ارز در تقاطع طرح و اجرا

یک ماه بعد از تلاش بانک مرکزی برای ساماندهی فعالیت دلالان ارز در فردوسی و میدان افشار، به نظر می‌رسد این پروژه با مشکلاتی جدی در اجرا مواجه شده است. از سویی سامانه‌ای که بانک مرکزی برای اعلام نرخ، طراحی و به مرحله آزمایش درآورده نتوانسته پاسخگوی نیاز صرافان باشد و مشکلات فراوانی در تعیین نرخ دارد و از سوی دیگر نیروی انتظامی هم اعلام کرده که برخورد قهری در حوزه اقتصاد بی‌ثمر است و این به معنای ادامه تعیین سازو‌کارهای تعیین نرخ ارز توسط دلالان است. سردار احمدی‌مقدم در این باره اعلام کرده است: در سال 1391 از پلیس خواستند همه دلارفروشان غیرمجاز جمع‌آوری شوند، اما گرانی دلار را به همراه داشت، چرا‌که دولت وقت با کمبود ارز روبه‌رو بود و این اقدام باعث بالا رفتن قیمت ارز نیز شد، بنابراین این حوزه حساسیت‌های خاص خود را دارد. فرمانده نیروی انتظامی در عین حال با بیان اینکه مقابله با دلارفروشان با آهنگ منطقی و مشخصی پیش می‌رود، گفت: فضای اقتصادی با بگیر و ببند سازگار نیست. بر این اساس این کار با توجیه و عقلانیت پیش می‌رود و با پیش‌بینی اقدامات لازم در این خصوص، پلیس نیز در حال انجام وظایف خود است.

کانون صرافان مرجع مناسبی نیست

ایرج ندیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در این باره به «فرصت امروز» گفت: قیمت ارز را کسی در بازار تعیین می‌کند که ارز بیشتری در اختیار داشته باشد و با اتکا به این قدرت است، که بازار به اصطلاح از او یا آن مجموعه حرف‌شنوی خواهد داشت. در بازار پولی و مالی ما بانک مرکزی با توجه به ‌موقعیتی که دارد بیشترین ارز را در اختیار دارد.

وی افزود: تضاد مهمی در این زمینه وجود دارد که بانک مرکزی در حالی که تامین‌کننده اصلی ارز است، تعیین نرخ ارز را به کانون صرافان که عملا برای تامین ارز به بانک مرکزی وابسته است، سپرده و از سوی دیگر معلوم نیست کانون صرافان با اتکا به کدام پشتوانه ارزی در بازار قیمت تعیین می‌کند و آیا به اندازه کافی ارز در اختیار دارد تا بتواند پاسخگوی نیاز بازار باشد؟

این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: دلار در اقتصاد ایران یک کالای دولتی محسوب می‌شود و واگذاری تعیین قیمت آن به کانون صرافان امکان‌پذیر نیست. سوال اینجاست که اگر کانون صرافان به افزایش قیمت ارز اقدام کرد آیا بانک مرکزی تصمیم این کانون را می‌پذیرد؟

اشکالات سامانه

دکتر محمد کهن‌دژ، کارشناس اقتصادی در این باره به «فرصت امروز» گفت: اقدام بانک مرکزی در ساماندهی دلالان ارزی یک اقدام با هدف‌های درست اما با روش‌های نادرست بود. دلالان ارزی نشان داده‌اند که شرایط ناهموار اقتصادی، در جهش‌های قیمت ارز بسیار تاثیرگذار هستند. بنابراین ساماندهی آنها در شرایط فعلی هدف‌گذاری درستی است اما روشی که به کار گرفته شده، با مشکلات زیادی مواجه است.

وی افزود: شنیده می‌شود سامانه سنا که برای این کار راه‌اندازی شده، اشکالات اجرایی دارد. آنگونه که گفته می‌شود یکی از مهم‌ترین مشکلات این است که ارز اعلامی توسط این سامانه از طریق میانگین خریدوفروش‌های انجام گرفته توسط صرافان تعیین می‌شود. مثلا صرافان 100هزار دلار معامله کرده‌اند و قیمت آن را وارد سامانه می‌کنند و میانگین آن با خرید و فروش‌های دیگر، رقمی را محاسبه و اعلام می‌کند. همان‌طور که می‌دانید قیمت ارز در تهران و سایر شهرستان‌ها متفاوت است و اعلام این میانگین نمی‌تواند مورد اجماع بازار قرار گیرد. زیرا اضافه کردن قیمت ارز شهرستان‌ها به قیمت ارز تهران، میانگین قیمتی را پایین می‌آورد و نمی‌تواند مورد پذیرش بازار قرار گیرد.

این کارشناس تاکید کرد: قیمت ارز باید به‌صورت لحظه‌ای و ساعتی محاسبه و اعلام شود، اما اگر صرافی معامله امروز خود را فردا در سامانه وارد کرد، روی واقعیت نرخ تاثیر منفی می‌گذارد. از سوی دیگر، تعیین موازین نظارتی برای درج درست قیمت مورد معامله توسط صرافان هم از دشواری‌های این سامانه است. مثلا معلوم نیست که صرافان در وارد کردن رقم‌های معامله خود تا چه اندازه امانتدارانه عمل کرده‌اند و این مکان بازی با اعداد برای سردر‌گم کردن بازار توسط این سامانه وجود دارد یا نه؟

دلال‌ها چه می‌گویند؟

سخنان این کارشناس در حالی است که مشاهده‌های خبرنگار فرصت امروز از میدان افشار نشان می‌دهد که دلالان ارزی به طور معمول در حال قیمت‌گذاری ارز هستند. یکی از این دلالان درباره نحوه تعیین قیمت ارز توسط سامانه بانک مرکزی گفت: اکنون یک ماه است که این سامانه فعال شده اما حتی خود صراف‌ها هم قیمت‌هایی را که این سامانه اعلام می‌کند، مبنای عمل قرار نمی‌دهند. ما کار خودمان را انجام می‌دهیم. این بازار است که تعیین می‌کند قیمت ارز چقدر باشد. وقتی یک نفر ارزی در اختیار دارد و تصمیم می‌گیرد آن را چهار هزار تومان بفروشد، بانک مرکزی نمی‌تواند او را مجبور کند که آن را سه هزار تومان بفروشد. وقتی مقدار ارزی که در دست این فرد هست، زیاد باشد، آن وقت او در بازار تعیین می‌کند که قیمت ارز چقدر باید باشد. این دلال در مورد برخوردهای نیروی انتظامی گفت: در سال‌های قبل هم چند‌بار آمده‌اند و برخوردهایی را داشته‌اند اما هیچ قانونی نمی‌تواند جلوی خریدو‌فروش را بگیرد. من ارزی را که به مشتریانم می‌فروشم، قاچاق نیست که نیروی انتظامی بخواهد با ما برخورد کند اگر برخورد کند هم دوباره بچه‌ها به سر کارشان بازمی‌گردند.