ایران در فاصله بین رونق و رشد اقتصادی

این روزها رئیس‌جمهور و مسئولان اقتصادی کشور صحبت از رونق اقتصادی در سال 95 می‌کنند و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که در سال آینده رشد اقتصادی 5.5 درصدی در کشورمان اتفاق می‌افتد. این در حالی است که کارشناسان و فعالان بخش خصوصی بر این باورند که سرعت گرفتن و افزایش فعالیت‌های تولیدی، کاهش بیکاری و بالا رفتن قدرت خرید مردم از جمله زیرساخت‌های لازم برای تحقق رشد و رونق اقتصادی در سال آینده است. در عین حال فعالان اقتصادی معتقدند که برای تحقق رشد اقتصادی در سال 95 باید از اقتصاد نفتی دست برداشت و به اقتصاد تولیدی رو آورد و برای اینکه اقتصاد تولیدی به وقوع بپیوندد، باید سرمایه‌گذاری‌های خارجی در یک فضای شفاف اقتصادی و رقابتی جذب شود.

همچنین فعالان اقتصادی اعتقاد دارند که هر چند لغو تحریم‌ها یک اتفاق مثبت در راستای تحقق رشد اقتصادی است، اما برخی عوامل دیگر می‌تواند روند رشد اقتصادی را به‌شدت دستخوش تغییر کند.«فرصت امروز» در گفت‌وگو با تعدادی از فعالان اقتصادی، تحقق رشد اقتصادی 5.5درصدی در سال آینده را مورد بررسی قرار داده است.

***

محمد اثنی عشری:

برخی عوامل رشد، اقتصادی را دچار تغییر می‌کند

محمد اثنی عشری، مدیرعامل شرکت بهسو صنعت معتقد است که هر چند لغو تحریم‌ها یک اتفاق مثبت است، اما بازتاب تصمیمات غیر‌هم راستا با روندهای جهانی، انتخابات مجلس و ده‌ها مورد نظیر این باعث می‌شود روند رشد اقتصادی به‌شدت دچار تغییر شود.

اخیرا رئیس‌جمهور و مسئولان کشور از رونق اقتصادی در سال 95 صحبت کرده‌اند و پیش‌بینی مسئولان این است که در سال آینده رشد اقتصادی 5.5‌درصدی حاصل شود. آیا با توجه به شرایط حاکم بر کشور، این پیش‌بینی قابل تحقق است؟

پیش‌بینی رشد اقتصادی ایران از سوی رئیس‌جمهور و مسئولان اقتصادی کشور حدود 5,5‌درصد است. این در حالی است که موسسه رتبه‌بندی بین‌المللی  capital intelligence رشد اقتصادی ایران را درسال 2014 بالغ بر 4‌درصد و نرخ تورم را 5/11‌درصد پیش‌بینی کرده است. صندوق بین‌المللی پول هم در تخمین خود با توجه به لغو تحریم‌ها، افزایش فروش نفت، کاهش هزینه مبادلات رشد تولید ناخالص داخلی را بین 4 تا 5,5‌درصد برآورد کرده است.

در عین حال مرکز نوآوری و دانش موسسه مشاوره «فراست اندسالیوان» ایران را در اقتصاد منطقه خاورمیانه، پس ازعربستان سعودی معرفی کرده و رشد اقتصادی 5‌درصد را پیش‌بینی کرده است و تاکید دارد که اصلاحات در نهادهای بورسی بانکی و مالی و مدیریت درآمدهای نفتی کشورمان باید در اولویت قرار گیرد.

اما آنچه محتمل به نظر می‌رسد این است که ایران کشور ویژه‌ای است و سیاست بر تمام زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن سایه افکنده است. شاید امروز لغو تحریم‌ها یک اتفاق مثبت باشد اما بازتاب فعالیت‌های افراد قانون شکن و خودسر، تصمیمات غیر‌هم راستا با روندهای جهانی، انتخابات مجلس و ده‌ها مورد نظیر آن باعث می‌شود روند رشد اقتصادی به‌شدت دچار تغییر شود.

اشاره کردید که برخی مسائل می‌تواند روند رشد اقتصادی کشورمان را دستخوش تغییر کند. با توجه به این موضوع، به نظر شما برای تحقق رونق و رشد اقتصادی، دولت باید چه برنامه‌هایی را در کشور اجرا کند؟

کشور ما اکنون بیش از هر چیز به منابع سرمایه‌ای نیاز دارد که باید از طریق سرمایه‌گذاری خارجی یا اجازه ورود سرمایه ایرانیان خارج از کشور محقق شود و این سرمایه‌گذاران نیاز به بستری آرام و قابل پیش‌بینی دارند. ما اکنون دارای بیشترین نیروی جوان تحصیلکرده در داخل کشور هستیم که از انرژی و پتانسیل شایسته‌ای برخوردارند، ولی اختلافات اثرگذار سیاسی جناح‌های مختلف اجازه استفاده موثر از آنها را نمی‌دهد.

