اولویت کدام است ؟

پس از حصول توافق هسته‌ای میان ایران و گروه 5+1 در مورد این موضوع که در شرایط پساتحریم باید چه اقداماتی در اقتصاد کشور انجام شود، مباحث بسیاری مطرح شده است. یکی از مباحث مطرح شده به اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها در شرایط پساتحریم مربوط می‌شود. تلقی برخی کارشناسان و نمایندگان مجلس این است که باید بخشی از اموالی که قرار است به کشور بازگردد، صرف تقویت و توسعه زیرساخت‌های کشور شود. در همین رابطه برخی از فعالان بخش‌خصوصی بر این باورند که باید یک برنامه پنج ساله برای اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها در شرایط پساتحریم در نظر گرفته شود.

در عین حال اعتقاد برخی از فعالان بخش‌خصوصی این است که برای توسعه زیرساخت‌ها در پساتحریم، بودجه دولتی به‌تنهایی کافی نیست و باید در این زمینه سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی نیز جذب شود. «فرصت امروز» در گفت‌وگو با تعدادی از فعالان بخش‌خصوصی ضرورت‌های اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها در شرایط پساتحریم و موانع و چالش‌های پیش‌روی این موضوع را مورد بررسی قرار داده است.

مسعود دانشمند:
توسعه زیرساخت‌ها برنامه 5ساله می‌خواهد

مسعود دانشمند، دبیرکل خانه اقتصاد ایران و از فعالان عرصه تجارت معتقد است که باید یک برنامه پنج ساله برای اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها در شرایط پساتحریم در نظر گرفته شود.

به نظر شما در شرایط پساتحریم چه ضرورت‌هایی برای توسعه زیرساخت‌ها وجود دارد؟

پس از پیروزی انقلاب، وقوع جنگ موجب شد که فرصتی برای اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها فراهم نشود و پس از پایان دوران جنگ نیز مسائلی مانند کاهش قیمت نفت مانع از اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها شد و به این ترتیب فرصت‌ها برای این کار یکی پس از دیگری از بین رفت. اما به نظر می‌رسد که دوران پساتحریم می‌تواند فرصت مناسبی برای اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها در کشور باشد.

در حال حاضر به دلیل مشکلات و مسائلی که در زمینه زیرساخت‌ها وجود دارد، نخواهیم توانست در شرایط پساتحریم در اقتصاد جهانی مشارکت پیدا کنیم. به‌عنوان مثال هم‌اکنون در زمینه وضعیت اینترنت و پهنای باند شرایط خوبی نداریم و این در حالی است که به دنبال توسعه دولت الکترونیک هستیم. در عین حال دارای برق مطمئنی نیستیم ،پس دولت الکترونیک دچار مشکل می‌شود. بنابراین تمام ضعف‌های موجود در زیرساخت‌ها باید رفع شود تا بتوان به موفقیت‌آمیز بودن اقدامی مانند توسعه دولت الکترونیک امیدوار بود. البته قاعدتا دولت نمی‌تواند توسعه زیرساخت‌ها را یک شبه انجام دهد و در عین حال اگر اقدامی در این زمینه انجام ندهد، فرصت توسعه زیرساخت‌ها از دست می‌رود. در عین حال باید به این موضوع توجه داشته باشیم که کشورها و شرکت‌هایی که در شرایط پساتحریم خواهان مشارکت در اقتصاد ایران هستند، به مدت طولانی منتظر نمی‌مانند که ما زیرساخت‌ها را اصلاح کنیم و توسعه دهیم.

با توجه به مسائلی که ذکر کردید، برای توسعه زیرساخت‌ها در پسا تحریم باید چه اقداماتی انجام شود؟

دولت باید این موضوع را بررسی کند که به چه میزان امکانات زیرساختی را می‌تواند مهیا کند. در این رابطه یکی از اساسی‌ترین کارها این است که برای توسعه زیرساخت‌ها از کشورهایی مانند ژاپن، آلمان و فرانسه مشارکت بخواهیم. در حال حاضر ژاپنی‌ها، آلمانی‌ها و فرانسوی‌ها علاقه‌مندند که در زمینه زیرساخت‌هایی مانند برق با کشورمان همکاری داشته باشند. این اقدامات در عرض سه تا چهار سال جواب می‌دهد و منجر به اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها می‌شود. برای دستیابی به چنین شرایطی باید یک برنامه پنج ساله برای اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها در نظر گرفته شود.

