ارز بودجه علیه بازار

نرخ فعلی تبدیل دلار به ريال در حالی برای بودجه 95 در نظر گرفته شده که بانک مرکزی اعلام کرده قصد دارد تا ارز را به سمت تک نرخی شدن ببرد. این در حالی است که نرخ دلار به دلیل سرکوب قیمتی در دوره‌های گذشته دچار یک عقب‌ماندگی شده است. تعیین نرخ 2997 تومان برای هر دلار در بودجه 95 موجب شده تا تک‌نرخی شدن ارز با تهدید مواجه شود.

به گزارش «فرصت امروز» کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند نرخ در نظر گرفته شده در بودجه سال 95 محرک بازار ارز است و میان قیمت دولتی و ارز شکاف ایجاد می‌کند. شکافی که موجب شده تا در خلال سال‌های گذشته تاکنون بسیاری از کسانی که به رانتی دست یافته‌اند سودهای سرشاری را به دست آورند.

از سوی دیگر، عرضه ارز در بورس کالا که از برنامه‌های محوری بانک مرکزی در سال 95 قلمداد می‌شود با قیمت در نظر گرفته شده در بودجه 95 دچار تضاد خواهد شد. کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند بازار ارز بازاری شفاف است که قیمت‌ها در آن براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شوند اما تعیین چنین نرخی در بودجه می‌تواند عملا قیمت‌گذاری دلار در بورس را بی‌معنی کند.

این موضوع در حالی است که ایسنا خبر داده است تعیین نرخ 2997 تومانی دلار که در لایحه بودجه سال 1395، انتخاب شده، انتقادات بسیاری را برانگیخته است؛ یکی از این انتقادات ناظر بر این است که چه منطقی حاکم بر ترجیح عدد 2997 تومان نسبت به رقم 3000 تومان است؟ از روزی که نرخ ارز لایحه بودجه سال 1395، اعلام شد، موجی از بحث و گفت‌وگو بر سر نرخ ارز و نتایج تعیین چنین نرخی در گرفت. عده‌ای معتقد بودند این نرخ با توجه به لغو تحریم‌ها و بازگشت پول بلوکه شده به کشور مناسب است، عده‌ای هم اظهار می‌کنند، این نرخ به دلیل تجربه تورم دو رقمی در سال‌های گذشته برای کشور مناسب نیست و توان رقابت کالای ایرانی با کالاهای خارجی را در عرصه‌های بین‌المللی از ایران می‌گیرد. 

با این همه چه منتقدان و چه موافقان، اغلب بر سر یک موضوع اتفاق نظر دارند و آن هم مشخص نبودن دلیل انتخاب عدد 2997 تومان به جای عدد رند 3000 تومان برای نرخ ارز بودجه 95 است. اغلب اقتصاددانان معتقدند معلوم نیست چه منطقی حاکم بر تعیین چنین عددی است و عده‌ای هم معتقدند، دولت در تعیین چنین رقمی بیشتر جنبه‌های روانی بازار را مدنظر قرار داده است نه اینکه محاسبات دقیقی انجام داده و چنین نرخی را بر مبنای آن استخراج کرده باشد.

وحید شقاقی، اقتصاددان، با انتقاد از تعیین چنین نرخی معتقد است: لحاظ کردن مابه‌التفاوت نرخ تورم داخلی و بین‌المللی، نرخ مناسب ارز را برای بودجه سال 1395 در حدود 3400 تومان نشان می‌دهد و در واقع مشخص است که دولت خواسته نرخ ارز را پایین‌تر از قیمت واقعی آن محاسبه کند. 

او اضافه می‌کند: البته همین نرخ نیز قاعدتا باید 3000 تومان می‌بود و مشخص نیست که دولت بر چه مبنایی عدد 2997 تومان را تعیین کرده است. ما اقتصاددانان در این زمینه از مدیران بانک مرکزی و وزارت اقتصاد هم پرس و جو کردیم ولی آنها نیز از نحوه محاسبه چنین عددی اطلاع نداشتند و برای آنها هم این رقم جالب بود. وی همچنین گفت: این رقم بیش از هر چیزی ما را یاد قیمت خربزه و هندوانه میوه‌فروشی‌ها می‌اندازد وقتی مثلا قیمت خربزه و هندوانه را برای ایجاد جو روانی مبنی بر ارزان‌تر بودن میوه، در قیمت کیلویی 3999 تومان تعیین می‌کنند. 

همچنین غلامرضا سلامی، اقتصاددان نیز با تأکید بر اینکه به نظر نمی‌رسد برای تعیین نرخ 2997 تومانی برای دلار بودجه سال 1395، محاسبه‌ علمی صورت گرفته باشد، اظهار کرد: فکر نمی‌کنم منطق تعیین چنین رقمی، به غیر ‌از منطق فروشندگان مغازه‌ها باشد که می‌خواهند با تعیین رقم‌هایی از قبیل مثلا 2999 تومان، برای مشتریان‌شان یک جو روانی مبنی بر پایین بودن قیمت کالاهای مغازه ایجاد کنند.

گرچه تاکنون مسئولان سـازمــان مـدیـریـت و برنامه‌ریزی کشور که متولی تدوین بودجه در کشور هستند، درباره چرایی انتخاب رقم 2997 تومان به جای 3هزار تومان در بودجه سال 1395، توضیح قابل توجهی ارائه نکرده‌اند ولی مسئولان این سازمان تأکید دارند که بودجه سال 1395، با کار کارشناسی دقیقی انجام شده است، همچنان‌که چندی پیش محمد باقر نوبخت، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، با بیان اینکه تمام کارکنان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور برای تهیه لایحه بودجه و لایحه برنامه ششم توسعه بسیج بوده‌اند، بیان کرده است: همکاران من در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی مدت‌زمان طولانی را هر روز تا دیروقت روی این لوایح کار کارشناسی انجام می‌دادند.