الگویی برای صادرات برق توسط بخش خصوصی نداریم

توان بخش خصوصی برای تولید و حتی صادرات برق مسئله اثبات شده‌ای است، فعالیت‌های این بخش در کشورهای همسایه به‌ویژه عراق و آسیای میانه موید کارآمد بودن این بخش است، اما با همه این وجود هنوز زیرساخت‌های لازم برای ورود سرمایه‌گذار بخش‌خصوصی در صادرات دیده نمی‌شود که بیانگر نبود فرمت خاص در صادرات برق است.

بخش خصوصی با تمامی طلب میلیاردی اش از دولت، همواره به‌عنوان یک بازو عمل کرده است و حال انتظار دارد که وزارت نیرو شرایط را برای ورود این بخش در صادرات برق فراهم کند.

سکوت وزارت نیرو در برابر خواست بخش‌خصوصی

در همین راستا، از اسماعیل محصولی، قائم مقام وزیر نیرو در امور بین‌الملل خواسته شد تا درباره چرایی نبود زیرساخت لازم برای صادرات برق توسط بخش خصوصی توضیح دهد که پاسخی در این زمینه به «فرصت امروز» ارائه نکرد.

اما در همین ارتباط ناصر شایان، عضو سندیکای برق و نایب رییس کمیسیون تشکیلات اتاق بازرگانی ایران به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «صادرات برق به خارج کشور همواره یکی از درخواست‌های ما از دولت است در صادرات برق تنها به تعامل وزارت نیرو نیاز نیست، بلکه باید مجموعه‌ای از نهادها و سازمان‌ها به کمک بخش خصوصی بیایند تا این کار صورت گیرد. اما مسئله اصلی در صادرات مسئله تحریم و تاثیرات آن است که مانع اصلی است.»

وی با اشاره به اینکه به اعتقاد او بخش خصوصی در این حوزه کم‌کاری کرده است، می‌افزاید: «سوال اصلی از بخش خصوصی علاقه‌مند به صادرات برق اینجاست که چقدر برای این مسئله وارد تعامل شده‌اید؟ به چه میزان با شرکت‌ها و تشکل‌های خصوصی وارد مذاکره شده‌اید؟ مشکل اصلی اینجاست که هنوز سندیکای برق ایران نتوانسته است به خوبی از پس وظایف ذاتی خود برآید. در این مدت عوامل متعددی مانع از محقق شدن این موضوع شده است اما شناسایی بازارهای خارجی از وظایف بخش خصوصی علاقه‌مند به صادرات است. البته این بدین معنا نیست که دولت نیز برای این بخش شرایط مناسب فراهم کرده است.»

عضو اتاق بازرگانی صنایع و معادن البرز و سندیکای برق بااشاره به اینکه توان بخش خصوصی برای افزایش مازاد و صادرات وجود دارد، می‌گوید: «با وجود ارزش بالای دلار و مشکلاتی که از محل دریافت هزینه تولید برق از دولت وجود دارد باید این بخش خود برای صادرات برق تلاش کند گرچه ما امیدواریم با لغو تحریم‌ها این امر محقق شود.»

برق کالای استراتژیک است و به دلیل امنیتی بودن ساختار آن دولت‌ به راحتی نمی‌تواند شریان انتقال برق را در اختیار بخش خصوصی قرار دهد تا در بازار صادرات وارد شود. مهم‌ترین شرط لازم برای صادرات، انتقال برق به وسیله شبکه انتقال‌ است و سوال اینجاست آیا دولت حاضر است این ظرفیت را در اختیار بخش خصوصی قرار دهد؟

آرش نجفی، نایب رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در این زمینه به «فرصت امروز» می‌گوید: «اینکه دولت حمایت مناسبی از بخش خصوصی نداشته کاملا واضح است، از سویی توان بخش خصوصی در تولید برق نیز اثبات شده است و در کارآمد بودن آن از نظر فنی و مهندسی و تولید شکی نیست. آیا باید پذیرفت که نمی‌توان شبکه انتقال برق را در اختیار بخش خصوصی قرار داد.»

چگونگی صادرات برق توسط بخش خصوصی

وی می‌افزاید: «سندیکای صنعت برق با تلاش‌های بسیار موفق شده تعاملات خوبی را با دولت برقرار کند و ما امیدواریم امسال یا سال آینده فضای صادرات برق توسط بخش‌خصوصی تعریف شود، چراکه فعلا فرمت و الگویی برای صادرات برق توسط این بخش تعریف نشده است که چگونه می‌توان این کار صورت گیرد. آیا باید شبکه انتقال برق اجاره داده شود یا اینکه شبکه دیگری ایجاد شود.»

اما با همه این اوصاف نکته قابل‌تامل اینجاست که آیا کشور ظرفیت صادرات را در حال حاضر دارد؟ امسال در فصل تابستان قطعی‌های برق نگرانی‌هایی را ایجاد کرد، بدون شک بحران برق موضوعی است که در سال 94 خود را نشان خواهد داد. از سویی، به دلیل بدهی دولت، بخش خصوصی نسبت به دولت و انجام تعهداتش بدبین شده‌اند.

با این وجود نجفی در این زمینه می‌گوید: «اگر بخواهیم تولید مازاد خواهیم داشت، اما فعلا تولید مازاد ما آنی و لحظه‌ای است. شبکه برق ما سال آینده با بحران مواجه می‌شود زیرا در تابستان امسال به قدری به این شبکه فشار آمد که بسیاری از تجهیزات آن دچار آسیب شده است و فرصتی برای تعمیر وجود ندارد.» شاید تشکیل شورای عالی راهبردی انرژی توسط دو وزارتخانه نفت و نیرو بتواند مشکلات را در حوزه برق حل و فصل کند.