بخش‌خصوصی در این رابطه باید چه کمک‌هایی را ارائه دهد؟

البته بخش‌خصوصی می‌تواند اقداماتی را در رابطه با این موضوع انجام دهد اما برنامه‌ریزی اصلی را باید دولت انجام دهد و بخش‌خصوصی باید در کنار دولت باشد.

ورود دارایی‌های آزاد شده به کشور چه تاثیراتی بر توسعه زیرساخت‌ها در پساتحریم خواهد داشت؟

البته نباید خیلی به این موضوع فکر کنیم که قرار است به چه میزان دارایی وارد کشور شود تا بخشی از آن را صرف اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها کنیم و باید با اتکا به آنچه در اختیار داریم، اقداماتی در این رابطه انجام دهیم و قاعدتا باید دولت در این زمینه برنامه ارائه کند.

***

محمود تولایی:
استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی بسیار موثر است

محمود تولایی، رییس اتاق بازرگانی کاشان معتقد است که در کنار بهره‌گیری از پتانسیل‌های موجود در بخش خصوصی، استفاده از فرصت سرمایه‌گذاری خارجی برای توسعه زیرساخت‌ها بسیار موثر است.

گزارشی که چند ماه پیش مجمع جهانی اقتصاد منتشر کرد، نشان می‌داد که ایران به لحاظ کیفیت زیرساخت‌ها وضعیت نامطلوبی دارد. به نظر شما کدام یک از زیرساخت‌های کشور به اصلاح و توسعه نیازمند است؟

به دلیل اینکه کشور ما در کریدور شمال- جنوب قرار دارد، توقع این بوده که در کریدورهای ریلی و جاده‌ای از شرایط مطلوبی برخوردار باشد. در صورتی که هم‌اکنون حمل‌و‌نقل ریلی و جاده‌ای وضعیت مطلوبی ندارد. در عین حال به غیر ‌از بندرعباس که وضعیت معمولی دارد، سایر پایانه‌های مرزی و بنادر کشور ظرفیت‌های لازم را برای ترانزیت کالا در اختیار ندارند. همچنین در کشور ما زیرساخت‌های فرودگاهی هم وضعیت مطلوبی ندارد.

اما برای اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها در شرایط پساتحریم به جاده‌ای نیاز است که در آن سنگلاخ وجود نداشته باشد. این در حالی است که ما باوجود دارا بودن منابع لازم سال‌هاست که در زمینه توسعه برق و توسعه نیروگاه‌های سوخت فسیلی مشکل جدی داریم. البته بعضا این موضوع بیان می‌شود که نباید سرمایه‌های کشور از بین برود اما در پاسخ به افرادی که این موضوع را مطرح می‌کنند باید این مسئله را مطرح کرد که آیا ما در زمینه بسیاری از منابع رتبه‌های نخست دنیا را داریم باید تمام این منابع را برای خود نگه داریم و از آنها برای اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها استفاده نکنیم؟ در واقع باید به این موضوع توجه داشته باشیم که اگر در شرایط پساتحریم زیرساخت‌ها توسعه بیابد، می‌توانیم پله‌های بعدی را با موفقیت بیشتری طی کنیم.

بنابراین شما معتقدید که در کشور ما امکان اصلاح زیرساخت‌ها وجود دارد و فقط باید دولت و بخش خصوصی با برنامه‌ریزی و اقدام هماهنگ به درستی عمل کنند؟

البته در دنیا بخش خصوصی در مورد مباحث زیرساختی کمتر ورود پیدا می‌کند اما در کشور ما برخی از بزرگراه‌ها با مشارکت بخش خصوصی ساخته شده است. اما در کنار بهره‌گیری از پتانسیل‌های موجود در بخش خصوصی، استفاده از فرصت سرمایه‌گذاری خارجی برای توسعه زیرساخت‌ها بسیار موثر است و این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند امنیت استراتژیک را برای کشور به ارمغان بیاورد. در مورد توسعه زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی می‌توانند در خصوص حمل‌و‌نقل ریلی و جاده‌ای و توسعه برق اقداماتی را انجام دهند.

