چکاوک؛ طرحی که در سکوت رسانه ای به پیش می رود / احتمال نزولی شدن میزان چک های برگشتی

اگرچه آمار جدید بانک مرکزی درباره چک های برگشتی هنوز اعلام نشده است، اما شواهد امر نشان می دهد با بهبود نسبی فضای اقتصادی در سال 95 احتمال می رود این میزان در سال جاری شاهد کاهش باشد.

به گزارش «فرصت امروز» این کاهش می تواند تنها در بخش سرعت رشد چک های برگشتی باشد، چرا که رونق ایجاد شده در اقتصاد در همه ماه های سال 95 فراگیر نبوده است و به خصوص در نیمه نخست سال جاری اقتصاد کشور همچنان عقبه رکود سال های قبل را یدک می کشید.

بنابراین احتمال اینکه سرعت چک های برگشتی در نیمه نخست سال 95 مانند سال پیشین بوده باشد دور از ذهن نیست. براساس گزارش بانک مرکزی در ۱۰ ماهه ابتدای سال ۹۴ جمعا ۷.۸میلیون فقره چک به مبلغ ۹۴۰ هزار میلیارد ریال با میانگین مبلغ ۱۲۰ میلیون ریال برگشت خورده است.

طرح چکاوک، دارای اشکال اما کارآمد

این آمار در حالی بوده است که بانک مرکزی با اجرای طرح چکاوک تلاش کرده تا موانع کاهش چک های برگشتی را از بین ببرد. براساس این طرح افراد و کسبه پیش از دریافت چک از طرف مقابل با ارائه اس ام اس می توانند از سوابق چک های برگشتی و بدحساب بودن یا نبودن فرد مقابل اطلاع حاصل کنند. این طرح موفق بانک مرکزی البته مشکلاتی را هم در اجرا شاهد بوده است.

در سامانه چکاوک تصویر چک واگذار شده به بانک دیر ارسال می شود و بانک دیگر با تصویر چک دریافتی از سامانه چکاوک، چک فوق را پاس یا برگشت می زند.

موسسات مالی مجاز غایب هستند

اما با وجود اینکه در این سامانه همه بانک ها حضور دارند، اثری از موسسات مالی و اعتباری مجاز نیست در حالی که چک این موسسات در بازارها دست به دست می شود. جالب اینکه در بین موسسات مالی و اعتباری تنها موسسه اعتباری توسعه در این سامانه عضو است.

به عبارت دیگر موسسات دیگر که مجوز رسمی از بانک مرکزی دریافت کرده اند چک ها و دستور پرداخت های شان در این سامانه پذیرش نمی شود.

برخی سایت های خبری نوشته اند که حضور موسسه اعتباری توسعه نیز در این سامانه با محدودیت روبه رو است و این موسسه نمی تواند چک های بین بانکی بیش از 100میلیون تومان صادر کند.

با وجود این مشکلات به نظر می رسد که چکاوک اثر مطلوبی در رفع موانعی داشته باشد که موجب افزایش چک های برگشتی می شوند. برای دیدن این اثرات باید منتظر آمارهای جدید بانک مرکزی ماند که در پایان سال95 ارائه خواهد شد البته اگر مانند برخی دوره ها این آمار از قلم آمارگیران بانک مرکزی مغفول نماند.

ریشه مشکل چک های برگشتی

محمد ایوبی، کارشناس بانکی در این باره به «فرصت امروز» گفت: بخش مهمی از کسانی که چک های شان برگشت می خورد به دو دلیل است، اول مشکلات اقتصادی و دوم ناآشنایی با چک که موجب می شود فرد نتواند حساب و کتاب هایش را درست تنظیم کند.

وی افزود: از نظر وضعیت اقتصادی ما شاهد بهبود نسبی در فضای کلی اقتصاد کشور هستیم. با وجود مشکلات اجرایی، برجام موجب شده است که نقل و انتقال پول به داخل کشور با روانی بیشتری انجام شود. ما اکنون می توانیم به راحتی نفت بفروشیم و وجوه آن را هم دریافت کنیم. این وضعیت در مورد اقلام دیگر صادراتی ما هم صدق می کند. از نظر فضای کسب و کاری تجار و بازرگانان با سهولت بیشتری می توانند به فعالیت بپردازند، به نقل و انتقال پول خود مبادرت و اجناس خود را وارد یا خارج کنند.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: پس با توجه به این موضوع فضای کسب و کار بهبود یافته اما معنای این حرف این نیست که مشکلات اقتصادی از بین رفته است با وجود رشد اقتصادی که هنوز عدد دقیقش معلوم نیست و دولت قول داده تا پایان سال آن را به 5درصد برساند، بازارهای مهمی هنوز با رکود دست به گریبان هستند از جمله این بازارهای بازار مسکن است که به قولی می توان آن را یک ابر بازار نامید.

به این معنی که بازاری است که بازارهای بسیاری با آن در ارتباط هستند و تاثیر مهمی در رکود یا رونق اقتصادی دارد؛ البته این رکود مانند سال های قبل نیست اما با این وجود نام آن را رونق هم نمی توان گذاشت. این وضعیت کسب و کار قطعا روی نرخ چک های برگشتی تاثیر خود را بر جای می گذارد.

وی ادامه داد: اما از سوی دیگر مشکلات دیگری وجود دارد که فرد با چک ناآشناست و براساس قوانین بانکی بدون آموزش های کافی چک در اختیار وی قرار می گیرد. این عدم مهارت بسیاری از افراد را گرفتار مشکلات ساخته است. متاسفانه آماری در این زمینه وجود ندارد که چک های برگشتی را از این نظر دسته بندی کند شاید بانک مرکزی این آمارها را در اختیار داشته باشد اما تاکنون آن را منتشر نکرده است.

تخمین من این است که حدود 20 تا 30 درصد چک های برگشتی بر اثر ناآگاهی از جنبه های مختلف چک رخ می دهد.

ایوبی تاکید کرد: خوشبختانه بانک مرکزی طرح های خوبی را در این زمینه به اجرا گذاشته و تصور من این است که اثرات آن در خلال زمان برکاهش میزان چک های برگشتی دیده خواهد شد.

ارتباط با نویسنده: nasim64najafi@gmail.com