آموزش تحقیقات کیفی بازار / انواع روش های مصاحبه

همان طور که پیش تر اشاره شد مصاحبه عمیق دارای سه روش اصلی است. این روش ها شامل غیر ساخت یافته، ساخت یافته و نیمه ساخت یافته است که در این جلسه به بررسی هر یک از این روش ها پرداخته خواهد شد.

مصاحبه غیر ساخت یافته

این نوع روش مصاحبه، روش بسیار انعطاف پذیری برای جلب نظر مصاحبه شونده جهت بیان عقاید، دانش و تجربه است. محققانی که از این تکنیک استفاده می کنند در راهنمای مصاحبه سه یا چهار دسته سؤال دارند که مصاحبه شوندگان را تشویق می کنند تا اطلاعات دقیق تری در مورد موضوع مورد بررسی ارائه دهند. مزیت اصلی این روش این است که هیچ محدودیتی برای بحث، ایجاد نمی کند.

کلید استفاده موفق از این روش در تفکر دقیق در مورد سؤا ل هایی است که پرسیده می شود و چگونگی جمله بندی و ارائه کاوشگرها بدون برهم زدن جریان و تمرکز مکالمه است. استفاده از مصاحبه غیر ساخت یافته مستلزم استفاده از مهارت های ارتباطی، گوش دادن و تسهیل گری مناسب است. لازم است با دقت گوش کنید، جریان مصاحبه را رصد کنید و نسبت به هر نوع نقطه نظر جدید یا جالب، هوشیار باشید تا بتوانید به شیوه های مناسب، ایجاد انگیزه کنید.

لازم است کنترل خود بر کل جریان مصاحبه را حفظ کنید، چون مصاحبه شونده به راحتی می تواند به سمت مباحث نامربوط و غیر مهم برود. برای محقق باتجربه تر این نوع مصاحبه می تواند انعطافی ایجاد کند تا مسیر تحقیق را تصحیح، پاسخ های جالب را پیگیری کرده و به انگیزه های اصلی پی ببرد. اگر در انجام مصاحبه تجربه ندارید استفاده از این روش برای شما ایجاد چالش می کند.

مصاحبه ساخت یافته

اگر می خواهید کنترل کاملی بر موضوعات مورد بررسی در جریان مصاحبه داشته باشید، می توانید از مصاحبه ساخت یافته مبتنی بر مجموعه سؤالات استاندارد و از قبل تعیین شده استفاده کنید. پژوهشگرانی که از مصاحبه ساخت یافته استفاده می کنند، تک تک سؤالات را می خوانند و سپس با استفاده از پاسخ های از پیش کدگذاری شده، پاسخ ها را ثبت می کنند. از جمله مزایای این نوع مصاحبه وجود راهنمای دقیق و استاندارد مصاحبه است که به شما اجازه می دهد در مقایسه با مصاحبه غیر ساخت یافته کنترل بیشتری بر فرآیند مصاحبه داشته باشید.

در این حالت راهنمای مصاحبه به ویژه زمانی که مصاحبه شوندگان مدت زمان کمی به شما اختصاص می دهند کمک می کند تا سؤالات را اولویت بندی کرده و مصاحبه را متمرکز کنید. مصاحبه ساخت یافته همچنین به افزایش میزان پاسخ ها و بیشینه سازی روایی و پایایی داده ها کمک می کند.

علاوه بر این داشتن قالب یکسان برای مصاحبه، کار کدسازی، تحلیل و مقایسه داده ها را آسان تر می کند. مصاحبه ساخت یافته اغلب بعد از تحقیق اکتشافی انجام می پذیرد، چراکه چسبیدن به یک راهنمای استاندارد، مانع از شناسایی و جمع آوری اطلاعات غیر منتظره و در عین حال مرتبط می شود.

مصاحبه نیمه ساخت یافته

مصاحبه نیمه ساخت یافته باعث ایجاد توازن میان یک تحقیق گسترده (ازطریق به کارگیری مصاحبه غیر ساخت یافته) از یک طرف و یک رویکرد بسیار ساخت یافته توصیفی/ اکتشافی از طرف دیگر می شود. این روش مصاحبه بدین منظور مورد استفاده قرار می گیرد تا به وقایعی که در جریان است پی برده، دیدگاه های جدید را رصد کند، الگوهای عمومی را شناسایی کند و ارتباط بین متغیرها را درک کند.

پژوهشگرانی که از این روش استفاده می کنند فهرستی از موضوعات مورد بررسی را در اختیار دارند و از آزادی عمل بیشتری در زمینه سؤالات متوالی و تعدیل آنها براساس جریان مصاحبه برخوردار هستند. اگر تصمیم دارید از این روش استفاده کنید لازم است از قبل مجموعه ای از سؤالات را تدوین کنید.

با این حال ترتیب آنها براساس برداشت شما از اینکه چه چیزی بیشترین تناسب را با متن و جریان مصاحبه دارد، قابل تعدیل است. همچنین می توانید نحوه جمله بندی سؤالات را نیز تغییر دهید.

علاوه بر این می توانید توضیحاتی ارائه دهید و سؤالات خاصی را حذف کنید؛ برای مثال سؤالات خاصی که برای مصاحبه شونده خاصی نامناسب به نظر می رسد. در طول مصاحبه می توان جزییات مربوط به تمام ابعاد موضوع را مورد بررسی قرار داد.

کارشناس تحقیقات بازار و دانشجوی دکترای بازاریابی