ایرلاین‌های ایرانی در فکر مسیرهای جدید

اجرایی شدن برجام و ورود دوباره هیات‌های مذاکره‌کننده خارجی به ایران برای از سر‌گیری همکاری‌ها، این امید را بین ایرلاین‌های ایرانی به وجود آورده تا با ارتقای جایگاه خود بار دیگر به اهداف کلان مدنظر در صنعت هوانوردی کشور نزدیک شوند.

ایرلاین‌هایی که در طول این سال‌ها به دلیل فشار قابل توجه خارجی حتی از تعمیر یا دریافت قطعات جدید برای هواپیماهایشان محروم بودند و این موضوع به زمین‌گیر شدن حدود 40 درصد از کل ناوگان هوایی کشور منجر شد، در این ماه‌ها توانسته‌اند بار دیگر با غول‌های صنعت هواپیمایی در جهان تعامل کرده و راه را برای خرید، لیزینگ یا اجاره هواپیماهای جدید باز کنند.

تنها قرارداد ایران ایر با شرکت ایرباس برای خرید 118 فروند هواپیمای مسافرتی جدید کافی بود تا صنعت حمل‌و‌نقل هوایی جهان خود را آماده کند تا بار دیگر با قدرت شرکت‌های ایرانی در این حوزه مواجه شود؛ شرکت‌هایی که در سال‌های نه‌چندان دور به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین قطب‌های صنعت هوانوردی جهان به حساب می‌آمدند و امروز تلاش می‌کنند بار دیگر جایگاه از دست رفته خود را به دست بیاورند.

برای بهبود نسبی اوضاع ایرلاین‌های ایرانی قطعاً در نظر گرفتن مسیرهای متنوع با تعداد پروازهای بالا و البته ارائه قیمت‌ها و شرایطی که مسافران را نسبت به انتخاب آنها ترغیب کند یکی از اصلی‌ترین اصول و موارد مورد نظر است. ایران ایر و چند ایرلاین ایرانی دیگر اعلام کردند در صورتی که هواپیماهای جدیدشان در طول ماه‌های آینده به پرواز دربیایند امکان این را خواهند داشت که نسبت به افزایش مسیرهای بین‌المللی‌شان به اروپا و حتی ایالات متحده آمریکا فکر کنند.

این در حالی است که با توجه به محدودیت‌های سال‌های گذشته ایرلاین‌های ایرانی از یک طرف و البته قدرت گرفتن باشتاب ایرلاین‌های منطقه‌ای از سوی دیگر شرایط برای رقابت بسیار دشوار شده است. ورود شرکت‌هایی از امارات، قطر و حتی ترکیه به این صنعت با تعداد هواپیماهای بالا باعث شده ایرلاین‌های ایرانی تنها در چند مسیر قابلیت خدمات‌رسانی خود را حفظ کنند که یکی از اصلی‌ترین این مسیرها پروازهای حج به سمت عربستان سعودی به حساب می‌آید.

پس از به وقوع پیوستن حوادثی در منطقه و افزایش اختلافات سیاسی میان دو طرف و البته پس از به وقوع پیوستن فاجعه منا در مراسم حج تمتع سال گذشته، امروز حرکت در این مسیر مهم به‌طور کامل متوقف شده است. هرچند مذاکرات طرف‌های ایرانی با عربستان همچنان ادامه دارد تا امکان اجرایی شدن مناسک حج واجب امسال فراهم شود اما با توجه به شرایط به وجود آمده، می‌توان انتظار داشت حتی در صورت از سر‌گیری پروازهای تمتع، صنعت هوانوردی ایران و ایرلاین‌های فعال در این حوزه لااقل باید برای مدت چند سال قید پروازهای عمره را بزنند؛ پروازهایی که می‌تواند از یک سو برای ایرلاین‌های داخلی سودی هرچند حداقلی به وجود بیاورد و از سوی دیگر نفوذ آنها در حریم هوایی منطقه را حفظ کند.

