اکنون زمان پذیرش معجزه نوآوری در واحدهای صنعتی است

آنچه در سطح واحدهای صنعتی کشور در حال وقوع است، نشان از رخوت و رکودی است که اگر در اسرع وقت راهکاری جدید برای آن اندیشیده نشود، شهرک‌های صنعتی کشور به قبرستان صنعتی تبدیل خواهند شد. متاسفانه هم اینک به شغل‌های مولد در کشور کمتر اهمیت داده می‌شود و مشکلات داخلی واحدهای صنعتی از قبیل ضعف در توان رقابتی، کیفیت پایین کالاها و خدمات تولیدی در کنار مشکلات محیطی نظیر تحریم‌های بانکی، تعرفه بالای واردات، غیر‌واقعی بودن نرخ ارز و مشکلات سیاسی دست به دست هم داده‌اند که بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی به ورطه نابودی کشانده شوند. 

این امر علاوه بر از دست رفتن سرمایه‌های مادی بسیاری از افراد که عمر خود را در این راه صرف کرده‌اند، موجب سرگردانی سرمایه‌های انسانی بسیاری از قشرهای متخصص تا نیروی ماهر و نیمه‌ماهر و به دنبال آن بحران بیکاری در سطح جامعه می‌شود. 

شاید این امر به ذهن متبادر شود که تاکنون در جهت آسیب‌شناسی مشکلات واحدهای صنعتی طرح‌های بسیاری تعریف شده است و چه سود که نتیجه آن تاکنون نتوانسته مانع از تعطیلی 14 هزار واحد صنعتی (به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت) شود. اما باید توجه داشت آنچه در خیل عظیم این طرح‌ها قابل مشاهده است، خلأ توجه به شاخصی چون نوآوری در ارائه راهکار است...

امروزه جوامع صنعتی جهانی به این نتیجه رسیده‌اند که سازمان‌ها بیشتر با تکیه بر نوآوری و ترویج فعالیت‌های نوآورانه در درون خود می‌توانند برتری‌های بلندمدت‌شان را در عرصه رقابتی حفظ کنند. تغییرات سریع تکنولوژی، کوتاه شدن دوره عمر محصولات و تکنولوژی و فشرده شدن رقابت موجب شده است بنگاه‌هایی که تولید و خلق ایده‌های نو و اجرایی کردن آن را مورد توجه قرار می‌دهند، در عرصه فعالیت خود با شکست روبه‌رو نشوند. تنها در این حالت است که بنگاه اقتصادی می‌تواند خود را به نحو موثری مدیریت کند و به سمت مزیتی بکشاند که از درس‌های محیطی آموخته است. 

در حقیقت در دنیای پرتلاطم امروز سازمانی موفق است که نیازها و خدمات تازه‌تر مورد نیاز مشتریانش را برآورده سازد و فرصت‌های نوین رشد را کشف کند. در این سازمان طول عمر بی‌نهایت است و همواره جوان و پرتوان باقی می‌ماند و می‌تواند به بقای شایسته خود امیدوار باشد. 

توجه به رویکرد نوآورانه، با ارائه محصولات کاملا جدید یا بهبود یافته، می‌تواند بازارهای جدید را ایجاد کند و سهم بازار را بالا برد. علاوه بر آن با کاهش هزینه‌ها، موجب سودآوری و افزایش مزیت‌های رقابتی شده و به چالش‌های مالی سازمان در بحران‌ها پاسخ دهد. به عبارت دیگرنتیجه این رویکرد در سطح سازمان و بنگاه اقتصادی، استفاده از فرصت‌های بازار را امکان‌پذیر ساخته و بازگشت سرمایه را بهبود می‌بخشد. 

بر این اساس بر پایه تجارب پیشین، بررسی نقاط قوت و ضعف فعالیت‌های انجام گرفته در حوزه افزایش بهره‌وری واحدهای صنعتی و مشاوره متخصصان بین‌المللی، طرح نوینی را تدوین و ارائه کرده‌ایم که فاز اول آن هم‌اکنون با نام «امداد صنعت» در سطح استان آذربایجان شرقی در حال اجراست. 

در این طرح هر واحد صنعتی مورد سنجش و ارزشیابی توان خود در ابعاد مختلف سازمانی از دیدگاه فرهنگ نوآوری، استراتژی نوآورانه، توسعه محصولات و خدمات نوآورانه، مدیریت ایده‌ها، طول عمر فرآیند نوآورانه محصولات و نتایج حاصله از نوآوری قرار می‌گیرد و پس از آن با موشکافی دقیق وضع موجود و پیدا کردن نقاط قوت و ضعف، راهکاری مناسب برای برون‌رفت از وضعیت کنونی و بر مبنای فرصت‌ها و تهدیدات موجود در دنیای رقابتی پیش روی واحد صنعتی ارائه می‌شود. این راهکارها در نهایت موجب خواهد شد تا هر واحد حرکت مناسبی در جهت پیشی گرفتن از رقبا بر مبنای خدمات یا محصولات نو اتخاذ کرده و نقشه راه آینده سازمان خود را بر جاده نوآوری بنا کند. 

نکته متمایزی که طرح فوق آن را دنبال می‌کند، حمایت دوره‌ای واحد صنعتی است و متخصصان طرح به‌عنوان مشاوران همراه واحد، یاور همیشگی آنها در مسیر نوآورانه خود خواهند بود. واحدهای صنعتی شرکت‌کننده به دلیل ساختارشکنی و دیدگاه نوینی که در حین اجرای طرح با آن آشنا خواهند شد، در باشگاه نوآوران استان خود عضو خواهند شد و امکان تبادل اطلاعات با واحدهای صنعتی مشابه و بهره‌مندی از تجارب و همچنین خدمات آنها را پیدا خواهند کرد. 

مسلما با حرکت در این راستا همزمان افرادی همفکر و خلاق پرورش خواهند یافت تا هر یک در جایگاه سازمانی خود مطابق با استراتژی نوآورانه اتخاذ شده، فعالیت شان را سازماندهی کنند و آماده ورود به فعالیت اقتصادی جدید شوند. ایجاد تفکر خویش‌فرمایی، خلاقیت و کارآفرینی بدین طریق خواهد توانست دسترسی بنگاه اقتصادی در مسیر نوآوری را تسریع بخشد و هزینه کمتری در جهت مشکلات احتمالی ناشی از تفکر و عملکرد نادرست افراد به سازمان تحمیل کند. 

خلاصه آنکه تجارب چندین ساله خود را در قالب این طرح جمع کرده‌ به‌دنبال ایجاد تحولی نوین در سطح واحدهای صنعتی کشور هستیم. حال وقت آن است که گفته‌های شاعران و اندیشمندان سرزمین مان همچون سهراب سپهری و مجتبی کاشانی را که توجه به دیدگاه نو در زندگی را در قالب اشعاری چون «چشم‌ها را باید شست، جور دیگر باید دید» و «نو بگوییم و نو بیندیشیم، عادت کهنه را به هم بزنیم» به طرز زیبایی بیان کرده‌اند، در سراسر واحدهای صنعتی کشور به کار بندیم. 

دست شما را این‌بار با شیوه‌ای نوین جهت همکاری می‌فشاریم! و منتظر همراهی مدیران خوشفکر و آینده نگری که از همین لحظه در صدد ایجاد ساختار نوین تفکر در سازمان خود در جهت آینده روشن هستند، خواهیم بود. 

* عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر