده از بذرهای مرغوب و اصلاح شده و به کارگیری سیستم آبیاری تحت فشار و مکانیـزاسیون عملکرد بهیـنه در واحـد سطـح، می‌توان به افزایش تولید دست یافت.
وی در انتها در مورد همکاری بخش خصوصی و احداث صنایع فرآوری و بسته‌بندی می‌گوید: در حال حاضر بخش خصوصی در مورد صنایع فرآوری و بسته‌بندی بادام‌زمینی در شهرستان اقدامات مهمی انجام داده که منجر به افتتاح واحدهای فرآوری بادام‌زمینی تحت عنوان زرگیل، کیانا و واحد پیله‌خشک‌کنی نوین گیلان شده است.  امید است با همکاری مسئولان در مورد محصولات اینچنینی که هم مزیت رقابتی با سایر تولیدات خارجی را دارند و هم منطقه ما ظرفیت سودآوری بسیاری در این حوزه را در خود دارد گام‌های بزرگ‌تری برداشته شود تا توسعه روزافزون آن را شاهد باشیم.