گزینه‌هایی برای محوریت یافتن ایرلاین‌های ایرانی

یک کارشناس صنعت هواپیمایی معتقد است هرچند با توجه به شرایط خاص پروازهای تمتع ایرلاین‌های ایرانی از این حوزه درآمد چندانی نداشتند، اما قطعاً لغو پروازهای عمره تعداد بالای سفر و مسافر را از این ایرلاین‌ها می‌گیرد که لغو آنها نیاز به طراحی گزینه‌های جایگزین دارد. محمد بشارتی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» عنوان کرد: در طول سال‌های گذشته سه ایرلاین ایران ایر، ماهان و هواپیمایی سعودی پروازهای حج تمتع را انجام می‌دادند که البته با توجه به زمان‌بندی خاص این سفرها، بسیاری از پروازها مجبور بودند مسیر رفت یا برگشت را به شکل خالی طی کنند تا امکان پرواز مجدد داشته باشند.

از این رو در عملیات حج تمتع امکان سودآوری زیاد برای ایرلاین‌ها وجود نداشت. وی ادامه داد: در پروازهای عمره اما شرایط متفاوت بود. با توجه به دائمی بودن این پروازها و تعداد بالای مسافران، ایرلاین‌های ایرانی پروازهای خاصی برای آن در نظر گرفته بودند و در طول سال تعداد قابل توجهی مسافر از این طریق جابه‌جا می‌شد. این امر هم برای ایرانی‌ها و هم برای طرف سعودی ضررآفرین است و در این بین سعودی‌ها با توجه به کاهش تردد در فرودگاه‌هایشان و البته نرسیدن ارز جدید به آنها ضرر بیشتری متحمل می‌شوند.

به گفته بشارتی، لغو این پروازها می‌تواند با استفاده از مسیرهای جایگزین یا در نظر گرفتن امکانات متناسب به‌طور کامل برای طرف ایرانی جبران شود و در این بین این عربستان است که باید با این خلأ درآمدی کنار آید.

علیرضا بحیرایی، کارشناس صنعت هوانوردی نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز»، از ظرفیت قابل توجه ایرلاین‌های ایرانی در پروازهای منطقه‌ای سخن گفت و افزود: هرچند ایرلاین‌های ایرانی از لغو پروازهای حج ضرر می‌کنند، اما برخلاف عربستان، این ضرر قابل جبران خواهد بود. وی توضیح داد: ایرلاین‌های ایرانی به خصوص پس از لغو تحریم‌ها و امکان افزایش توان ناوگان‌شان، جایگاه قابل توجهی در پروازهای منطقه دارند.

ما تنها در طول یک سال بیش از یک میلیون مسافر ایرانی به مقصد ترکیه داریم و در حال حاضر بخش قابل توجهی از این پروازها را ایرلاین‌های ترکیه‌ای انجام می‌دهند. اگر شرایطی به وجود بیاید که ایرلاین‌های ایرانی در این حوزه فعالیت کنند، قطعاً سودی قابل توجه نصیب آنها خواهد شد. با آمدن هواپیماهای جدید حتی امکان اینکه مسیرهای دورتری نیز در دستور کار قرار گیرد وجود دارد.

هرچند ایرلاین‌های ایرانی می‌توانند به گزینه‌های متنوعی برای جایگزین کردن پروازهای عمره فکر کنند و در این میان این کشور سعودی خواهد بود که باید فکری به حال کاهش قابل توجه مسافران کند، اما قطعاً برنامه‌ریزی برای گزینه‌های جایگزین امری حیاتی است. فضایی بزرگ در پروازهای منطقه‌ای پیش‌روی ایرلاین‌های داخلی قرار دارد و به دست آوردن تنها بخشی از این بازار می‌تواند بسیاری از دغدغه‌های توسعه محور ایرلاین‌ها ایرانی را پاسخ دهد.

ارتباط با نویسنده: j.hashemi1992@gmail.com