آنچه خرما در توان دارد

ایران به‌عنوان دومین یا سومین تولیدکننده خرمای جهان اگر می‌خواهد همچنان در بازار خرما بماند باید به فرآوری خرما و تولید محصولات فرآوری‌شده از خرما بپردازد. زمینه‌های این نوع فعالیت هم به‌لحاظ مواد اولیه به فراوانی در اختیار تولیدکنندگان قرار دارد. از طرفی از آنجا که خرما محصولی نیست که هر کشور به آن دسترسی داشته باشد و اغلب کشورهایی که این محصول را دارند در زمره کشورهای توسعه‌نیافته یا در حال توسعه هستند، بنابراین تفکر بهره‌وری هر چه بیشتر از خرما یا در این کشورها وجود ندارد یا رشد زیادی نکرده است و این مسئله فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری در عرصه محصولات حاصل از فرآوری خرما برای عرضه به بازارهای داخلی و خارجی به‌ویژه کشورهای اروپایی است.

در همین ارتباط «فرصت امروز» با حسن قناعتیان، مدیرعامل شرکت خرمابن جنوب، درباره نحوه سرمایه‌گذاری و توسعه کسب‌و‌کار این نوع فعالیت تجاری گفت‌وگویی داشته و وی در مورد شیوه‌های سرمایه‌گذاری و چگونگی پیشبرد کار توضیحاتی داده است که در اینجا می‌خوانیم.

فقط تولید انبوه جواب می‌دهد

قناعتیان در ابتدای صحبت‌هایش می‌گوید: شاید در نگاه اول سرمایه‌گذاری در زمینه صادرات خرما صرفاً به نوع بسته‌بندی ختم شود اما با کمی دقت می‌بینیم که کشورهای خریدار خرمای ایران در مجموع به محصولات متنوعی نیازمند هستند و باید برای آنها برنامه‌ریزی داشته باشیم تا از بازار بین‌المللی حذف نشویم. قناعتیان درباره مجموعه تحت مدیریتش می‌افزاید: شرکت خرمابن جنوب  (سهامی خاص) در شهرستان بندرعباس و در سال 77 با سرمایه ثبتی 700میلیون تومان تأسیس شد که صرفاً با استفاده از توان خط تولید بسته‌بندی خرما شامل ضدعفونی، شست‌وشو و خشک‌کن آغاز به کار کرد.

در واقع حدود 6هزار یورو قیمت خرید ماشین‌آلات‌مان از اروپا بوده است. در ادامه کار نیز بیش از 250میلیون تومان برای خرید ماشین‌آلاتی چون دیگ بخار و خشک‌کن از تولیدات داخلی صرف کردیم. وی متراژ فضای کارخانه‌اش را 11هزار متر مربع می‌داند که 7هزار متر مربع آن فضای سالنی است. دلیل این متراژ زیاد را هم این نکته می‌داند که محصولات فرآوری خرما تنها در تیراژ بالا و تولید انبوه و گسترده به صرفه است وگرنه واحدهای کوچک زیادی طی سال‌های اخیر تأسیس شده و چون توان رقابت نداشته‌اند، تعطیل شده‌اند.

اما باید به این نکته توجه ویژه داشت که پشتکار و پیگیری دو عامل جلوبرنده در تولید و ماندگاری در فضای کسب‌وکار هستند. مدیرعامل خرمابن جنوب میزان اشتغال‌زایی کسب‌وکارش را 75نفر به صورت مستقیم برآورد می‌کند که اغلب دارای تخصص‌هایی چون مهندسی صنایع، کارشناس تغذیه، مهندسی مکانیک و برق و... هستند.

هر شبانه‌روز 40تن فرآورده خرما تولید می‌کنیم

وی صحبت‌هایش را در مورد گسترش کارش ادامه داده و می‌گوید: در ادامه کار و با توجه به تنوع بسیار گسترده در بازار صادراتی خرما، شرکت به این نتیجه رسیدکه صادرات صرف خرمای خام توجیه اقتصادی ندارد و باید برای باقی ماندن در صحنه کسب‌وکار مربوط به خرما به دنبال محصولاتی نوین باشیم. به همین دلیل درحالی‌که تنها کمتر از یک سال از فعالیت شرکت می‌گذشت، در زمینه تولید و صادرات دیگر محصولات گرفته‌شده از خرما تحقیق و سرمایه‌گذاری شد که در نهایت با خرید ماشین‌آلات اروپایی به‌خصوص از ایتالیا زمینه‌های تولید مشتقات خرما فراهم شد.