مهم‌ترین مشکلات و چالش‌های پیش روی اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها در کشور چیست؟

تا چندی پیش یکی از بزرگ‌ترین مشکل‌ها و چالش‌ها این بود که از یک دهه قبل دولت هم کارفرما و هم مجری بود و در عین حال پیمانکاران خاصی با دولت همکاری داشتند. اما در حال حاضر این باور ایجاد شده که باید برخی از پروژه‌ها را با بخش خصوصی به مشارکت گذاشت. از همین رو به نظر می‌رسد، اگر در توسعه زیرساخت‌ها مشارکت بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران خارجی وجود داشته باشد و این سرمایه‌گذاران به درستی انتخاب شوند، به طور حتم کارها با سرعت بیشتری پیش خواهد رفت.

***

حمیدرضا صالحی:
توسعه زیرساخت‌ها موجب رشد تولید ناخالص ملی می‌شود

حمیدرضا صالحی، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران معتقد است که برای رشد تولید ناخالص ملی و افزایش میزان درآمد مردم، باید زیرساخت‌های کشور توسعه بیابد.

به نظر شما پس از لغو تحریم‌ها، اصلاح و توسعه کدام یک از زیرساخت‌ها باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد؟

برای توسعه صنعتی باید ظرفیت لازم را برای توسعه برق پیش‌بینی کنیم. در سال‌های اخیر به دلایلی نتوانستیم شرایط لازم را برای توسعه زیرساخت‌ها فراهم کنیم. یکی از زیرساخت‌های ضروری که باید توسعه بیابد، برق است و با توجه به نقش 15درصدی برق در تمام صنایع، در شرایط پساتحریم نیاز داریم در مورد اصلاح و توسعه زیرساخت‌های برق اقدامات اساسی انجام دهیم.

اقدامات دولت برای توسعه زیرساخت‌ها باید معطوف بر چه موضوعاتی باشد؟

در گذشته سیاست‌های دولت نهم و دهم موجب شد که شاهد زیرساخت‌های آماده برای صنعتی شدن و خیز بزرگ برای صنعتی شدن نباشیم. از سوی دیگر به دلیل کم شدن بودجه جاری در زمان دولت گذشته، از بودجه عمرانی کاسته شد و از همین‌رو امکان توسعه زیرساخت‌های راه و حمل‌و‌نقل به وجود نیامد. اما در حال حاضر و با توجه به اینکه در آستانه لغو تحریم‌ها قرار داریم دولت باید به این موضوع توجه کند که برای رشد تولید ناخالص ملی و افزایش میزان درآمد مردم، باید زیرساخت‌های کشور توسعه بیابد به همین دلیل باید بخشی از درآمدهای دولت صرف توسعه زیرساخت‌ها شود.

بودجه دولتی به‌تنهایی برای توسعه زیرساخت‌ها کافی است؟

البته درآمدهای دولت به‌تنهایی کافی نیست و باید در این زمینه سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی نیز جذب شود. شرکت‌های خوب اروپایی در زمینه حمل‌و‌نقل وجود دارند و اگر این شرکت‌ها بتوانند با بخش‌خصوصی وارد مشارکت شوند، قاعدتاً ظرف پنج تا 10 سال آینده می‌توانیم شاهد توسعه زیرساخت‌ها باشیم. در واقع می‌توان گفت که یک فرصت طلایی پیش‌روی دولت یازدهم است که می‌تواند از آن برای اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها استفاده کند. در واقع باید طرح‌ها و پروژه‌های زیرساختی اقتصادی شود تا بخش‌خصوصی انگیزه لازم را برای حضور و سرمایه‌گذاری در این پروژه‌ها پیدا کند.

پس از لغو تحریم‌ها دارایی‌های بلوکه شده ایران به کشور بازمی‌گردد. به نظر شما دارایی‌های آزاد شده ایران چه نقشی می‌تواند در توسعه زیرساخت‌ها داشته باشد؟

سیاست دولت یازدهم این است که پس از لغو تحریم‌ها و آزاد شدن دارایی‌های بلوکه شده ایران، هیچ شرکت و کشور خارجی به‌طور مستقیم وارد عرصه اقتصادی کشورمان نشود و با بخش‌خصوصی ایران وارد مشارکت شوند. اما برای استفاده از دارایی‌های آزاد شده ایران برای توسعه زیرساخت‌ها، باید با اتکای به این پول‌ها فاینانس‌هایی از خارجی‌ها دریافت کرد و شرکت‌هایی که در زمینه حمل‌و‌نقل و صنعت برق قوی و دارای برند هستند، در توسعه زیرساخت‌ها کمک‌های لازم را ارائه دهند.