از همین رو تکلیف نظام باید با نیروهای خودسر و قانون‌شکن مشخص شود و نباید اجازه داد هر روز تعداد محدودی عامل فشار، آرامش و ثبات اقتصادی را مورد مخاطره قرار دهند. نیروهای امنیتی کشور که کارنامه بسیار درخشانی در ایجاد امنیت دارند و کشورمان را امن و دور از دسترس تروریست‌های منطقه قرار داده‌اند، قطعا می‌توانند از پس این عوامل مخرب برآیند و مهم آن است که اراده آن فراهم باشد.

به آنچه که دولت باید انجام دهد، اشاره کردید. در این میان بخش خصوصی برای تحقق رشد و رونق اقتصادی باید چه اقداماتی را انجام دهد؟

بدیهی است تحقق رشد اقتصادی 5‌درصد در یک شرایط آرام و بدون دغدغه قابل دسترسی است، اما نتایج انتخابات و فرآیند آن، طرح تحریم‌های جدید به واسطه توانمندی‌های موشکی و غیره را در اثرگذاری بر رشد اقتصادی نباید نادیده و بی‌اثر تلقی کرد. به نظر من بخش خصوصی تنها در این فضا می‌تواند ورود پیدا کند و حرکت رشد اقتصادی کشور را شتاب دهد.

***

مسعود دانشمند:

لازمه رونق و رشد، اقتصاد تولیدی است

مسعود دانشمند، مدیر عامل شرکت حمل واردات ایران معتقد است که برای تحقق رشد اقتصادی در سال آینده باید از اقتصاد نفتی دست برداریم و به اقتصاد تولیدی رو بیاوریم و سرمایه‌گذاری‌های خارجی را جذب کنیم.

اعتقاد کارشناسان و صاحبنظران این است که برای تحقق رشد و رونق اقتصادی در سال 95 باید دولت برنامه‌های مدون و مشخصی داشته باشد. به نظر شما اگر قرار باشد دولت برنامه‌ریزی و هدفگذاری‌ای در این زمینه داشته باشد، باید چه مواردی را مدنظر داشته باشد؟

برای اینکه ما بتوانیم به رشد اقتصادی دست پیدا کنیم، باید حتما به سمت تولید برویم و از اقتصاد نفتی دست برداریم و به اقتصاد تولیدی فکر کنیم و برای صادرات و بازارهای منطقه و بازارهای جهانی تولید کنیم.این اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه ما بتوانیم سرمایه‌گذاری‌های خارجی را جذب کنیم و سرمایه‌های خارجی در صورتی جذب می‌شود که یک فضای شفاف اقتصادی و فضای رقابتی و فضای خصوصی و غیردولتی داشته باشیم.

اگر این شرایط مهیا شود، قطعا می‌توانیم سرمایه‌های خارجی را به سرعت جذب کنیم و میزان تولید را افزایش دهیم و با تولیدی که انجام می‌دهیم، رشد 5.5‌درصدی محقق می‌شود. البته باید بخشی از این رشد و رونق اقتصادی را از محل مدیریت و افزایش بهره‌وری به دست آوریم که این بخش می‌تواند 1.5 تا 2‌درصد باشد. اما دولت باید تکلیف خود را روشن کند و در شرایطی که برنامه ششم توسعه و لایحه بودجه سال 95 در دست مجلس است، طرحی را هم در مورد اجرای سریع اصل 44 قانون اساسی به مجلس ارائه دهد و خود را از مسائل تصدی‌گری کنار بکشد.

این موضوع که دولت تا پایان برنامه ششم توسعه یعنی سال 99 می‌خواهد 15‌درصد نسبت به وضع موجود خود را کوچک کند، قدم خیلی موثری نیست، بلکه قدم موثر این است که ظرف دو سال بتواند تمام تصدی‌گری خود را رها و به بخش خصوصی واقعی و نه خصولتی‌ها واگذار کند.

اشاره کردید که یک قدم موثر برای تحقق رشد اقتصادی، واگذاری امور به بخش خصوصی واقعی است. در صورتی که این موضوع محقق شود، بخش خصوصی باید چه اقداماتی انجام دهد؟

پس از این اقدام بخش خصوصی باید شروع به فعالیت کند و سرمایه‌های خارجی و تکنولوژی‌های جدید را جذب کند و تولید در فضای کاملا رقابتی و شفاف اتفاق بیفتد، در غیر‌این صورت اگر بخواهیم به اقتصاد نفتی و آزاد شدن پول‌های بلوکه شده کشورمان و استفاده از آنها در واردات کالا فکر نمی‌کنیم، نمی‌تواند رشد اقتصادی پایدار را به وجود آورد.

ما باید به رشد اقتصادی پایدار فکر کنیم. یعنی باید این‌گونه فکر کنیم که برای مدت 5 تا 10 سال، هر سال حدود 5‌درصد رشد اقتصادی داشته باشیم و برای تحقق رشد اقتصادی پایدار متکی به تولید باشیم نه درآمد نفتی و پول‌های بلوکه شده. اگر ما به تولید ملی و توسعه بنگاه‌های کوچک و متوسط فکر کنیم، می‌توانیم به این مهم هم دست پیدا کنیم.