قند خرما، شهد خرما، خمیر خرما، عسل خرما و سس خرما از جمله محصولاتی هستند که فرآورده‌های جانبی شرکت ما از خرما محسوب می‌شوند و مشتریان زیادی چه در بازارهای داخلی و چه بازارهای جهانی دارند. به‌صورتی که امروزه با سرمایه‌ای معادل 30میلیارد تومان نزدیک به 80فرصت شغلی توسط این شرکت برای مردم منطقه ایجاد شده است.

قناعتیان در مورد میزان تولید و صادرات و ارزآوری محصولاتش نیز می‌گوید: در طول یک شبانه‌روز بیش از 40تن فرآورده خرما تولید می‌کنیم که حدود 20درصدش بسته‌بندی از نوع مارکتینگ می‌شود و در فروشگاه‌های سراسر کشور به‌فروش می‌رسد، بخشی هم صادر می‌شود و بخشی به‌عنوان مواد اولیه یا تکمیلی در حوزه‌های لبنی، تولید بیسکویت و کلوچه و شیرینی‌سازی مصرف می‌شود. به گفته وی صادرات این شرکت به کشورهای اروپای غربی همچون فرانسه، هلند، دانمارک و انگلیس است و حدود 2میلیارد تومان ارزآوری سالانه دارد.

آسیا و اروپا خواهان ایرانی‌ها هستند

این فعال صنفی که محصولاتش را به کشورهای آسیایی و اروپایی صادر می‌کند اهمیت بازاریابی را در حضور مستمر در نمایشگاه‌های بین‌المللی وابسته دانسته و اضافه می‌کند: اگر به رقابت غیرقابل تصور صنایع غذایی خارج از مرزهای ایران دقیق باشیم می‌بینیم که حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی می‌تواند کلید موفقیت تولیدکنندگان باشد اما با در نظر گرفتن هزینه‌های بسیار سنگین نمایشگاه‌های خارجی و هماهنگی‌های لازم که معمولاً مسئولان ایرانی به آن توجهی ندارند، بسیاری از تولیدکنندگان کشورمان از این نمایشگاه‌ها باز مانده و فرصت حضور در بازارهای هدف را به دست نمی‌آورند و همین موضوع موجب رونق خام‌فروشی شده است.

به‌صورتی که محصول خرمای ایران به صورت فله‌ای و با قیمتی بسیار پایین روانه کشورهایی چون استرالیا، فرانسه و اسپانیا شده و با بسته‌بندی مجدد یا فرآوری تحت عنوان برندهای خارجی با قیمتی بسیار بالاتر و ارزش افزوده بسیار بیشتر به بازارهای بین‌المللی وارد می‌شود.

قناعتیان در پایان مهم‌ترین نکته صادراتی درباره انواع و اقسام محصولات و مشتقات خرما را در نوع بسته‌بندی و تنوع آن اعلام کرده و می‌گوید: با توجه به اینکه بسیاری از محصولات و مشتقات خرما در بازارهای بین‌المللی قیمتی بالا دارند بهترین گزینه این است که به نوعی برنامه‌ریزی کنیم تا محصول نهایی با قیمتی قابل رقابت در اختیار متقاضیان به صورت خرده‌فروشی قرار گیرد و درباره موضوع طراحی و بسته‌بندی هرگز نباید بی‌تفاوت باشیم، چون اگر خواهان موفقیت برند هستیم باید با استفاده از راهکارهای مناسب و علمی بسته‌بندی به نوعی نظر خریداران در غرفه‌های فروشگاهی را به خود جلب کنیم تا محصولی با ظاهر قابل قبول و قیمت مناسب از سوی خریداران انتخاب شود.

تولید ناشناخته‌ها ریسک بالایی دارد

ریسک سرمایه‌گذاری زمانی نگران‌کننده است که محصول نو باشد و بازار آن را نشناسد. قناعتیان نیز این نکته را قبول دارد و می‌گوید: وقتی محصول جدید است، بازارش را باید ساخت. تعامل با حوزه‌های مختلف برای شناساندن آن بسیار سخت است. کیفیت و ارائه دقیق محصول نیز تنها با گذشت زمان صورت می‌گیرد.

به همین منظور ما در سراسر ایران سمپل‌های تیست خود را در فروشگاه‌های مختلف به رایگان در دسترس مشتریان قرار داده‌ایم تا با محصولات ما آشنا شوند. حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی نیز از جمله راهکارهایی بوده که ما به‌کار برده‌ایم تا محصولات خود را به بازار معرفی کنیم. بنابراین حداقل یک و نیم تا دو سال زمان لازم است تا محصولی جدید در بازار جا بیفتد و به‌فروش برسد و سرمایه‌ اولیه روند رشد و سوددهی را به خود ببیند.