انتظارات بیش از حد از ارکان بازار سرمایه، بورس را از ریل خارج می‌کند

انتظارات از ارکان بازار سرمایه باید در چارچوب وظایفی باشد که به آنها محول شده است در غیر‌این صورت با برداشت اشتباه مجری و قانون‌گذار امکان خارج شدن از مسیر اصلی وجود دارد و در این صورت ظرفیت‌های بازار سرمایه نه برای سرمایه‌گذار داخلی بلکه برای سرمایه‌گذار خارجی هم آزاد نمی‌شود. تعریفی که از بورس‌ها در دنیا هست ایجاد بستری مناسب برای سرمایه‌گذاری و معامله به‌صورت روان و بدون موانع دست و پاگیر برای بازیگران بازار است.

به‌جز نظارت، نقش دیگری برای سازمان بورس تعریف نمی‌شود چون این نهاد به‌عنوان یک رکن اصلی نظارتی باید در حسن اجرای برنامه‌های دولت دقت کند و نقش اصلی‌اش ارائه و پیشنهاد آیین‌نامه‌ها و مقررات و طرح به شورای بورس و قوه‌مقننه است تا فعالیت‌های بازارهای مالی تسهیل شود. برخی اوقات انتظارات بیش از حد از بورس‌ها پیش می‌آید به‌عنوان مثال انتظاراتی مبنی بر پاسخگویی سازمان در زمان کاهش قیمت و شاخص نادرست است، درحالی‌که تحمیل مسئولیت این‌گونه افت و خیزها و نوسانات به ارکان بازار سرمایه یا سازمان بورس اشتباه است و حتی قوه مقننه ما هم بعضی وقت‌ها این انتظار را دارد و مبنا را بر این می‌گذارد که رییس سازمان بورس یا هیات‌مدیره سازمان یا شورای بورس برای عادی شدن معاملات و روند روبه‌رشد بازار سرمایه باید اقدامی کنند که نمی‌کنند.

بعضا انتظار بیش از حد از متولیان و ارکان بازار سرمایه می‌رود. بورس‌ها در راستای نقش نظارتی خود، سه نقش کلیدی و اساسی کشف قیمت درست، شفاف‌سازی اطلاعات و عادلانه انجام گرفتن معاملات را به عهده دارند و باید سازمان بورس و ارکان اصلی بازار اجرای درست این سه اصل را بر دوش بگیرند. اگر بورس‌ها این سه نقشی که برای‌شان تعریف شده را اجرا کنند همه انتظاراتی که از یک بورس در هر برنامه‌ای اعم از بودجه، برنامه پنج‌‌ساله و چشم‌انداز 20‌ساله تعریف می‌شود به‌درستی ایفا می‌شود. رعایت این سه اصل، احساس امنیت و اطمینان را به سرمایه‌گذار و دست‌اندرکاران بازار سرمایه می‌دهد و نه‌تنها رشد بازار را به ارمغان می‌آورد بلکه زمینه را برای بین‌المللی شدن بازار و نقش برون‌مرزی بازار تقویت می‌کند بنابراین برای توسعه بازار انتظار بیش از این سه مورد معنی ندارد.

چنانچه توافق صورت بگیرد رعایت همین سه مطلب می‌تواند انتظارات اصلی سرمایه‌گذاران خارجی را پوشش دهد. مهم‌ترین نکته برای جذب سرمایه‌گذار خارجی ایجاد احساس امنیت کامل است به‌طوری‌که سرمایه‌گذار خارجی مطمئن باشد می‌تواند هر وقت اراده کند از بازار سرمایه ایران خارج شود درنتیجه امنیت این سرمایه‌گذاری و جریان عادی ورود و خروج سرمایه به ایران تضمین شده است. قانون حمایت از سرمایه‌گذار خارجی وجود دارد. مشکل قانونی وجود ندارد اما اینکه این قانون درست اجرا می‌شود یا خیر موضوعی است که باید برای جلب اطمینان و اعتماد سرمایه‌گذار خارجی تضمین شود.

سرمایه‌گذار خارجی انتظار دارد به‌طور کامل و شفاف از شرایط شرکت‌هایی که قصد سرمایه‌گذاری در آن را دارد، مطلع شود بنابراین لازم است تمام اقلام صورت‌های مالی شفاف باشد و قیمت‌های واقعی را نمایندگی کند. به‌عنوان مثال حسابداری، حسابداری جاری باشد نه قیمت‌های تاریخی. به عبارتی اگر شرکتی 40‌سال پیش زمینی را متری 10 ریال خریداری کرده یا سوله‌های ساخته شده متری 100‌تومان برای شرکت تمام شده نه‌تنها سرمایه‌گذار خارجی بلکه سرمایه‌گذار داخلی به دنبال این است اعداد و ارقام دفاتر و صورت‌های مالی قیمت‌های واقعی را نمایندگی کند و در چارچوب این اطلاعات احساس امنیت کند که سرمایه‌اش حمایت شده و حفاظت شده است. خیلی از سرمایه‌گذاران اروپایی موافقت‌نامه‌های اصولی را با گروه‌های مختلف در ایران امضا کردند تا بعد از توافق در سریع‌ترین زمان ممکن شروع سرمایه‌گذاری‌ها آغاز شود و سریعا وارد ایران شوند. بازار سرمایه یک موجود زنده است و موجود زنده به سرپرستی و نگهداری نیاز دارد و متناسب با شرایط لازم است مقررات اصلاح شود و این اصل نه فقط در بازارهای نوظهور بلکه در بازارهای اروپایی و آمریکایی وجود دارد.

* مدیرعامل کارگزاری بانک اقتصاد نوین