شما اشاره کردید که برای تحقق رشد اقتصادی، باید شرایطی وجود داشته باشد. پس با توجه به اینکه هنوز شرایطی که شما به آن اشاره داشته باشید، محقق نشده است، می‌توانیم بگوییم که رشد اقتصادی 5.5‌درصدی هم امکان تحقق ندارد؟

بله، همین‌طور است. این موضوع مشروط است و اگر شرایطی که اشاره کردم وجود داشته باشد، امکان رشد اقتصادی 5.5‌درصدی وجود دارد، در غیر‌این صورت باید به رشد یک تا 2‌درصدی فکر کنیم.

***

فرامرز مرادی:

زیرساخت‌های لازم برای رشد اقتصادی فراهم شود

فرامرز مرادی، عضو هیات‌مدیره انجمن مدیران خراسان رضوی سرعت گرفتن و افزایش فعالیت‌های تولیدی، کاهش بیکاری و بالا رفتن قدرت خرید مردم را از جمله زیرساخت‌های لازم برای تحقق رشد و رونق اقتصادی در سال آینده می‌داند.

در حالی که پیش‌بینی‌ها حاکی از رشد اقتصادی 5.5درصدی در سال آینده است، اما به هر حال این اتفاق به خودی خود رخ نمی‌دهد. به نظر شما باید چه برنامه یا برنامه‌هایی برای تحقق رشد و رونق اقتصادی در کشور پیاده‌سازی شود؟

قدر مسلم به این راحتی نه رشد و رونق ایجاد می‌شود و نه رکود از بین می‌رود. برای این کار باید زیرساخت‌ها فراهم شود و زیرساخت‌های خروج از رکود این است که فعالیت‌های تولیدی سرعت بگیرد و افزایش پیدا کند، بیکاری کاهش بیابد و قدرت خرید مردم بالا برود. اینها موضوعاتی است که دولت باید شرایط آن را فراهم کند. همچنین در ارتباط با رونق و رشد اقتصادی، نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر داریم و قطعا سرمایه‌گذاری داخلی، به تنهایی جوابگو نیست.

پس از اینکه تحریم‌ها لغو شود، اگر در کشور امنیت لازم برای سرمایه‌گذاران فراهم شود، سرمایه‌گذاران خارجی یا ایرانیان مقیم خارج تمایل به سرمایه‌گذاری در کشور پیدا می‌کنند. مقدمات این موضوع را هم باید دولت فراهم کند. اگر رئیس‌جمهور و هیأت دولت این توان را دارند که در چنین شرایطی این زیرساخت را فراهم کنند، ممکن است هم رونق را داشته باشیم و هم رکود از بین برود.

با توجه به اینکه لغو تحریم‌های اعمال شده علیه ایران آغاز شده است، دولت فرصت خوبی دارد که از این شرایط استفاده کند. البته مشروط به اینکه برنامه درستی داشته باشد. به‌نظر شما اینطور نیست؟

نیاز به این وجود دارد که در داخل کشور تا این اندازه دوگانگی بین نیروهای مختلف وجود نداشته باشد، به‌خصوص در ارتباط با مسائل اقتصادی افراد یکدیگر را تخریب نکنند زیرا این مسائل آثار منفی را بر نگرش سرمایه‌گذاران خارجی دارد. زمانی که سرمایه‌گذاران خارجی مشاهده کنند که در داخل کشورمان هماهنگی لازم وجود ندارد، حاضر به سرمایه‌گذاری نمی‌شوند. باید شرایط خوبی در کشور فراهم شود و در مجموعه حاکمیت نیز یک هماهنگی به وجود بیاید.

اشاره کردید که باید شرایط برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی در کشور فراهم شود. به زعم شما علاوه موضوعی که اشاره کردید، دیگر شرایط و زمینه‌های لازم برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی وجود دارد؟

این موضوع که ما اجازه داشته باشیم بخش خصوصی کشور بیش از این فعال شود، فعالان این بخش می‌توانند کمک کنند که سرمایه‌گذاران خارجی وارد کشور شوند. منتها باید به‌گونه‌ای باشد که آنها هم بتوانند در داخل کشور رقابت کنند و شرایط به‌گونه‌ای نشود که آمدن سرمایه‌گذاران خارجی به ضرر سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان داخلی باشد.

در واقع باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که هم سرمایه‌گذاران خارجی سود لازم را کسب کنند و هم از این سرمایه برای بهبود کمی و کیفی تولیدات داخلی استفاده شود. در همین راستا باید میزان واردات را کاهش داده و میزان صادرات را افزایش دهیم. اگر میزان صادرات رشد کند، می‌توانیم ارزش بیشتری را جذب و زمینه را برای بهبود تولید فراهم کنیم.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com