اقتصاد خلاق، اشتغال و توسعه صادرات

اقتصاد خلاق عرصه نوظهوری در قرن بیست و یکم به شمار می رود که بنابر عقیده بسیاری از تحلیلگران و به استناد آمار و ارقام موجود، سهم بسزایی در رونق اقتصادی و توسعه کشورها خواهد داشت. این عرصه دریچه های تازه ای برای ایجاد کسب و کارهای خلاقیت محور و نیز فصل جدیدی برای صادرات کشورها فراهم آورده که نسبت به گذشته ماهیتی نوین و متفاوت دارد.

اولویت یافتن ایده ها و ابتکارات افراد و فروش خدمات و کالاهای فرهنگی، تأکید بر گردشگری، اولویت یافتن نرم افزارها و بازی های رایانه ای و توجه ویژه به ارزش افزوده کالاهای هنری و فرهنگی همه و همه از بخش هایی محسوب می شود که در قالب اقتصاد خلاق در دنیای امروز شناخته می شود.

باید افزود که متناسب با این تنوع موجود در کالاها و خدمات جاری در اقتصاد خلاق، تصور می شود در زمینه صادرات، ارزآوری و اشتغال کشورهای پیشرو به دستاوردها و نتایج قابل اعتنایی دست پیدا کنند. آمارهای اعلام شده از سوی مراجع معتبری مانند بانک جهانی نیز بیانگر رشد روزافزون گردش مالی اقتصاد خلاق و تأثیرات سازنده آن بر رونق اشتغال در کشورهای مختلف دنیاست.

بررسی های به عمل آمده در این حوزه نشان می دهد نسبت معناداری میان رشد اقتصاد خلاق در کشورها و افزایش میزان اشتغال و توسعه صادرات آنها وجود دارد. آمارهای به دست آمده در این خصوص همگی موید این نکته است که رشد اقتصاد خلاق در کشورها و افزایش چرخه مالی آن به طور مستقیم، میزان اشتغال و رشد صادرات را برای آنها در پی خواهد داشت. برای تشریح بهتر این مسئله با ذکر مثالی بحث را ادامه خواهیم داد.

طبق آمار رسمی اعلام شده از سوی وزارت فرهنگ، رسانه ها و ورزش بریتانیا (DCMS) در سال 2001 در رده بندی صنایع فعال در عرصه اقتصاد خلاق در بریتانیا، صنعت نرم افزار با گردش مالی بیش از 36 میلیارد پوند توانسته امکان اشتغال بیش از 550 هزار نفر را مهیا سازد.

این در حالی است که این چرخه چشمگیر مالی، صادرات قابل اعتنایی را نیز به همراه داشته است، یعنی رقمی بالغ بر 2میلیارد و 800 میلیون پوند. این نسبت فزاینده در دیگر عرصه های اقتصاد خلاق بریتانیا مانند طراحی، موسیقی، نشر، فیلم و صنایع دستی نیز وجود داشته و آمارهای رسمی این کشور به عنوان بزرگ ترین صادرکننده صنایع خلاق در اروپا و بالاترین گردش مالی اقتصاد خلاق در اروپا، به خوبی بیانگر این واقعیت است.

به عبارت دیگر این آمارها نشان می دهد عرصه اقتصاد خلاق این قابلیت را دارد تا در کنار رشد گردش مالی و اقتصادی چشمگیری که ایجاد می کند، زمینه بسیار مساعدی برای رشد و توسعه اشتغال و صادرات صنایع فرهنگی را برای کشورها فراهم آورد؛ موقعیتی که در دنیای امروز و با توجه به تغییرات عدیده سبک زندگی مردم و صنایع نوظهور در دنیا، بسیار قابل توجه و با اهمیت است. بر همین اساس یکی دیگر از دلایلی که کشورها در سال های اخیر به سرمایه گذاری فراوانی در زمینه اقتصاد خلاق روی آورده اند همین تأثیر مستقیم آن بر رشد اشتغال و افزایش میزان صادرات آنهاست.

از این نمونه ها می توان به کشورهای آسیای جنوب شرقی مانند اندونزی اشاره کرد که زمینه های مساعدی برای ورود سرمایه گذاران خارجی در بخش اقتصاد خلاق فراهم آورده است. برای حرکت مستمر در این زمینه وزارت بازرگانی این کشور طرح توسعه اقتصاد خلاق 2009-2015 را تدوین کرده و در تکمیل آن طرح توسعه صنایع خلاق تا نهادینه کردن اقتصاد خلاق در سال 2025 در این کشور در دستور کار دولت قرار دارد.

جالب آنکه بررسی های به عمل آمده نشان می دهد در سال 2014 میلادی تولید ناخالص کشور اندونزی بیشتر از 1/7درصد ناشی از اقتصاد خلاق بوده و این میزان اشتغال حدود 12 میلیون نفر را در این کشور مهیا کرده است. نتایج مؤثر این فعالیت ها سبب شد تا در این کشور آژانس اقتصاد خلاق توسط دولت راه اندازی شود و قوانین لازم در این زمینه تصویب و تدوین شوند.

با توجه به این ویژگی ها به نظر می رسد کشوری چون ایران که زمینه های بسیار مساعدی برای رونق کسب و کار های خلاق و صنایع خلاق دارد، ضروری است که به صورتی جدی و عملیاتی وارد این حوزه شود و سرمایه گذاری های متنوعی در آن صورت دهد. چراکه اقتصاد خلاق و صنایع وابسته به آن می توانند مبتنی بر داشته های بومی این سرزمین و به کمک نیروی کار جوان و تحصیلکرده موجود در آن به رشد قابل ملاحظه ای دست پیدا کنند.

تردیدی نیست که در امتداد این رشد و توسعه می توان انتظار داشت که در زمینه ارزآوری و صادرات غیر نفتی و همچنین رفع مشکلات اشتغال قدمی جدی و پایدار برداشت؛ گامی که به کمک ذهن های خلاق و تنوع فرهنگی و در قالب صنایع فرهنگی و خلاق برداشته می شود.

پژوهشگر و مدرس دانشگاه