ارز در سال 94 تک‌نرخی نمی‌شود

آیا ارز تک نرخی می‌شود؟ این پرسشی است که با اظهارات متفاوت تیم اقتصادی دولت، پاسخ آن با ابهام ‌روبه‌روست. به گزارش «فرصت امروز» وزیر اقتصاد و رییس کل بانک مرکزی تاکنون چند بار تمایل خود را برای تک نرخی کردن ارز ابراز کرده‌اند اما به فاصله نزدیکی از موضع‌گیری آنها مسعود نیلی، مشاور رییس‌جمهور ساز مخالف کوک کرده است. نیمه سال 92، هنگامی که تورم به بالاترین میزان خود رسیده بود، رییس کل بانک مرکزی اعلام کرد که در نیمه دوم سال 93 ارز تک‌نرخی می‌شود و «این سیاست راهبردی ما است». اما چندی بعد مسعود نیلی طی سخنانی اعلام کرد: اکنون وقت تک‌نرخی شدن ارز نیست. سال 93 به نیمه رسید و در این زمان بود که شواهد نشان داد حق با مشاور رییس‌جمهور بود و زمان تک نرخی شدن ارز، در سال 93 فرا‌ نمی‌رسد. بنابراین رییس کل بانک مرکزی یک بار دیگر در ماه پایانی سال 93 اعلام کرد که بانک مرکزی برای تک نرخی شدن ارز آماده است و مقدمات لازم فراهم شده، اما اجرای آن را به گسترش ارتباطات بین‌المللی نظام بانکی منوط کرد. چندی بعد وزیر اقتصاد هم به میدان آمد و اعلام کرد ارز تک نرخی می‌شود.

اما این مشاور رییس‌جمهور بود که به میدان آمد تا بار دیگر مخالفت خود را با تک نرخی شدن ارز اعلام کند. مسعود نیلی گفت: تا پیش از لغو کامل تحریم‌ها نظام دونرخی ارز در کشور باقی خواهد ماند. «لغو کامل تحریم‌ها» عبارت مبهمی است که انتظار نمی‌رود زمان دقیق آن مشخص شود و با کش‌و‌قوس‌های فراوان مذاکرات هسته‌ای، احتمالا تا قطعی شدن برداشته شدن تحریم‌ها و سرو سامان دادن دولت به شوک بازار از لغو تحریم‌ها، سال 94 به نیمه خواهد رسید و بدرقه خواهد شد. با این وجود به نظر نمی‌رسد که در سال 94 هم‌امیدی به یکسان‌سازی نرخ ارز باشد.

درسی که باید از گذشته گرفت

جلیل قهرمانی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: دولت قبلا هم در ابتدای دهه 70 یک بار برای یکسان‌سازی نرخ ارز خیز برداشت اما تجربه تلخ آن یک سال هم دوام نیاورد و دوباره به نظام دو نرخی ارز بازگشتیم اگرچه تجربه تک نرخی شدن در دهه 80 را هم داشتیم اما این موضوع با انتقاداتی همراه بود. با توجه به این تجربه، دولت تلاش دارد تا این بار با احتیاط بیشتر سیاست تک‌نرخی شدن ارز را به اجرا بگذارد و از تکرار شکست آن خودداری کند.

این کارشناس اقتصادی در ادامه تاکید کرد: نظام ارز چند نرخی فساد آور و تبعیض پرور است. در نظام دونرخی عده‌ای به هر دلیل دارای نفوذ‌هایی هستند که می‌توانند به ارز دولتی دسترسی راحتی داشته باشند و به هر میزان که می‌توانند از ارز دولتی استفاده و با آن اقدام به واردات کالا کنند و از این طریق به سودهای باد آورده‌ای می‌رسند. این عده با افزایش نرخ ارز در سال‌های 90 و 91 با توجه به فاصله نرخ ارز دولتی و آزاد سود هنگفتی کسب کردند. وی افزود: ارز دونرخی دلال‌پرور است. در وضعیت ارز دونرخی دلالان اجازه آرامش به بازار نمی‌دهند و به هر دلیل با قیمت بازی می‌کنند تا بتوانند نوسان‌گیری کنند درحالی‌که قیمت ارز با زندگی مستقیم مردم در ارتباط است و تضعیف ریال در برابر دلار بر قیمت کالاهای مصرفی تاثیر مستقیم می‌گذارد. 

تحریم‌ها، مانع اصلی

سیروس کرمی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: ما یک بار پیش از این در سال 81 سیاست ارز تک نرخی را به بوته آزمایش گذاشتیم و این تجربه تا اواخر سال 89 هم ادامه یافت. در تمام این سال‌ها فاصله ارز دولتی با ارز آزاد بسیار ناچیز بود. بساط دلالی برچیده شده بود و بازار توانست روند باثباتی را تجربه کند. وی افزود: با وضع تحریم‌ها علیه ایران و رخنه دلال بازی در بازار ارز، شکافی عمیق میان نرخ ارز دولتی و آزاد به وجود آمد و به دنبال آن دولت دوباره به سیاست ارز دونرخی بازگشت. بنابراین به نظر نمی‌رسد تا زمانی که تحریم‌های شدید علیه ایران وجود دارد، بتوان نوسانات ارزی را مهار کرد و این نوسانات چوب لای چرخ سایت تک نرخی می‌گذارند.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: در سال 81 ما در شرایطی ارز را تک نرخی کردیم که بانک مرکزی ارز کافی در دسترس داشت و توانست با این ذخایر ارزی، بازار را مدیریت کند اما در شرایط فعلی بانک مرکزی با فقر ارز مواجه است و نمی‌تواند نوسانات بازار ارز را با تزریق به‌موقع منابع ارزی کنترل کند.در حال حاضر بازار ارز در وضعیت آرامش نسبی به سر می‌برد و نباید برای تک نرخی کردن ارز شتاب کرد. برداشته شدن تحریم‌ها می‌تواند این فرصت را به بانک مرکزی بدهد تا با اطمینان‌خاطر به تک نرخی شدن ارز بپردازد.